Η επετειακή συγκυρία θέλησε η πρώτη μετεκλογική μας ημέρα να αποτελεί ταυτόχρονα και την Παγκόσμια Ημέρα για την καταπολέμηση της νόσου Alzheimer, καθώς και την Παγκόσμια Ημέρα Ειρήνης.
Μπορεί η επανεκλογή του κυρίου Τσίπρα και η συντριπτική επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ να δύναται να συνδεθεί ευκρινώς και -δυστυχώς- ειρωνικώς με μια ημέρα αφιερωμένη στην καταπολέμηση της λήθης, αφού μόνον σε πολιτικό Alzheimer μπορεί να αποδοθεί η επανεπιβράβευση της μνημονιακής μεταστροφής του ΣΥΡΙΖΑ, από έναν επιλήσμονα, στα όρια της ιδεολογικής και συνθηματολογικής λωτοφαγίας, λαό. Μπορεί, επίσης, να ταιριάζει, σαρκαστικά, αυτή η επετειακή ημέρα της λησμονιάς με τον “επιλήσμονα (πολιτικό και θεσμικό) ναρκισσισμό” που επέδειξαν αρκετά από τα κυβερνητικά στελέχη του επταμήνου της “πρώτης φοράς αριστερά” -η πλειονότητα των οποίων καταποντίστηκε ακολουθώντας την εκλογική κατάρρευση της ΛΑΕ. Μπορεί να μην προμηνύεται πολιτική ειρήνη ενόψει των μνημονιακών δοκιμασιών που θα κληθεί να περάσει ο κοινοβουλευτικός, οικονομικός και εθνικός μας βίος κατά το προσεχές διάστημα, όμως υπάρχει και μια άλλη υποσημαινόμενη μεταφορική σύνδεση της Παγκόσμιας Ημέρας Ειρήνης με την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Alzheimer.
Μια σύνδεση που απαιτεί μια μικρή ιστορική αναδρομή, στα χρόνια της λήξης του Ψυχρού Πολέμου. Ένδεκα χρόνια πριν, το αμερικάνικο Esquire φιλοξενούσε ένα άρθρο με τίτλο. «Οι χαμένες αναμνήσεις του Ρέιγκαν – ο γιος του θυμάται». Ο Ρέιγναν ζούσε ακόμη και ο γιος του, Ron Reagan Jr περιέγραφε τον αγώνα του πατέρα του με τη νόσο του Alzheimer που έκλεβε μνήμες, μπέρδευε το νου και μετέτρεπε αναπόδραστα τον άλλοτε κραταιό πρόεδρο, τον ευθυτενή κινηματογραφικό αστέρα, σε έναν «γηραιό κύριο με τρεμάμενο βάδισμα και χαμένο βλέμμα που περνά τις μέρες του μαζεύοντας τα φύλλα που πέφτουν στην πισίνα, τα ίδια φύλλα που οι σωματοφύλακές του ρίχνουν ξανά πίσω, ώστε να έχει κάτι να ασχολείται».
Κατά τη δεκαετία του 80, σοβούντος του Ψυχρού Πολέμου, τότε που η ειρήνη, η ασφάλεια και η διεθνής συνεννόηση αποτελούσαν ακόμη πιο αγωνιώδη ζητούμενα, για ολόκληρη την ανθρωπότητα, απ’ όσο είναι σήμερα δεδομένα, θυμόμαστε όλοι και ιδιαίτερα όσοι ανήκουμε στη γενιά που τα παιδιά της είδαν, ως μαθητές του Δημοτικού, το τείχος του Βερολίνου να καταρρέει, τις συναντήσεις κορυφής Ρέιγκαν – Γκορμπατσόφ. Σαν φρουτώδες, στιβαρό, αμερικανικό bourbon δίπλα σε ξεθυμασμένη σοσιαλιστική βότκα, απόσταγμα της παρηκμασμένης σοβιετικής νομενκλατούρας. Τα κάστρα πέφτουν από μέσα, η ΕΣΣΔ κατέρρευσε δίχως πόλεμο και ο Γκόρμπι κατέληξε να διαφημίζει πίτσες για λογαριασμό της αμερικανικής εταιρίας Pizza Hut. Όμως και οι άνθρωποι πέφτουν από μέσα και στους εγκεφαλικούς λοβούς που σχεδίαζαν τις διαστημικές πλατφόρμες του «Πολέμου των Άστρων» άρχισαν να αναπτύσσονται οι δυστροφικοί νευρίτες της νόσου του Alzheimer. Πλάκες αμυλοειδούς στον φλοιό του προεδρικού εγκεφάλου, σαν τις σχεδιαζόμενες διαστρικές, δορυφορικές εξέδρες στην στρατόσφαιρα, και η άνοια να μεγαλώνει το διάστημα ανάμεσα στη μνήμη και τη λησμονιά. Ο γιος του 40ου Προέδρου των ηνωμένων Πολιτειών γράφει για τον κολυμβητικό ανταγωνισμό με τον πατέρα του πως ο ναυαγοσώστης στα νιάτα του, εξηντάρης τότε Ρέιγκαν, έχασε πρώτη φορά στο κολύμπι από το γιο του όταν ο τελευταίος έφτασε στην ηλικία των 12 ετών. «Όλες οι κούρσες είναι μπερδεμένες στο μυαλό του πατέρα μου» γράφει παρακάτω στο Esquire «όλες εκτός από μία»…
