*Αποχαιρετώντας την πρώτη Γυναίκα Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας
Η πιο δύσκολη ώρα για μία Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας είναι όταν αναλαμβάνει τα καθήκοντά της. Η δυσκολία καθίσταται πιο εμφανής όταν τυγχάνει να είναι η πρώτη Πρόεδρος γυναίκα και ιδιαίτερα η δυσκολία αυτή μεγεθύνεται στο βαθμό που δεν προέρχεται από τον πολιτικό χώρο.
Η δυσκολία της αποχώρησης έχει κι αυτή τις δυσκολίες της, όπως κάθε κάθε αποχώρηση από κάτι. Ίσως σε αυτήν τη μορφή της αποχώρησης να κυριαρχεί πρωτίστως το συναισθηματικό στοιχείο. Ίσως η αποχώρηση αυτή να μην εμπεριέχει και το καβαφικό στοιχείο της απώλειας κάποιου σημαντικού στοιχείου της, αφού από πριν γνώριζε αυτήν την απώλεια. Οπότε δεν υπάρχει χώρος για πικρίες και μελαγχολία γι αυτό που φεύγει. Το γνώριζε, το περίμενε, ετοιμάστηκε γι αυτό.
Ωστόσο, όταν θα κατέβει και το τελευταίο σκαλοπάτι από το Προεδρικό Μέγαρο για τελευταία φορά θα γνωρίζει πως πάραυτα θα καταστεί αντικείμενο αξιολόγησης και κριτικής για την πενταετή θητεία της. Τώρα, έτσι συμβαίνει πάντα σε μια δημοκρατική χώρα, οι δημοσιογραφικές γλώσσες θα λυθούν και η κριτική θα είναι σκληρή για τα πεπραγμένα.
Τώρα όσοι την κολάκευαν θα αρχίσουν να επισημαίνουν τις αστοχίες της και όσοι την αντιμετώπιζαν με σκεπτικισμό καθόλη τη θητεία της θα μεγεθύνουν τα λάθη της και τις παραλείψεις της. Οι έπαινοι θα είναι λίγοι κι αυτοί για λόγους αβρότητας, ενώ οι κριτικές θα είναι πολλές και ίσως υπερβολικές, αφού πλέον ως ιδιώτης δεν θα έχει ως προστασία και αλεξικέραυνο το αξίωμα που λειτουργεί απωθητικά ή και αποτρεπτικά σε κάθε σκληρή κριτική.
Κ. Πρόεδρε
Νομίζω πως αυτά τα γνωρίζετε και ίσως ετοιμαστήκατε από καιρό για αυτά.
Αιτία και αφορμή για όλα τα παραπάνω δεν ήταν μόνο η αποχώρησή σας από το Προεδρικό Μέγαρο, αλλά περισσότερο η συνέντευξή σας σε πρωινή ιστορική εφημερίδα («ΤΟ ΒΗΜΑ»).
Με βάση, λοιπόν, τις απαντήσεις σας θα προσπαθήσω να καταθέσω και εγώ ως απλός Έλλην Πολίτης κάποιες σκέψεις μου για τη θητεία και τα πεπραγμένα σας, όπως αυτά τα έζησα-γνώρισα τα πέντε αυτά χρόνια της θητείας σας, αλλά και όσα υποστηρίξατε και αναπτύξατε στη συνέντευξή σας.
Προσωπικά θα προτιμούσα μία συνέντευξη ζωντανή και τηλεοπτική προς τον Ελληνικό Λαό, ως μία μορφή απολογισμού, αφού ο συνταγματικός νομοθέτης ούτε αυτό μπόρεσε να προβλέψει. Είναι απορίας άξιον γιατί να μην απολογείται ο ανώτατος άρχοντας, άμα τη αποχωρήσει από το αξίωμά του, στο εκλεκτορικό σώμα, στη Βουλή των Ελλήνων.
Στην αρχαία Ελλάδα σε παρόμοιες περιπτώσεις δεν δινόταν καμία τιμή στον άρχοντα πριν το “Λόγον Διδόναι”.
