Σε σημαντικό όπλο ενάντια στην κλιματική αλλαγή που γίνεται ολοένα και πιο αισθητή εξελίσσονται γεωργικές καλλιέργειες. Η αγροτική γη πάντα είχε τη δυνατότητα να δεσμεύει διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα αλλά τώρα έχει προστεθεί και ένα ακόμα στοιχείο.
Αμπέλια στη Βόρεια Ελλάδα, δημητριακά και πατάτες στην Κύπρο και ένας οπωρώνας με μήλα στη Βόρεια Μακεδονία λειτουργούν σαν «καταβόθρες» για την απορρόφηση του βλαβερού διοξειδίου του άνθρακα υπεύθυνου για την κλιματική αλλαγή. Ταυτόχρονα αποτελούν ένα είδος τράπεζας για τους παραγωγούς, οι οποίοι θα μπορούν να απολαύσουν πρόσθετα έσοδα, χάρη στις «καταθέσεις» αερίων του θερμοκηπίου στα χωράφια τους.
Πώς γίνεται αυτό; Μέσα από συγκεκριμένες πρακτικές, η δυνατότητα των καλλιεργειών να απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα μπορεί να πολλαπλασιαστεί.
Μέσω της λεγόμενης «γεωργίας του άνθρακα» ή «ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας», η οποία προωθείται και υποστηρίζεται και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τόσο μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (η οποία παρέχει κίνητρα σε όσους παραγωγούς υιοθετούν πρακτικές που οδηγούν σε μεγαλύτερη δέσμευση άνθρακα), όσο και μέσω της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της στρατηγικής «Από το χωράφι στο πιάτο».
«Η γεωργία άνθρακα είναι το μέλλον. Η αγροτική γη έχει τη δυνατότητα να αποθηκεύει άνθρακα και υπάρχουν τεχνικές που αυξάνουν αυτή τη δυνατότητα. Το ζητούμενο είναι τώρα πώς μπορεί να δημιουργηθεί ένα ενιαίο σύστημα πιστοποίησης για την εφαρμογή της γεωργίας του άνθρακα, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα -πέραν του περιβαλλοντικού οφέλους- να κινητοποιηθούν πόροι για τους αγρότες. Πόροι που μπορούν να προέλθουν μέσω του Green Deal και της ΚΑΠ, αλλά και μέσω του Χρηματιστηρίου Ρύπων, ώστε στο μέλλον οι αγρότες ν’ αποκτήσουν πρόσθετο εισόδημα, όχι μόνο από το φιλικότερο προς το περιβάλλον προϊόν που θα διαθέτουν στην αγορά, αλλά και από το εισόδημα που θα κερδίζουν από τους ρύπους που δεσμεύει η γη (σ.σ.μέσω των λεγόμενων “πιστώσεων άνθρακα”)» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γρηγόρης Χατζηκώστας, αντιπρόεδρος Επιχειρηματικής Ανάπτυξης της Foodscale Hub. Ο κ. Χατζηκώστας δραστηριοποιείται στο χώρο της αγροδιατροφής και της μελέτης και υλοποίησης προγραμμάτων γεωργικής οικονομίας, συγχρηματοδοτούμενων από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το ζήτημα όμως είναι αν οι αγρότες είναι πρόθυμοι να επενδύσουν χρόνο και χρήμα για να εφαρμόσουν τις νέες αναγκαίες πρακτικές. «Υπάρχει κάποια επιφυλακτικότητα μεταξύ των αγροτών, η οποία είναι εν μέρει δικαιολογημένη, αλλά πρέπει να γίνει σαφές ότι η γεωργία του άνθρακα προωθείται πανευρωπαϊκά, όπως και η ανάγκη για ένα ενιαίο σύστημα πιστοποίησης. Είναι το μέλλον που έρχεται και ήδη υπάρχουν κάποια εθελοντικά σχήματα στη Γαλλία, τη Γερμανία και τις σκανδιναβικές χώρες. Στην Ελλάδα οι προκλήσεις είναι αρκετές. Μεταξύ αυτών ο μικρός γεωργικός κλήρος, τα προβλήματα των συλλογικών οργανώσεων, το χαμηλό τεχνολογικό επίπεδο, αλλά και το γεγονός ότι ο αγροτικός κόσμος είναι περισσότερο προσαρμοσμένος σε ένα μοντέλο χαμηλής προστιθέμενης αξίας ως προς την τυποποίηση», συμπληρώνει, ενόψει εκδήλωσης για τη γεωργία του άνθρακα, που πραγματοποιείται στο πλαίσιο της 30ής διεθνούς έκθεσης AGROTICA, αύριο, στις 17.00, στο συνεδριακό κέντρο «Ν.Γερμανός», με διοργανωτές την Enviromentrics, την AgroΑpps και το Foodscale Hub.
