Ο ηγούμενος ενός μοναστηριού ρώτησε κάποτε έναν από τους μοναχούς του πώς πέρασε τη μέρα του. Και εκείνος απάντησε ότι είχε πολλή και βασανιστική δουλειά να κάνει : Να φυλάξει δυο γεράκια, να συγκρατήσει δυο ζαρκάδια, να γυμνάσει δυο κυνηγετικά σκυλιά, να νικήσει ένα φίδι, να δαμάσει μια αρκούδα και να περιποιηθεί έναν άρρωστο.
‘Τι είναι αυτά που λες; απαντά ο ηγούμενος παραξενεμένος. Εμείς τέτοιες δουλειές δεν έχουμε στο μοναστήρι. Και όμως, αυτά γίνονται κάθε μέρα επιμένει ο μοναχός, ο όσιος Ησύχιος.
Και εξηγεί : Τα δυο γεράκια είναι τα μάτια μου που πρέπει αδιάκοπα να προσέχω, για να μη δουν κάτι που θα με βλάψει. Τα δυο ζαρκάδια είναι τα πόδια μου που χρειάζεται να ρυθμίζω το βήμα τους, ώστε να βρίσκονται στο σωστό δρόμο. Τα δυο κυνηγετικά σκυλιά είναι τα χέρια μου που τα υποχρεώνω να εργάζονται πάντα το καλό. Το φίδι είναι η γλώσσα μου που πρέπει να χαλιναγωγώ. Αρκούδα είναι η καρδιά μου που πρέπει να της δαμάζω τον εγωισμό και τα άτακτα συναισθήματα. Άρρωστος είναι το σώμα μου με τα ελαττώματα και τις αδυναμίες του που θέλει συνεχή επαγρύπνηση, για να μην προσβληθεί από τις θανατηφόρες ασθένειες της φιληδονίας και της τεμπελιάς.
Αναντίρρητα ο δρόμος για την ακεραιότητα του προσώπου μας και την αυτοπραγμάτωσή μας είναι ‘δρόμος μετ’ εμποδίων’. Επομένως απαιτείται εσωτερική πάλη συνεχής, σκληρή και ανελέητη για την κατάκτηση της αιωνιότητας, της απόλυτης ωραιότητας, της αιώνιας κοινωνίας μας με τον Απόλυτο Δημιουργό μας, που ήταν, είναι και θα είναι πάντα το παραμυθητικό πεπρωμένο μας.
Και φυσικά για την καλύτερη διεξαγωγή αυτού του πνευματικού αγώνα και τη νικηφόρα έκβασή του, επιβάλλεται η καλλιέργεια της βούλησης, με φως οδηγητικό το ορθόδοξο μορφωτικό ιδεώδες. Βούληση : η συνειδητή θέληση με συνειδητή μορφή δράσης για την επίτευξη του επιθυμητού μας στόχου. Η Ψυχολογία ορίζει τη βούληση ως ψυχοπνευματική λειτουργία και ως τη σπουδαιότερη ψυχοκινητική δύναμη του ανθρώπου, γιατί ενεργοποιεί όλες τις άλλες πνευματικές και ψυχικές δυνάμεις. Στο χώρο της ηθικής η βούληση αναφέρεται στη δυνατότητα του ανθρώπου να αναγνωρίζει, να επιλέγει ελεύθερα και να πραγματώνει ηθικές αξίες.
Το ζήτημα της ‘’ελεύθερης βούλησης’’ απέναντι στον ‘’ντετερμινισμό’’ προβληματίζει τους επιστήμονες και τους φιλοσόφους εδώ και πολλές δεκαετίες. Κάποιοι επιστήμονες δηλαδή θεωρούν ότι ο άνθρωπος επιλέγει ελεύθερα τις ενέργειές του, ενώ οι οπαδοί του ‘’ντετερμινισμού ‘’ υποστηρίζουν ότι οι ενέργειές του επηρεάζονται αποκλειστικά από τη βιολογία και το περιβάλλον. Η αλήθεια κατά την άποψή μου, βρίσκεται κάπου στη μέση. Ο άνθρωπος επηρεάζεται από τη βιολογία και το περιβάλλον, αλλά έχει και δυνατότητες επιλογής.
Η μεγαλύτερη δύναμη στη Δημιουργία είναι η ελεύθερη θέληση υποστηρίζει σ’ ένα άρθρο του ο Μητροπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος Γουέαρ ( Ο Ορθόδοξος δρόμος , 18-11-2014 ). Είναι αλήθεια ότι η ελευθερία της θέλησης του ανθρώπου αποτελεί το ύψιστο αγαθό, αλλά και το πιο επικίνδυνο όπλο στα χέρια του, που αν το χρησιμοποιήσει σε λάθος στόχο, θα αποβεί ‘’μπούμεραγκ’’ κατά του εαυτού του και της κοινωνίας. Είναι παραδεκτό ότι οι ηθικοπνευματικές αξίες της ζωής και του πολιτισμού δίνουν νόημα και ποιότητα στη ζωή του ανθρώπου. Αυτό δεν σημαίνει ότι υποτιμούμε τις υλικές – οικονομικές αξίες, αφού είναι απαραίτητες για την επιβίωση και διαβίωση των ανθρώπων. Ο κίνδυνος είναι να απολυτοποιηθούν οι σχετικές ( υλικές – οικονομικές ) αξίες και να νοθευτούν οι απόλυτες ( ηθικές και πνευματικές ).