Γιατί την φτωχύναμε τόσο πολύ τη φοβική Δημοκρατία μας!
Κυρία Πρόεδρε
Οι όποιες σκέψεις διατυπωθούν παρακάτω και με βάση τις απαντήσεις στοχεύουν να αναδείξουν κάποιες αδυναμίες του θεσμού του Προέδρου της Δημοκρατίας, αλλά και κάποιες δικές σας παραλείψεις και αστοχίες που θα μπορούσαν να καταστήσουν τη θητεία σας μοναδική και ξεχωριστή.
Η Ενότητα
Στη συνέντευξή σας εμφαντικά δηλώνεται πως ο θεσμός του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας είναι να “ενώνει το έθνος” ή πως το Σύνταγμα αναγνωρίζει στον Πρόεδρο “Ρόλο ενωτικό…”.
Στις παραπάνω επισημάνσεις σας κανείς δεν θα μπορούσε να διαφωνήσει. Εξάλλου θεωρείται αυτονόητη η ενότητα ως στόχος και το ζητητέον σε μια χώρα που ταλανίστηκε εδώ και αιώνες από τη μάστιγα της διχόνοιας.
Ωστόσο, η Ενότητα μιας χώρας ή ενός Έθνους δεν συνιστά κατ΄ ανάγκην και μία έννοια στατική ή μεταφυσική. Είναι μία έννοια δυναμική και μία κατάσταση “εν τω γίγνεσθαι”, αφού αφορά έναν λαό που μεταβάλλει εύκολα διαθέσεις και δεν κινείται πάντα στις ράγες ενός ευθύγραμμου τμήματος.
Ο λαός μας και λόγω ιδιοσυγκρασίας αλλά και λόγους ιστορικούς χρειάζεται ισχυρά οράματα και στόχους εθνικούς για να κρατηθεί ενωμένος, χωρίς αυτό να σημαίνει πως πρέπει να εξαλειφθούν οι γονιμοποιές διαφορές και αντιθέσεις σε μείζονα ή ελάσσονα ζητήματα. Κι αυτό γιατί όπου δεσπόζει η άκριτη συναίνεση και προσαρμογή σε κίβδηλα εθνικά ιδεολογήματα, τότε επέρχεται προϊόντος του χρόνου ο μαρασμός και η ακινησία.
Γιατί Ενότητα χωρίς αντιθέσεις και συγκρούσεις είναι Ταυτότητα, αλλά και συγκρούσεις-αντιθέσεις χωρίς Ενότητα συνιστά το Χάος.
Οι συγκλίσεις και οι συνθέσεις είναι αναγκαίες σε έναν λαό, όπως αιώνες τώρα, πρώτοι οι Έλληνες εκπρόσωποι της διαλεκτικής, την όρισαν.
Ο Ηράκλειτος μίλησε για την “Παλίντονον Αρμονίην” και έκτοτε δεν ειπώθηκε κάτι διαφορετικό που να τον αναιρεί σε αυτήν την Συμπαντική του αρχή.
Σε αυτά τα πλαίσια οι λαοί προχωρούν και οι κοινωνίες εξελίσσονται αφού ευνοείται η κινητικότητα και η αναζήτηση της ανανέωσης που εξασφαλίζει την επιβίωσή.
Να, λοιπόν, γιατί η έννοια Ενότητα ως εθνικός στόχος δεν συνιστά μία μεταφυσική ή ιδεατή κατάσταση, αλλά κάτι συγκεκριμένο και εφικτό.
