Κάθε χρόνο, οι μετεωρολόγοι καλωσορίζουν την άφιξη του χειμώνα την πρώτη Δεκεμβρίου. Άλλοι πάλι επισημαίνουν ότι ο χειμώνας αρχίζει ουσιαστικά λίγες εβδομάδες αργότερα, μαζί με το χειμερινό ηλιοστάσιο.
Ποιος έχει δίκιο για το πότε αρχίζουν και τελειώνουν οι εποχές;
Εξαρτάται από τον λόγο που ρωτάς, απαντά το National Geographic. Οι εποχές ορίζονται με δύο τρόπους: τις αστρονομικές εποχές, οι οποίες βασίζονται στη θέση της Γης καθώς αυτή περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο και τις μετεωρολογικές εποχές, οι οποίες βασίζονται σε ετήσιους κύκλους θερμοκρασίας.
Οι δύο αυτές εποχές χωρίζουν το έτος σε άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο και χειμώνα αλλά με ελαφρώς διαφορετικές ημερομηνίες έναρξης και λήξης για την κάθε εποχή.
Αστρονομικές εποχές
Οι άνθρωποι πάντα κοιτούσαν προς τον ουρανό για να καθορίσουν την εποχή. Η αρχαία Ρώμη ήταν η πρώτη που καθόρισε επίσημα αυτές τις εποχές με την εισαγωγή του Ιουλιανού ημερολογίου. Τότε, οι εποχές άρχιζαν σε διαφορετικές ημέρες από ότι αρχίζουν σήμερα, λόγω ημερολογιακών διαφορών με το Γρηγοριανό ημερολόγιο, που χρησιμοποιείται ευρέως στον σύγχρονο κόσμο.
Ωστόσο, η έναρξη κάθε αστρονομικής εποχής σηματοδοτείται είτε από την ισημερία είτε από το ηλιοστάσιο.
Οι ισημερίες εμφανίζονται κάθε έξι μήνες, την άνοιξη (εαρινή, περίπου στις 20 Μαρτίου) και το φθινόπωρο (φθινοπωρινή, περίπου στις 23 Σεπτεμβρίου) , όταν η τροχιά της Γης και η αξονική της κλίση συνδυάζονται έτσι ώστε ο Ήλιος να βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον Ισημερινό.
Σε μία ισημερία, περίπου ο μισός πλανήτης είναι φωτεινός ενώ ο άλλος μισός είναι σκοτεινός. Καθώς προχωρά η νέα εποχή, η θέση του Ήλιου συνεχίζει να αλλάζει και, ανάλογα με το ημισφαίριο που βρίσκεται ο καθένας, οι μέρες γίνονται προοδευτικά είτε πιο φωτεινές είτε πιο σκοτεινές μέχρι και το επόμενο ηλιοστάσιο.
Τα ηλιοστάσια σηματοδοτούν τις πιο φωτεινές και σκοτεινές μέρες του χρόνου. Ορίζονται επίσης από την κλίση της Γης και σηματοδοτούν την αρχή του αστρονομικού καλοκαιριού και χειμώνα, αντίστοιχα.
Όταν το βόρειο ημισφαίριο γέρνει προς τον Ήλιο, είναι πιο φωτεινό και υπάρχει η αίσθηση του καλοκαιριού. Αντίθετα, όταν το νότιο ημισφαίριο γέρνει μακριά από τον Ήλιο, αυτό βυθίζεται στο σκοτεινό χειμώνα.
Ωστόσο, αυτή η μέθοδος υπολογισμού των εποχών παρουσιάζει ορισμένες προκλήσεις. Το ηλιακό έτος είναι περίπου 365,2422 γήινες ημέρες, καθιστώντας αδύνατο για οποιοδήποτε ημερολόγιο να συγχρονιστεί τέλεια με την περιστροφή της Γης γύρω από τον Ήλιο.
Ως αποτέλεσμα, οι αστρονομικές εποχές ξεκινούν ελαφρώς διαφορετικές ημέρες και ώρες κάθε χρόνο και αυτό καθιστά δύσκολη τη διατήρηση των κλιματικών στατιστικών, που χρησιμοποιούνται στη γεωργία, το εμπόριο και άλλους τομείς. Γι’ αυτό οι μετεωρολόγοι και οι κλιματολόγοι στράφηκαν στις μετεωρολογικές εποχές.
Μετεωρολογικές εποχές
Οι επιστήμονες, τουλάχιστον από τον 18ο αιώνα, αναζήτησαν καλύτερες μεθόδους πρόβλεψης των εποχών και άλλων καιρικών φαινομένων. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό οδήγησε στην ιδέα της ανάπτυξης των μετεωρολογικών εποχών.
Αυτές με τη σειρά τους είναι πιο ευθυγραμμισμένες και με τις ετήσιες θερμοκρασίες και με το ημερολόγιο.
Οι μετεωρολογικές εποχές είναι πολύ πιο απλές από τις αστρονομικές. Χωρίζουν το ημερολογιακό έτος σε τέσσερις εποχές, όπου η καθεμία διαρκεί ακριβώς τρεις μήνες και βασίζονται στον ετήσιο κύκλο θερμοκρασίας.
Αυτό σημαίνει ότι στο βόρειο ημισφαίριο, η ημερομηνία έναρξης για κάθε εποχή είναι η 1η Μαρτίου (άνοιξη), η 1η Ιουνίου (καλοκαίρι), η 1η Σεπτεμβρίου (φθινόπωρο) και η 1η Δεκεμβρίου (χειμώνας).
Στο νότιο ημισφαίριο, οι εποχές είναι αντίστροφες. Η άνοιξη ξεκινά τον Σεπτέμβριο, το καλοκαίρι τον Δεκέμβριο, το φθινόπωρο τον Μάρτιο και ο χειμώνας τον Ιούνιο.
Η συνέπεια των μετεωρολογικών εποχών επιτρέπει στους μετεωρολόγους να κάνουν τους σύνθετους στατιστικούς υπολογισμούς, που κρίνονται απαραίτητοι για τις προβλέψεις και τη σύγκριση των εποχών.
«Η ενασχόληση με τα δεδομένα ολόκληρου του μήνα αντί για κλάσματα μηνών ήταν πιο οικονομική και πιο λογική», είχε πει στην Washington Post το 2014 ο κλιματολόγος Derek Arndt.
«Οργανώνουμε τη ζωή μας περισσότερο σε μήνες παρά σε αστρονομικές εποχές».
Πότε λοιπόν είναι η πρώτη μέρα του χειμώνα; Δεν είναι η 1η Δεκεμβρίου ή το χειμερινό ηλιοστάσιο. Οι ειδικοί λένε ότι η πρώτη μέρα του χειμώνα είναι ένας συνδυασμό και των δύο.
Με πληροφορίες του National Geographic