Ηρακλής Φίλιος: Περί αποταγής (οσίου Ιωάννη της Κλίμακος)

klimakosmesa3

Όταν ο Απόστολος Παύλος έγραφε «θέλω γὰρ πάντας ανθρώπους είναι ως καὶ εμαυτόν», είχε ήδη συνειδητοποιήσει μία από τις μεγαλύτερες αλήθειες της ζωής. Μία αλήθεια για την οποία μετανιώνουν πολλοί που δεν την ακολούθησαν κι έζησαν. Μία αλήθεια που αν και δεν ακολουθείται από όλους, γιατί «έκαστος έχει ιδιαίτερον χάρισμα από τον Θεόν» όπως πάλι λέει ο Παύλος, εντούτοις αποτελεί έστω και μύχια παραδοχή πολλών ανθρώπων που έστω και σε κάποιο άλλο στάδιο της ζωής τους, συνειδητοποιούν την αλήθεια της φράσης και ίσως και την ομορφιά της.

Πριν αναφερθούμε στους λόγους του Ιωάννη της Κλίμακος «Περί αποταγής», αξίζει να μιλήσει για λίγο ένας άλλος ασκητής της ερήμου ο όσιος Εφραίμ ο Σύρος που γράφει για τους δρόμους της ζωής τα εξής: «Δύο λοιπόν τάγματα παρέστησεν ο ανωτέρω λόγος (αναφέρεται σε λόγο του Αποστόλου Παύλου). Τον γάμονδηαλδή και τον μοναχικόνβίον. Συ λοιπόν, αδελφέ, γνώρισον και ίδε εις ποιον τάγμα είσαι τεταγμένος, και οποίον είναι το ένδυμα σου, και ποια είναι αι ευχαί και αι συνθήκαι, τας οποίας υπεσχέθης εις τον Θεόν. Διότι δι’ αυτάς θα δώσηςλόγον, καθώς είπεν ο Σωτήρ¨εκ του στόματος σου θέλω σε κρίνει¨…Διότι εάν ηκολούθουν όλοι τον λόγον ¨καλλίτερα να νυμφεύηται τις ή, να σκανδαλίζεται¨ κανείς δεν θα ήθελε μείνει άγαμος, ούτε ο Ηλίας ο Θεσβίτης, ούτε ο Ελισσαίος, ούτε ο Ιωάννης».
Έτσι λοιπόν με ανάλογο περιεχόμενο και συμβουλές, ξεκινάει τη συγγραφή της Κλίμακος ο όσιος Ιωάννης ο Σιναϊτης, με τον πρώτο λόγο (30 είναι συνολικά οι λόγοι) να αναφέρεται στα «Περί αποταγής». Εκθέτουμε αμέσως, μέρος των ψυχωφέλιμων λόγων του Ιωάννου της Κλίμακος:

1. Μοναχός είναι καταλυπημένη ψυχή, που είναι απασχολημένη με την συνεχή μνήμη του θανάτου, και όταν είναι ξύπνια και όταν κοιμάται.

2. Αναχώρησηαπό τον κόσμο είναι το να μισήσεις με την θέληση σου πράγματα επαινετά και αν αρνηθείς την φύση, για να πετύχεις τα υπέρ φύση.

3. Ας γνωρίζουν καλά όλοι όσοι αρχίζουν τον σκληρό και πιεστικό, αλλά και ελαφρό συγχρόνως αγώνα, ότι ήλθαν να πηδήσουν σαν μέσα στο πυρ (των πειρασμών και των θλίψεων), εφ’ όσον ξεκίνησαν με την διάθεση να κατοικήσει μέσα τους το άϋλο θεϊκό πυρ. Γι’ αυτό προηγουμένως πρέπει να εξετάζει καλά καθένας τον εαυτό του και έπειτα να πλησιάζει για να γευθεί τον άρτο με τα πικρά χόρτα και να πιει το γεμάτο δάκρυα ποτήρι της μοναχικής ζωή, μη τυχόν η επιπόλαια κατάταξη του στο στράτευμα των μοναχών γίνει αιτία της καταδίκης του.