Το πνεύμα της Ενότητας το υπηρέτησε σε κρίσιμες στιγμές για την Αθήνα και την Ελλάδα ο δίκαιος Αριστείδης παραμονή της ναυμαχίας της Σαλαμίνας (480 πχ), όταν συναντήθηκε με τον Θεμιστοκλή (πολιτικό του αντίπαλο) και του είπε το διαχρονικής ισχύος:
“Ημέας στασιάζειν χρεόν εστί εν τε τω άλλω καιρώ και δη και εν τώδε περί του οκότερος ημέων πλέω αγαθά την πατρίδα εργάσεται” (Ηρόδοτος, 8.79.4, Εμείς έχουμε χρέος και σε κάθε άλλη κρίσιμη ώρα και προπάντων τώρα για το ποιος από τους δυο μας θα προσφέρει περισσότερες υπηρεσίες στην πατρίδα)
☆ Αδυνατώ, όμως, να ανιχνεύσω κάποια συγκεκριμένη πρωτοβουλία σας κατά τη θητεία σας που συνέτεινε σε αυτήν την Ενότητα πέραν του αυστηρού πρωτοκόλλου της σιωπής και της μη ανάμειξης στις πολιτικές -καθόλα θεμιτές σε μία Δημοκρατία-διενέξεις.
To Θεσμικό Αντίβαρο
“Ο Πρόεδρος δεν λειτουργεί ως «ως Θεσμικό Αντίβαρο»” / “Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν είναι Θεσμικό Αντίβαρο, ούτε κριτής των τυχόν πράξεων και παραλείψεων της εκτελεστικής εξουσίας”
Κυρία Πρόεδρε,
Στη συνέντευξή σας συχνά επικαλείστε και μάς υπενθυμίζετε πως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν μπορεί και ούτε πρέπει να λειτουργεί ως “Θεσμικό Αντίβαρο” στην κυβέρνηση. Αυτό προβλέπεται από το Σύνταγμα κι από την κεκτημένη εμπειρία της εφαρμογής του Συντάγματος μετά κι από την τελευταία αναθεώρηση του.
Ωστόσο, όταν οι πολιτικές δυνάμεις (κόμματα) αδυνατούν να βρουν διαύλους πολιτικής επικοινωνίας προς δημιουργία συναινέσεων στα αναγκαία για τη χώρα μας ή όταν η εκάστοτε κυβέρνηση δολιχοδρομεί, τότε στα πλαίσια της “δημιουργικής ασάφειας” που χαρακτηρίζει τα σχετικά άρθρα των αρμοδιοτήτων του Προέδρου μπορεί ο Πρόεδρος Δημοκρατίας να παρεμβαίνει με τη δέουσα πολιτική και θεσμική αβρότητα.
Σίγουρα ο Πρόεδρος δεν μπορεί και δεν δικαιούται να λειτουργεί ως αντιπολίτευση, αλλά θεσμικά και με πολιτική διακριτικότητα μπορεί κι επιβάλλεται να εκφράζεται πολιτικά για θέματα και προβλήματα που συσσωρεύονται στον κοινωνικό ιστό και κατατρώγουν τους δομικούς ιστούς. του.
Γιατί στην Πολιτική και στη Δημοκρατία το θεσμικά απαγορευμένο για τον Πρόεδρο δεν είναι η διακριτική παρέμβασή του, αλλά η σιωπή του που πολλές φορές ενέχει και στοιχεία θεσμικής αδιαφορίας προς το κλυδωνιζόμενο ή και ανεπαρκές πολιτικό μας σύστημα.
Και τελευταία, όπως, σωστά επισημάνατε τα προβλήματα ήταν και είναι πολλά και τείνουν να προκαλέσουν τεκτονικές αναταράξεις στην κοινωνική ισορροπία και ανησυχία, απογοήτευση έως οργή ενίοτε στο Λαό με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κοινωνική ειρήνη και ομοψυχία του Λαού στα νέα παγκόσμια δεδομένα.
Για κάποια θέματα οι “καιροί ου μενετοί” προς επίλυσή τους, γιατί τότε υπάρχει ο κίνδυνος να μολυνθεί το κοινωνικό σώμα, να διαβρωθούν οι κοινωνικοί και ανθρώπινοι αρμοί-σύνδεσμοι και να αναπτυχθούν στοιχεία αμφισβήτησης συλλήβδην προς το πολιτικό μας σύστημα ( άνοδος της αντισυστημικότητας, διεύρυνση του ακροδεξιού τόξου…).
