17-21 Σεπτεμβρίου 1975. Επίσημη επίσκεψη του προέδρου της Γαλλίας Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν στην Ελλάδα (Αθήνα και Θεσσαλονίκη). Σε εγκάρδιο κλίμα, ουσιαστικές συνομιλίες με τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή. Επίσημο δείπνο στο Προεδρικό Μέγαρο. Ελληνικός πολιτισμός και γαλλικός διαφωτισμός. Μοναδικού περιεχομένου προσφώνηση του Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τσάτσου. «Η κοινότης των πρωταρχικών ιδεών είναι εκείνη η οποία προσδιορίζει τας δεσπόζουσας μορφάς του πολιτισμού και εις τελευταίαν ανάλυσιν και την πολιτικήν κάθε χώρας».
Η σημαντικότερη όλων, εν τούτοις, συζήτηση και συμφωνία Καραμανλή – Ζισκάρ έγινε εν πλω στο Αιγαίο, στις 20 Σεπτεμβρίου 1975.
Τα ακριβή πρακτικά περιλαμβάνονται σε Σημείωμα που υπαγόρευσε ο ίδιος ο Καραμανλής και δημοσιεύεται στο ανεκτίμητης σημασίας δωδεκάτομο Αρχείο του**. Παρών στη συζήτηση μόνον ο πρέσβης Πέτρος Μολυβιάτης. Πρώτο θέμα, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Ο Ζισκάρ παρατήρησε ότι «η Ελλάδα αργά η γρήγορα θα γινόταν το δέκατο μέλος».
Στη συνέχεια, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής –όπως το Σημείωμα αναφέρει– ρώτησε ευθέως τον Γάλλο πρόεδρο «εάν η Γαλλία θα μπορούσε και κατά τίνα τρόπον να βοηθήση την Ελλάδα σε περίπτωση ενόπλου συρράξεως με την Τουρκίαν». Ο πρόεδρος Ζισκάρ ντ’ Εστέν απήντησεν ότι «δεν νομίζει ότι θα ήταν δυνατόν να βοηθήση στρατιωτικώς». Θα μπορούσε όμως «να κινητοποιήση όλην την Ευρώπην» για την «επιβολήν κυρώσεων κατά της Τουρκίας».
«Του απήντησα» –συνεχίζει ο Κων. Καραμανλής– ότι «με τη νοοτροπίαν από την οποίαν διακατέχεται η Τουρκία δεν νομίζω ότι αυτό θα ήταν αρκετόν, τοσούτω μάλλον καθ’ όσον οι ενέργειαι αυταί θα εγένοντο κατόπιν εορτής. Του ετόνισα εν συνεχεία ότι εις μίαν τέτοιαν περίπτωσιν θα είχα ανάγκην ουσιαστικής βοηθείας την μορφήν της οποίας εναπόκειται εις αυτόν να προσδιορίση».
Στο σημείο αυτό έρχεται η κρίσιμη –στους πολλούς άγνωστη– δέσμευση-συμφωνία του προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας. Την παραθέτω αυτούσια όπως αποτυπώνεται στο Σημείωμα του Κων. Καραμανλή:
«O Γάλλος πρόεδρος μου είπεν ότι θα ήταν δυνατόν άμα τη ενάρξει των εχθροπραξιών να ενισχύσει την ελληνικήν αεροπορίαν διά της αποστολής σημαντικού αριθμού καταδιωκτικών και μεταφορικών αεροπλάνων χωρίς να προσδιορίση εάν πρόκειται περί πωλήσεως ή δανεισμού η εν λόγω προσφορά. Εντύπωσίς μου είναι ότι πρόκειται περί του δευτέρου».
Καραμανλής και Ζισκάρ συμφώνησαν η συνεννόηση να κρατηθεί μυστική με ενημέρωση μόνο του πρωθυπουργού Ζακ Σιράκ, των υπουργών Αμυνας και των δύο αρχηγών ΓΕΕΘΑ.
Βάσει της συμφωνία αυτής, μετά λίγες ημέρες ο υπουργός Αμυνας Ευάγγελος Αβέρωφ επισκέφθηκε τη Γαλλία.
Εχουν περάσει 45 χρόνια. Και όμως. Οι διάλογοι του εκλιπόντος προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας και του αείμνηστου προέδρου Κωνσταντίνου Καραμανλή θα μπορούσαν να είναι πρόσφατοι. Με αναγκαίες διαφοροποιήσεις και προσαρμογές. Με άλλους πρωταγωνιστές. Συνεχιστές της εγκάρδιας συνεννόησης Γαλλίας και Ελλάδος.
* Ο κ. Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς είναι πρέσβης επί τιμή.
** Τόμος 9, σελίδα 32. Εκδοση: Ιδρυμα Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής – «Καθημερινή», 2005.