‘’Αφιερωμένο στον Πανελλήνιο
Εορτασμό των 200 χρόνων
Από την Επανάσταση του 1821.’’
Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας τα Άγραφα και η Αργιθέα απολαμβάνουν μια ανεξαρτησία σε σχέση με άλλες περιοχές για δύο κυρίως λόγους.
Ο ένας λόγος ήταν οι σκληρές συνθήκες του καιρού τους περισσότερους μήνες του χρόνου και ο δεύτερος σημαντικός λόγος ήταν η συνθήκη του Ταμασίου.
Έτσι εδώ καταφεύγουν απ’ τη Θεσσαλία, την Ήπειρο και τη Ρούμελη όσοι δεν ανέχονται τη σκλαβιά ή διώκονται από τους Τούρκους. Κατοικούν εδώ στα Άγραφα και σμίγονται με του ντόπιους περήφανους και ανυπότακτους Αγραφιώτες, αποτελούν το προζύμι της εξέγερσης κατά των Τούρκων κατακτητών.
Δημιουργείται έτσι το Αρματολίκι των Αγράφων και η Αργιθέα γίνεται λιμέρι και ορμητήριο πολλών επώνυμων και ανώνυμων κλεφταμαρτωλών από τα μέσα του 18ου αιώνα ξεκινούν τα πρώτα επαναστατικά κινήματα κατά των Τούρκων κατακτητών. Προεπαναστατικά δηλ. πριν την επανάσταση του 1821 υπήρξε έντονη επαναστατική δραστηριότητα στα Άγραφα και την Αργιθέα. Κορυφαίοι εκφραστές
αυτών των αγώνων υπήρξαν κυρίως ο Γιάννης Μπουκουβάλας ο Γεώργιος Καραίσκάκης και ο Αντώνης Κατσαντώνης Έδωσαν σκληρές μάχες κατά των Τούρκων και των Τουρκαλβανών με υπέρτερα σε αριθμό στρατεύματα καταγάγοντας περηφανείς νίκες. Μία απ’ αυτές τις μάχες ήταν η μάχη των Μπουκουβαλαίων στον Άγιο Νικόλαο στην Οξυά Βλασίου.
Άλλη περήφανη μάχη συνέχεια αυτής της Οξυάς ήταν η μάχη στον Πάτο στα Κουμπουριανά μπροστά στην εκκλησία της Παναγίας. Ο Γιάννης Μπουκουβάλας με τον Χαίντούτη και τα παλικάρια τους κυνηγούσαν τους Τουρκαλβανούς που τράπηκαν σε φυγή μετά τη μάχη της Οξυάς. Για να γλυτώσουν οχυρώθηκαν στην εκκλησία της Παναγίας στην κάτω χώρα των Κουμπουριανών. Εκεί τους περικύκλωσαν οι Κλεφταρματωλοί και τους προξένησαν μεγάλες απώλειες.
Ο Καραίσκάκης είχε το στρατηγείο του και το Χρησιμοποιούσε για ορμητήριο επί πολλά χρόνια το χωριό Λεοντίτο. Υπήρξε επικεφαλής του Αρματολικού των Αγράφων και αφού καθάρισε την περιοχή απ’ τους Τουρκαλβανούς και τους λήσταρχους, έδωσε σκληρές και νικηφόρες μάχες για να κρατήσει κλειστές τις διόδους επικοινωνίας των Τούρκων μεταξύ της Ανατολικής και της Δυτικής Ελλάδας.
Τον Ιούνιο του 1823 έδωσε άνισες μάχες με έξι χιλιάδες Τουρκαλβανούς του Σκόνδρα Πασά που επιχείρησε να ‘’καθαρίσει ‘’ τα Αγραφα απ’ τους Κλεφταρματωλούς του Καραίσκάκη στα Αγραφα και του Στουρνάρη στον Ασπροπόταμο. Εναντίον του Στουρνάρη έστειλε πέντε χιλιάδες Τουρκαλβανούς.
Ο Καραίσκάκης έδωσε σκληρές μάχες εναντίον του Σκόνδρα Πασά στον Τυρολόγο του Πετρίλου, στο Λεοντίτου και στην Παναγία τη Σπηλιώτισσα παρεμποδίζοντας
τους να καταλάβουν τα Άγραφα, συνεργαζόμενος και με τον Στουρνάρη που έκανε το ίδιο για τα χωριά του Ασπροποτάμου.
Στα επαναστατικά κινήματα των Αγράφων και του Ασπροποτάμου του 1854 και του 1866-67 οι Αγραφιώτες και Αργιθεάτες Κλεφταρματωλοί με επικεφαλής τους Αλεξανδρή, Οικονόμου κ.α. Έδωσαν δύσκολους αγώνες για την απελευθέρωση της Θεσσαλίας συνεργαζόμενοι και με τους Κλεφταρματωλούς του Ασπροποτάμου. Οι επαναστατικές επιτροπές είχαν σαν ορμητήρια τα χωριά Πετρίλο, Λεοντίτο, Κουμπουριανά και Ανθηρό και τα μοναστήρια της Παναγίας της Σπηλιάς της Παναγίας του Κατουσίου στο Ανθηρό κ.α.
Σημαντική ήταν η συμβολή των Αργιθεατών οπλαρχηγών και αρματωλών στη νικηφόρο μάχη του Κατσαντώνη εναντίον του Βελή Γκέκα γιου του Αλή Πασά που ήρθε με οκτακόσιους επίλεκτους Τουρκαλβανούς στα Άγραφα της Ευρυτανίας για να ‘’πάρει’’ το κεφάλι του Κατσαντώνη και να το πάει στον Αλή Πασά στα Γιάννενα.
Ο Κατσαντώνης τους κύκλωσε και σκότωσε ο ίδιος τον Βελή Γκέκα.
Παρ’ ό,τι αυτά τα κινήματα δεν πέτυχαν την απελευθέρωση της Θεσσαλίας έβαλαν όμως την βάση για την συνέχιση του αγώνα που το 1881 έφερε τα ποθητά αποτελέσματα, την απελευθέρωση της Θεσσαλίας.
Έλλη Τσιρογιάννη
Πρόεδρος Αργιθεατών Τρικάλων