Τα προγράμματα για την ηθική εκπαίδευση εμφανίζονται με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα στις μέρες μας, ακόμη και σε κοινωνίες που δε θεωρούνται συντηρητικές.
Ο άνθρωπος σαν άτομο ζει σε ομάδες και η συμβίωσή του απαιτεί την ύπαρξη αμοιβαίου σεβασμού και κατανόησης.
Ο αμοιβαίος σεβασμός προσδιορίζεται σαν μια εσωτερική ανάγκη η οποία αναγκάζει κάποιον να μεταχειρίζεται τους άλλους με τέτοιο τρόπο, όπως ο ίδιος θα ήθελε να τον μεταχειρίζονται αυτοί.
Στην πάλη, για παράδειγμα, εάν κάποιος δεν σέβεται και δεν αναγνωρίζει την προσπάθεια του συναθλητή του είναι δύσκολο να υπάρξει συνοχή.
Η σωστή παρουσία, στάση και συμπεριφορά του καθενός είναι ένα ζήτημα που αφορά όλους όσους αποτελούν την κάθε ομάδα.
Μια από τις πιο βασικές ανάγκες που προκύπτει από αυτή τη συμβίωση, τη συνύπαρξη, την κοινωνική ζωή είναι ο συντονισμός της ηθικής κατανόησης μεταξύ των ανθρώπων.
Η ύπαρξη ηθικής κατανόησης μεταξύ των ανθρώπων καταδεικνύει την ύπαρξη μιας αρετής που από τον Αριστοτέλη ονομάστηκε «ηθική». Σύμφωνα με την κλασική Ελληνική σημασία, η ηθική εμφανίζεται σαν δεξιότητα να αποφασίζει κάποιος ποιο είναι το σωστό και ποιο το λάθος.
Η ηθική αποτελείται από κανόνες, έθιμα, συνήθειες ή αρχές που ρυθμίζουν την μεταξύ των ανθρώπων συμπεριφορά.
Η πάλη και ο αθλητισμός σήμερα, αποτελούν ένα χώρο μέσα στον οποίο συμμετέχει ενεργά μεγάλο μέρος του κοινωνικού συνόλου(αθλητές, προπονητές, παράγοντες, γονείς, φίλαθλοι κ.α.). Επίσης είναι σημαντικοί παράγοντες που ενισχύουν την ανάπτυξη του πολιτισμού. Η επίδραση του αθλητισμού και της πάλης ειδικότερα στην καθημερινότητα είναι τεράστια, οπότε και ο έλεγχος της συμπεριφοράς τους αποτελεί ένα τεράστιο θέμα.
Για την αξιολόγηση της ηθικής συμπεριφοράς έχουν επικρατήσει δυο όροι «τίμιο φέρσιμο» και «δίκαιο παιχνίδι» και απευθύνονται στους αθλητές τους προπονητές, τους παράγοντες και γενικότερα σε όσους συμμετέχουν στον αθλητισμό.
Κατά τον Shea τίμιο φέρσιμο είναι όρος που χρησιμοποιείται για να εκφράσει τα ιδεώδη του αθλητισμού. Αυτά απαιτούν από τους αθλητές, τους προπονητές, κτλ να συμπεριφέρονται με τέτοιο τρόπο ώστε να καταδεικνύουν με τις ενέργειές τους την έντονη εμμονή τους στην εφαρμογή των κανόνων, αλλά και το ενδιαφέρον τους για τους αντιπάλους.
Το τίμιο φέρσιμο μπορεί να προσδιοριστεί σαν μια συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από εντιμότητα, ακεραιότητα, δικαιοσύνη, γενναιότητα και ευχάριστη αποδοχή του αποτελέσματος.
Το δίκαιο παιχνίδι αποτελεί και αυτό όρο για την αξιολόγηση συμπεριφορών στον αθλητισμό. Είναι μια ιδεαλιστική έννοια και το λιγότερο που θα μπορούσε να σημαίνει είναι να παίζεται το παιχνίδι σύμφωνα με τις αρχές του Ολυμπισμού, δηλ. αμοιβαίος σεβασμός, αμοιβαία κατανόηση, φιλία, καλύτερος και ειρηνικός κόσμος, φιλική προσπάθεια και ευγενής άμιλλα.
Αληθινές ιστορίες για δίκαιο παιχνίδι- τίμιο φέρσιμο:
- Μετά τον τερματισμό σε αγώνα δρόμου στο στίβο ένας απογοητευμένος αθλητής δεν συγχαίρει το νικητή αλλά κλωτσά ότι βρίσκεται μπροστά του.
- Σ’ ένα αγώνα μπάσκετ κατά τη διάρκεια του μαθήματος φυσικής αγωγής, ένας μαθητής παίζει πολύ δυνατά τον αντίπαλο και τον βρίζει συνέχεια για να τον εξοργίσει.
- Ο Σουηδός αθλητής πάλης και Ολυμπιονίκης Άρα Abrahamian πέταξε το χάλκινο μετάλλιο που κατέκτησε στα 84 κιλά της ελληνορωμαϊκής πάλης, στο κέντρο της παλαίστρας. Ο Σουηδός “ασημένιος” Ολυμπιονίκης της Αθήνας, θεώρησε ότι αδικήθηκε στη συγκεκριμένη αναμέτρηση, μετά τη λήξη της οποίας χρειάστηκε η παρέμβαση των υπευθύνων της σουηδικής αποστολής για να σταματήσει ο Abrahamian, ο οποίος φώναζε και κινείτο απειλητικά κατά του διαιτητή και των κριτών.
- Ένας ποδοσφαιριστής, κατά τη διάρκεια του αγώνα και ενώ το παιχνίδι ήταν ισόπαλο, βρέθηκε μόνος του μπροστά στο τέρμα της αντίπαλης ομάδας με τη μπάλα. Αντί να βάλει γκολ προτίμησε να πιάσει τη μπάλα με τα χέρια, στερώντας τη νίκη από την ομάδα του, γιατί αντιλήφθηκε ότι ο τερματοφύλακας είχε τραυματιστεί.
Πόση προσοχή δίνεται από εμάς, τους διδάσκοντες, σε τέτοιες συμπεριφορές;
Σκεφτήκαμε άραγε ότι εκτός από κινητικές ή φυσικές δραστηριότητες τα παιδιά- αθλητές θα πρέπει να διδαχθούν και θέματα σχετικά με την ηθική;
Για τον ΑΠΣ Τρίκαλα
Νίκος Τσιακάρας