Αυτή η κρίση αλλάζει τον κόσμο όπως τον ξέραμε.
Μας χτυπάει μια μεγάλη καμπάνα για τα πράγματα που πρέπει να διορθώσουμε. Όσο περνάνε οι μέρες γίνονται ακόμα πιο αισθητά τα συντρίμμια που θα αφήσει πίσω της η πανδημία. Ωστόσο, θα αρχίσουν να γίνονται αισθητά και τα μαθήματα που πρέπει να διδαχθούμε για να προχωρήσουμε μπροστά. Ένα από αυτά τα μαθήματα έχει να κάνει με την ανάγκη νέων προτύπων που αναδεικνύει η κρίση, και σε αυτό το κομμάτι θέλω να αναφερθώ στο σημερινό μου άρθρο.
Σήμερα τα παγκόσμια ΜΜΕ αναφέρουν την Ελλάδα ως ένα από τα παραδείγματα χωρών που διαχειρίστηκαν αποτελεσματικά την κρίση. Πως τα καταφέραμε; Αρκετοί οι λόγοι, αλλά ο πιο σημαντικός είναι ότι είχαμε τους κατάλληλους ανθρώπους στις κατάλληλες θέσεις. Είχαμε την κατάλληλη ηγεσία – πολιτική και ιατρική.
Είχαμε ανθρώπους που είχαν αξία και μπορούσαμε να εμπιστευτούμε. Ανθρώπους που ήξεραν να ακούν τους ειδικούς και δεν παρίσταναν τους ξερόλες επειδή είχαν μια σημαντική καρέκλα. Ανθρώπους που είχαν οργανωμένο σχέδιο και την θέληση να το επιβάλλουν. Όπως επίσης είχαμε και χιλιάδες ήρωες γιατρούς και νοσηλευτές που επέδειξαν αφοσίωση στο λειτούργημα τους με κίνδυνο της ζωής τους και τεράστια αυταπάρνηση που μας συγκίνησε όλους.
Η κρίση γέννησε νέα πρότυπα που υιοθετούν ένα σύγχρονο τρόπο ηγεσίας που δεν προϋποθέτει τυφλή καθοδήγηση, αλλά είναι μια διδακτική άσκηση ωρίμανσης και προσαρμογής στα νέα δεδομένα – και για τους ηγέτες και για τον λαό. Από την Ελληνική ηγεσία έφυγε εξαρχής ένα ξεκάθαρο μήνυμα για το πως πρέπει να αντιμετωπίσουμε αυτή την κρίση. Μήνυμα με σαφή στρατηγική και επεξήγηση. Μήνυμα αλληλεγγύης και υπευθυνότητας. Και αυτό το μήνυμα το ακολουθήσαμε όλοι με ελάχιστες εξαιρέσεις. Αντίθετα άλλοι λαοί πιο πειθαρχημένοι και οργανωμένοι από εμάς δεν έπραξαν αναλόγως. Η ωριμότητα και η αίσθηση ευθύνης που επέδειξε ο μέσος Έλληνας «σόκαρε» όχι μόνο τους ξένους αλλά και πολλούς Έλληνες.
Άραγε τι σημαίνει να ασκείς ηγεσία σήμερα; Υπάρχουν πολλές διαφορετικές ερμηνείες. Αυτή που προτιμώ εγώ προέρχεται από την έρευνα των Χάιφετζ, Γκράσοου και Λίνσκυ (βιβλίο: Adaptive Leadership). Οι συγγραφείς κάνουν μια εξαιρετική ανάλυση για το τι συνιστά την άσκηση της ηγεσίας και θεωρούν πως οι ηγέτες (ανεξαρτήτως θέσης) οφείλουν να «προκαλούν» τους ακολούθους τους να αλλάξουν την νοοτροπία, την συμπεριφορά και τις αξίες τους όταν χρειάζεται. Με άλλα λόγια η άσκηση της ηγεσίας δεν είναι ένα προκαθορισμένο σετ μεταρρυθμίσεων αλλά μια εκπαιδευτική διαδικασία που έχει σκοπό να αλλάξει τον τρόπο που σκέφτονται και δρουν οι πολίτες, να τους ωριμάσει, και να τους προετοιμάσει για τις τωρινές αλλά τις μελλοντικές προκλήσεις. Υπό αυτή την οπτική τα πρότυπα των Μητσοτάκη – Τσιόδρα και η εισαγωγή εννοιών όπως η συλλογική ευθύνη στον δημόσιο διάλογο είναι η πραγματική παρακαταθήκη της πολιτικής τους.