Γι αυτό, λοιπόν, Κυρία Πρόεδρε, η θέση σας περί “Θεσμικού Αντίβαρου” έχει τη λογική και τα επιχειρήματά της, αλλά όχι τόσο αρκετά και πειστικά που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν την ευγενική όσο και θεσμική “σιωπή” σας – μη παρέμβαση.
Στη Δημοκρατία υπέρτατος νόμος και καθήκον είναι το γενικό συμφέρον και όχι η τυπολατρία στην εφαρμογή των κειμένων συνταγματικών άρθρων.
Οι συμβολισμοί
“Καθήκον του προέδρου είναι να παράγει συμβολισμούς με καθολικό περιεχόμενο”
Σίγουρα τόσο ο θεσμός του Προέδρου της Δημοκρατίας όσο και το πρόσωπο αυτό καθεαυτό πέραν των τυπικών καθηκόντων τους συνιστούν σύμβολα για τους Πολίτες μιας χώρας. Σύμβολα εθνικά πρωτίστως, αλλά όχι μόνον. Η παρουσία τους στο ανώτατο αξίωμα συνοδεύεται κι από ανάλογους συμβολισμούς σε πολλά επίπεδα (κοινωνικά, πνευματικά, ηθικά, ανθρωπισμού.. ).
Κι αυτό γιατί η Εξουσία παραδοσιακά εκ της φύσεώς της παράγει ή εμπνέει και τους ανάλογους συμβολισμούς ικανούς να λειτουργήσουν ως συνεκτικοί δεσμοί μεταξύ των πολιτών μιας χώρας.
Εξάλλου κατά κόρον λέγεται πως η Δημοκρατία είναι πρωτίστως η “διαχείριση συμβόλων”…
Κι ενώ όλοι συμφωνούν για τη δυνατότητα του θεσμού να παράγει συμβολισμούς, εν τούτοις κάτι τέτοιο δεν το νιώσαμε ως Έλληνες πολίτες, όχι μόνον κατά τη θητεία σας, αλλά και κατά τη θητεία των προκατόχων σας.
Καιρός είναι να προσεχθεί κι αυτός ο χώρος στο βαθμό που σχετίζεται με την προσωπικότητα του Προέδρου, αλλά και τις υπόρρητες ανάγκες των πολιτών για τη νοηματοδότηση της ζωής τους και την ένταξή τους σε ένα ευρύτερο πλαίσιο άυλων αξιών.
Κι αυτό γιατί ο άνθρωπος και οι κοινωνίες όσο κι αν έχουν ως άμεση προτεραιότητά τους την υλική τους επιβίωση, εν τούτοις “ουκ επ΄ άρτω μόνον ζήσονται”.
Τα Προβλήματα
Κι ενώ, Κυρία Πρόεδρε, κάνετε ευρεία αναφορά στα προβλήματα (πανδημία, πόλεμοι, τραγωδία Τεμπών, υποκλοπές, ναυάγιο της, Πυρκαγιές, Πλημύρες) της χώρας μας κατά τη διάρκεια της θητείας σας, εν τούτοις οι πολίτες δεν σας ένιωσαν και τόσο κοντά.
Οι παρεμβάσεις σας λίγες και αναιμικές, αν και σεις διατείνεστε πως δεν “σιωπήσατε”. Ίσως η θεσμική τυπολατρία σας τελικά να σάς αδίκησε. Ο φόβος μήπως η παρέμβασή σας παρεξηγηθεί και λειτουργήσει ως θεσμικό αντίβαρο να σάς στέρησε την αναγνώριση της προσφοράς σας από το λαό. Θα μπορούσατε να ήσασταν πιο αιχμηρή στην κρατική αβελτηρία.
Κι αυτό γιατί ο λαός στη δυστυχία του δεν γνωρίζει, ούτε ενδιαφέρεται για τις θεσμικές δεσμεύσεις σας, αλλά θέλει και τον ανώτατο άρχοντα δίπλα του.