Η γνήσια ορθόδοξη ζωή μπορεί να καταπολεμήσει την αξιολογική μυωπία, την τύφλωση ή τον δαλτωνισμό των ατόμων, διότι καθαίρει και διανοίγει τους πνευματικούς τους οφθαλμούς και αποκαλύπτει το πλήρωμα των αξιών και μάλιστα στην ορθή ιεραρχική τους σχέση, με κορωνίδα φυσικά την αγιότητα.
Έπειτα η ορθόδοξη βιοθεωρία εμπνέει στην ψυχή του πιστού το θάρρος, που είναι προϋπόθεση της επιτυχίας κάθε επιδιωκόμενου σκοπού, με την πεποίθηση που είχε ο Απόστολος Παύλος όταν έλεγε: «Πάντα ισχύω εν τω ενδυναμούντι με Χριστώ». Άλλωστε ο πιστός ακούει σε κάθε δυσκολία πάντα το λόγο του Κυρίου : ‘’Θαρσείτε»’’.
Τα πανίσχυρα όπλα της νήψης, της υγιούς άσκησης, της νηστείας, της προσευχής και της Θ. Κοινωνίας οδηγούν την ανθρώπινη θέληση σε συνεργασία με τη Θ. Χάρη. Και η πιο ασθενική θέληση γίνεται πολύ ισχυρή, όταν βρίσκεται σε συνεχή επαφή με την πηγή της θείας δύναμης, που είναι ο Αρχηγός της Πίστεώς μας. Το αξίωμα ‘’θέλω σημαίνει μπορώ’’ είναι σωστό και αποτελεσματικό, όταν τίθεται επάνω στη χριστιανική του βάση.
Αυτή τη σωτηριώδη χριστιανική βάση αγωνίζονται να θέσουν στο νου και την καρδιά των μακρινών αδελφών μας, στις εσχατιές του κόσμου, οι υπεράνθρωποι, λιγοστοί ιεραπόστολοί μας. Παλεύουν αυτοί οι υπερήρωες, περπατώντας στις κορυφογραμμές της αγάπης, μέσα από μύρια βάσανα και θυσίες, να διαπαιδαγωγήσουν τη θέληση ανθρώπων πνευματικά αναλφάβητων και να τους φέρουν σε επαφή με την άριστη ενσάρκωση των ηθικών αξιών και κανόνων, τον τέλειο Άνθρωπο και τον Απόλυτο Θεό και Κύριό μας.
Όμως, για να προσεγγίσουν τον ύψιστο και θεάρεστο αυτόν στόχο, – δεν θα κουραστούμε να το επαναλαμβάνουμε – χρειάζονται απαραιτήτως την υλική υποστήριξη των χριστιανών των μετόπισθεν. Ας μην ξεχνάμε την εντολή ‘’Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη’’ ο Κύριός μας δεν την έδωσε μόνο στους Ιεραποστόλους της πρώτης γραμμής, αλλά σε όλους μας. Και δεν είναι προαιρετική εντολή. Οφείλουμε επομένως και εμείς ως χριστιανοί να ανοίγουμε κάθε μέρα τη θύρα των αδύτων της ψυχής μας στο Θεό μας με μια αποφασιστική βουλητική ενέργεια, πολεμώντας τη γήινη φθορά, αλλά και συντελώντας στη σωτηρία των μακράν όντων αδελφών μας. Άλλωστε δε δικαιούνται και αυτοί ως εικόνες του Θεού έναν υγιή προσανατολισμό, μια ισχυρή θέληση και τη δυνατότητα να κερδίσουν την αθανασία; Αυτό δεν προστάζει η εσωτερική μας δημοκρατικότητα που όλοι πιστεύουμε ότι διαθέτουμε;
Συμπέρασμα : Στα σκληρά και ταραγμένα χρόνια που περνάμε με την κατολίσθηση των ηθικών αξιών, την προδοσία των υψηλών ιδανικών, με την κατάρρευση υγιών προτύπων, με τους εωσφορικούς μηδενιστικούς ανέμους να σφυρίζουν απειλητικά γύρω μας και με τα ‘’θηρία’’ (πανδημία, γείτονες, οικονομική αναιμία ) έτοιμα να μας καταπιούν, το μόνο καταφύγιό μας είναι η κιβωτός της χριστιανικής πίστης. Είναι η Ορθόδοξη Χριστιανική και Ιεραποστολική μας Εκκλησία, η μόνη που μπορεί να σώσει την ανθρωπιά και να κρατήσει τις ψυχές μας ζωντανές, στητές και ολόρθες ώστε να ξαναδούμε τον ήλιο της ζωής μετά την καταιγίδα.
Άλλωστε ο άνθρωπος, κατά τον Πασκάλ, υπερπηδά απείρως τον άνθρωπο, που σημαίνει ότι ο άνθρωπος υπερπηδά τα ανθρώπινα όρια και ορμά ακάθεκτος προς το Θείον και την αιωνιότητα. Αλλά με την αταλάντευτη πίστη ότι ‘’ πάντα ισχύω εν τω ενδυναμούντι με Χριστώ’’.
Δήμητρα Μέγα
Φιλόλογος-μέλος του Ορθόδοξου
Ιεραποστολικού Συλλόγου
ο Άγος Οικουμένιος