Πώς μπορούν οι αγρότες να δεσμεύουν περισσότερο CO2;
Ποιες είναι οι καλλιεργητικές τεχνικές που αυξάνουν τη δέσμευση CO2; Μεταξύ άλλων η αμειψισπορά, η εναλλαγή δηλαδή καλλιεργειών στο ίδιο χωράφι, η οποία μπορεί να εμπεριέχει και την αγρανάπαυση, η φύτευση φυτών όχι για συγκομιδή, αλλά για εδαφοκάλυψη, η γεωργοδασοκομία και άλλες μορφές μεικτής γεωργίας, που συνδυάζουν ξυλώδη βλάστηση είτε πρόκειται για δέντρα είτε για θάμνους, με συστήματα καλλιέργειας και/ή ζωικής παραγωγής στην ίδια έκταση. Ακόμα, η προστασία των εδαφών από τη διάβρωση και η ενίσχυση του οργανικού άνθρακα του εδάφους σε υποβαθμισμένες αρόσιμες εκτάσεις γης, η στοχευμένη μετατροπή εκτάσεων υπό καθεστώς παύσης καλλιέργειας σε μόνιμους βοσκότοπους και η αποκατάσταση τυρφώνων και υγροτόπων, μειώνει την οξείδωση των υφιστάμενων αποθεμάτων άνθρακα και αυξάνει το δυναμικό παγίδευσης άνθρακα.
H Foodscale Hub μεταξύ άλλων συμμετέχει ως συντονιστής εταίρος στο χρηματοδοτούμενο από το κοινοτικό πρόγραμμα «Horizon» τετραετές έργο «Carbonica», το οποίο έχει ως στόχο τη διασύνδεση των οικοσυστημάτων καινοτομίας της Ελλάδας, της Κύπρου και της Βόρειας Μακεδονίας, ως προς τη γεωργία δέσμευσης άνθρακα. Σημαντική είναι η συμμετοχή όλων των μερών, δηλαδή της ακαδημαϊκής κοινότητας, των επιχειρήσεων, του κράτους και της Κοινωνίας των Πολιτών.
Κατά τον κ.Χατζηκώστα, πρόκειται για ένα τετραετές (1/1/2023- 31/12/2026) πρότζεκτ που θα διαρκέσει από τις αρχές του 2023 μέχρι και το 2026. Επιστημονικός υπεύθυνος είναι το Διαβαλκανικό Κέντρο Περιβάλλοντος, που έχει επίσης ως στόχο τη δημιουργία κόμβων αριστείας σε Ελλάδα, Κύπρο, Βόρεια Μακεδονία, γύρω από τη γεωργία του άνθρακα.
Στο έργο συμμετέχουν δεκατέσσερις εταίροι από τις τρεις χώρες, καθώς και είκοσι εμπειρογνώμονες σε δραστηριότητες «brain gain». Πάνω από τριάντα είναι οι startups και τα ΜΜΕ που επωφελούνται από τις υπηρεσίες επιχειρηματικής ανάπτυξης του επιταχυντή του CΑRBONICA. Μάλιστα, στο πλαίσιο του έργου δημιουργήθηκαν και επιδεικτικές καλλιέργειες: μια ετήσια με μπρόκολο και τέσσερις πολυετείς με μήλα, ροδάκινα, ελαιόδεντρα και αμπέλια στην Ελλάδα. Τρεις ετήσιες κριθαριού, μπρόκολου και λάχανου και δύο πολυετείς μηλιών και αμπέλου στη Βόρεια Μακεδονία. Αναφορικά με την Κύπρο, δημιουργήθηκαν δύο ετήσιες δημητριακών και πατάτας και τρεις πολυετείς, αμπέλου, ελαιόδεντρων και εσπεριδοειδών.
Στην αυριανή εκδήλωση θα μιλήσουν, εκτός από τον κ.Χατζηκώστα, οι δρ Ευστάθιος Κλωνάρης, καθηγητής του Τμήματος Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Μόσχος Κορασίδης, γενικός διευθυντής της Εθνικής Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ελλάδας, Απόστολος Σίσκος, Managing Partner της Envirometrics και δρ Εμμανουήλ Λεκάκης, chief agronomist της AgroApps, ενώ τη συζήτηση θα συντονίσει η Δρ Μάχη Συμεωνίδου, διευθύνουσα σύμβουλος της AgroApps.