4. Αυτός που απαρνήθηκε τον κόσμο από τον φόβο (της κολάσεως) είναι όμοιος με το θυμίαμα που ενώ καίεται, στις αρχές αναδίδει ευωδία, στο τέλος όμως καπνίζει. Εκείνος που τον απαρνήθηκε με την ελπίδα μελλοντικού μισθού, καταντά μία μυλόπετρα που γυρίζει συνεχώς στο ίδιο μέρος. Όποιος όμως αναχώρησε από τον κόσμο για την αγάπη του Θεού, ευθύς εξ αρχής έχει μέσα του φλόγα, η οποία αν τυχόν πέσει σε ξύλα ή σε δάσος, αυξάνει υπερβολικά και συνεχώς επεκτείνεται προς τα εμπρός.

5. Ας μην αποστρεφόμαστε ούτε να κατακρίνουμε «τις περιστατικές αποταγές». Διότι γνώρισα ανθρώπους λιποτάκτες, οι οποίοι χωρίς να το θέλουν συναντήθηκαν με τον βασιλιά που είχε βγει έξω και από τη στιγμή εκείνη έγιναν δορυφόροι του, τον ακλούθησαν στο παλάτι και δείπνησαν μαζί του…έτσι μερικά ακούσια και τυχαία περιστατικά που συνέβησαν σε μερικούς, είχαν αποτελέσματα βεβαιότερα και ουσιαστικότερα από ό,τι μερικά εκούσια.

6. Είδα σπόρο που έπεσε τυχαία στο έδαφος και όμως έκανε εξαιρετικό και πολύ καρπό, καθώς πάλι και το αντίθετο.

7. Κανείς ας μην θεωρήσει τον εαυτό του ανάξιο για την μοναχική πολιτεία, προφασιζόμενος το βάρος και το πλήθος των αμαρτιών του και ας μην νομίζει ότι ταπεινώνει έτσι τον εαυτό του, ενώ στην ουσία φοβάται μη στερηθεί τις ηδονές του κόσμου. Όλα όσα λέγει είναι «προφάσεις εν αμαρτίαις» (Ψαλμ. ρμ΄ 4). Διότι εκεί όπου ακριβώς υπάρχει βαθειά και σαπισμένη πληγή, εκεί χρειάζεται και μεγαλύτερη θεραπεία, για να καθαρισθεί. Άλλωστε στο ιατρείο δεν πηγαίνουν οι υγιείς.

8. Ο άγαμος που βρίσκεται στον κόσμο και είναι δεμένος μόνο με τα πράγματα του κόσμου, μοιάζει με αυτόν που έχει τις χειροπέδες. Για τούτο και όταν αποφασίσει να τρέξει προς τον μοναχικό βίο δεν εμποδίζεται. Ενώ αυτός που ήλθε σε γάμο, μοιάζει με εκείνον που τον έχουν δέσει «χειροπόδαρα».

9. Ο Κύριος φερόμενος με συγκατάβαση, ελάφρυνε τον αγώνα των αρχαρίων για να μην κουραστούν ευθύς εξ αρχής και γυρίσουν αμέσως στον κόσμο. Γι’ αυτό «χαίρετε εν Κυρίω πάντοτε» (Φιλιπ. δ΄ 4) όλοι οι δούλοι του Θεού, αφού αντιληφθείτε το πρώτο αυτό δείγμα της αγάπης του Δεσπότη. Χαίρετε κόμη, αφού σκεφτείτε ότι Αυτός σας έχει προσκαλέσει στον αγώνα της μοναχικής ζωής.

10. Αποκρύπτει ο Κύριος από αυτούς που ζουν στον κόσμο την δυσκολία – ή μάλλον την ευκολία – του μοναχικού αγώνα. Διότι αν την γνώριζαν, κανείς δεν θα αποφάσιζε να γίνει μοναχός.

11. Σε τρεις γενικές ασκητικές κατηγορίας περιλαμβάνεται όλη η μοναχική ζωή: Στον ηρωικό ερημητισμό, στην άσκηση με άλλον ένα ή το πολύ δύο, και στην υπομονετική ζωή του Κοινοβίου. «Μη εκκλίνης – λέει ο Εκκλησιαστής – εις τα δεξιά ή εις τα αριστερά, αλλ’ οδώ βασιλική πορεύθητι» (Παροιμ. δ’ 27). Διότι ο μεσαίος τρόπος από τους τρεις που αναφέραμε, φαίνεται να ταιριάζει στους περισσότερους.

.