Όπως αναφέρει ο ψυχίατρος και πρώην Υπουργός Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας Λόρδος Όουεν, στο βιβλίο του «Ασθενείς Ηγέτες στην Εξουσία», όταν είχε ξεσπάσει το σκάνδαλο Ιραν-Κόντρα, με τη μετέπειτα συγκάλυψή του, ο Ρέιγκαν άλλαξε την κατάθεσή του για την αποστολή όπλων δηλώνοντας πως «η μόνη ειλικρινής απάντηση που μπορώ να δώσω είναι πως, όσο κι αν πασχίζω, μου είναι αδύνατον να θυμηθώ…»
Εμείς, ανεξάρτητα με το αν συμφωνούμε ή διαφωνούμε με τις πολιτικές επιλογές και το εν γένει ιδεολογικό αφήγημα της ζωής και της δημόσιας δράσης ηγετών όπως ο Ρέιγκαν, η Θάτσερ ή ο Σουάρεζ της Ισπανίας, που επίσης είχαν πέσει θύματα της νόσου, ίσως αξίζει να θυμόμαστε κάτι απ’ τη ζωές και τις αποφάσεις αυτών των ανθρώπων που η αρρώστια τούς πήρε μακριά όλες τους τις μνήμες.
Στις 31 Μαΐου του 2005, ο γιος του Adolfo Suarez, του πρώτου δημοκρατικά εκλεγμένου Πρωθυπουργού της Ισπανίας, μετά την δικτατορία του Φράνκο, είχε ανακοινώσει πως ο πατέρας του έπασχε από τη νόσο Alzheimer, γεγονός που τον κατατάσσει στη χορεία των μεγάλων πολιτικών ανδρών (αλλά και…γυναικών), όπως η Μάργκαρετ Θάτσερ, ο Ρόναλντ Ρέιγκαν, ο Ζακ Σιράκ και ο (επίσης Πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας) Χάρολντ Γουϊλσον, τους οποίους θα θυμόμαστε για το στίγμα που άφησαν στη διεθνή πολιτική σκηνή και την παγκόσμια ιστορία, αν και οι ίδιοι, έπεσαν θύματα της λησμοσύνης που προκαλεί η νόσος. Ο Suarez ήταν μια χαρισματική πολιτική προσωπικότητα που κυριολεκτικά ένωσε μεταδικτατορικά “τις δύο Ισπανίες”, όπως του είχε ζητήσει ο τότε Ισπανός Βασιλιάς Δον Χουάν Κάρλος, όταν του ανέθετε τον σχηματισμό κυβέρνησης. Και όλα αυτά συνέβησαν το μακρινό πια 1975, πολύ πριν την εμφάνιση των τόσο δημοφιλών στη χώρα μας Podemos….
Αν και η χώρα μας έχει το προνόμιο να κυβερνάται από έναν -ηλικιακά τουλάχιστον- πολύ νέο πρωθυπουργό που δεν κινδυνεύει από τον μνημονικό νευροεκφυλισμό του Alzheimer, παρά μόνον από τον μνημονιακό εκφυλισμό της αριστερόμορφης ιδεολογίας του, με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα του Alzheimer, προβάλλει ανάγλυφα αλλά και αμείλικτα, ως σημείο συνάντησης της πολιτικής φιλοσοφίας και της διοικητικής επιστήμης με την ιατρική και τις νευροεπιστήμες, το ερώτημα της -προϊόντος του χρόνου- διανοητικής επάρκειας των κυβερνώντων, πολλοί εκ των οποίων διαγιγνώσκονται τελικά με νευροεκφυλιστικές παθήσεις του εγκεφάλου, τα πρώιμα συμπτώματα των οποίων ενδεχομένως να τους επηρεάζουν αρνητικά κατά τη διάρκεια ενάσκησης των καθηκόντων τους.
Με τη Βαρώνη Θάτσερ να μπερδεύει το 2000 την πρώην Γιουγκοσλαβία με τον πόλεμο των Φώκλαντ και με τον Ζακ Σιράκ να επικαλείται το 2011 τη νόσο Alzheimer για να μην προσαχθεί σε δίκη για διαφθορά, διογκώνεται η αναγκαιότητα θέσπισης δικλείδων ασφαλείας που θα αξιολογούν τη σωματική υγεία, την πνευματική επάρκεια και τη συνακόλουθη διαύγεια των πολιτικών ηγετών από τις αποφάσεις των οποίων κρίνονται οι τύχες χωρών, λαών και ολόκληρης της υφηλίου. Αλλά, από την άλλη μεριά, γιατί να ανησυχούμε, αφού “ο λαός δεν κάνει ποτέ λάθος”….
Χρίστος Χ. Λιάπης MD, MSc, PhD
Ψυχίατρος – Διδάκτωρ Παν/μίου Αθηνών
.