Η έμφυλη Ισότητα
«Η συμπερίληψη, η αναγνώριση και η προώθηση της έμφυλης ισότητας αποτελούν ουσιαστικά στοιχεία της δημοκρατικής λειτουργίας»
Η παραπάνω τοποθέτησή σας ήταν από τις καλές στιγμές της θητείας σας και της συνέντευξης. Μπορεί η παρουσία σας σε χώρο με τους “άλλους” μετά την ψήφιση του νόμου για το γάμο των ομοφύλων να σας στοίχισε την επανεκλογή σας, ωστόσο πράξατε σωστά και η ιστορία θα σας δικαιώσει απόλυτα γι αυτήν σας την ενέργεια.
Ήταν μία πράξη που τολμήσατε και αδιαφορήσατε για τις θεσμικές σας δεσμεύσεις στέλνοντας άτυπα κι ένα μήνυμα κοινωνικό και πολιτικό προς όλους και όχι μόνον στις ενδιαφερόμενες αυτές ομάδες.
Τα λόγια προς τους Νέους*
“ Πως αγαπώ και προστατεύω τη χώρα μου σημαίνει να μετακινώ το βλέμμα από το “εγώ” στο “εμείς”, να σκέφτομαι συλλογικά και να επιδιώκω το κοινό καλό. Δεν είναι πάντα εύκολο, καθώς συχνά εγκλωβιζόμαστε στα ατομικά μας συμφέροντα. Ο σύγχρονος ωστόσο πατριωτισμός δεν είναι στείρος συναισθηματισμός, αλλά ενεργή στάση ζωής”.
Αναμφισβήτητα, όμως, Κυρία Πρόεδρε η απάντησή σας στην ερώτηση «Τι σημαίνει σήμερα να αγαπάς και να προστατεύεις τη χώρα σου;» πέραν πάσης αμφισβήτησης ήταν η καλύτερη παρέμβασή σας, έστω κι αν ήρθε αργά έστω και μέσα από μία τυπική συνέντευξη.
Κρίμα που λίγοι νέοι θα την διαβάσουν.
Η απάντησή σας αυτή μπορούσε να συμπεριληφθεί στα σχολικά εγχειρίδια για να διδάσκεται.
Τα λόγια αυτά θα μπορούσαν να ακουστούν σε μία γιορτή νεολαίας στο προεδρικό μέγαρο. Μια γιορτή -θεσμός υπό την αιγίδα σας…
Ανάλογες γιορτές θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν την κατεξοχήν παραγωγική τάξη τους αγρότες και τους εργάτες. Μόνον έτσι το Προεδρικό Μέγαρο θα αποκτούσε ζωή και θα καθιστούσε το θεσμό και το πρόσωπο του Προέδρου οικεία και αποδεκτά.
Θα μπορούσατε να καθιερώσετε μία ετήσια ημερίδα μονοθεματικού χαρακτήρα (Φιλοσοφίας ή εθνικού περιεχομένου) ως προσωπική σας παρακαταθήκη.
Κυρία Πρόεδρε, αδικήσατε τον εαυτό σας.
Σας θέλαμε περισσότερο αντισυμβατική και λιγότερο θεσμική στις παροιμιώδεις κείμενες διατάξεις.
Στην Μετά – Εποχή της Πολιτικής και της Εξουσίας και της Ιστορίας χρειαζόμαστε κάτι πιο ελκυστικό…
Η εικόνα του Ηγέτη μπορεί να είναι πιο διαφορετική και να φαίνεται ότι είναι.
Εμείς θα σας θυμόμαστε ως την πρώτη Γυναίκα Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας και καλή ιδιωτεία στα αγαπημένα σας βιβλία και μουσική, εκεί όπως δηλώσατε:
“όπου όλα γίνονται πιο αληθινά, πιο έντονα και πιο ελεύθερα”.
*Για την ενότητα αυτή διαβάστε περισσότερα στο επόμενο άρθρο του Blog με τίτλο “Ο Πατριωτισμός σήμερα και οι Νέοι”
*ΙΔΙΩΤΕΙΑ: Ιδιωτική ζωή
*ΠΗΓΗ: Blog, “ΙΔΕΟπολις”, Ηλία Γιαννακόπουλου