Πρωτ. Αθανασίου Πολ. Τύμπα, θεολόγου – μουσικού.
Άξιο θαυμασμού στον Πόντο είναι το μεγάλο πνευματικό, εθνικό και κοινωνικό έργο της Ιεράς Μονής Σουμελά ιδιαίτερα μετά την πτώση της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας το 1561. Η Παναγιά γίνεται το σύμβολο και η ελπίδα των Ελληνoποντίων που καταφεύγουν στην προστασία της. Βρίσκουν τη δύναμη να αγωνιστούν ενάντια στις τουρκικές διώξεις, στα βασανιστήρια και τους εξισλαμισμούς. Τα τελευταία χρόνια πριν την ανταλλαγή η Παναγιά τους βοηθά να σηκώσουν το βαρύ σταυρό της εξόντωσης από τουρκικό κράτος που με την τακτική της γενοκτονίας σκότωσε 353.000 Έλληνες του Πόντου.
H θαυματουργή εικόνα της Παναγίας σύμφωνα με την παράδοση της Ορθοδόξου Εκκλησίας είναι έργο του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά. Το όνομά της προέρχεται από το ποντιακό σου, που σημαίνει «εις του» και το όρος Μελά. Ο μαθητής του αποστόλου Λουκά Ανανίας τοποθέτησε την εικόνα σε περικαλλή ναό στην Αθήνα γι’ αυτό στην αρχή ονομάστηκε Αθηνιώτισσα.
Το 386μ.Χ. οι μοναχοί Βαρνάβας και Σωφρόνιος, ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα της Παναγίας, ακολούθησαν την πορεία της εικόνας που πέταξε ως τον Πόντο. Από τα Μετέωρα, τη Χαλκιδική και την παραλία της μονής Βατοπεδίου πεζοπορώντας πέρασαν στη Ραιδεστό, έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη και με πλοιάρι)ο πήγαν στην Τραπεζούντα. Εκεί τους εμφανίσθηκε και πάλι η Παναγία πληροφορώντας τους ότι η εικόνα της προπορεύεται στο όρος Μελά.
Με τον ξεριζωμό το εικόνισμα της Παναγίας θάφτηκε από τους τελευταίους μοναχούς σε κρύπτη στο μοναστήρι. Δέκα χρόνια αργότερα ο μητροπολίτη Ξάνθης Πολύκαρπος Ψωμιάδης και ο υπουργός Λεωνίδας Ιασονίδης ζήτησαν τη μεσολάβηση του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου για την απελευθέρωση της εικόνας. Μετά την έγκριση του αιτήματος από τον Τούρκο πρωθυπουργό Ισμέτ Ινονού, πήγε στον Πόντο ο αρχιμ. Αμβρόσιος, από τους τελευταίους μοναχούς της μονής, και ύστερα από αγωνιώδεις προσπάθειες βρήκε την εικόνα και τον πολύτιμο σταυρό με το τίμιο ξύλο που είχε δωρίσει στο μοναστήρι ο αυτοκράτορας της Τραπεζούντας Εμμανουήλ Γ΄ ο Κομνηνός.
Η εικόνα παρέμεινε για είκοσι χρόνια λησμονημένη στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών. Το 1951 ιδρύεται στη Θεσσαλονίκη το σωματείο Παναγία Σουμελά με πρωτεργάτη τον γιατρό Φίλωνα Κτενίδη από την Κρωμνή του Πόντου και τον Αύγουστο του 1952 η εικόνα της Παναγίας ενθρονίστηκε με επισημότητα στον ναό που χτίστηκε στο όρος Βέρμιο σε περιοχή που παραχώρησε η κοινότητα της Καστανιάς.
Καμάρι του Πόντου είναι και η νεομάρτυς Αγία Ελένη της Σινώπης. Κόρη της ευσεβούς οικογένειας Μπεκιάρη η 15χρονη Ελένη έγινε μάρτυρας της πίστης έχοντας υποστεί φρικτά βασανιστήρια από τον τότε διοικητή Ουκούζογλου. Ο δυνάστης της Σινώπης ήθελε να μολύνει την παρθενία της όμορφης Ελένης, και όταν εκείνη τον απέκρουσε την περιόρισε στο σπίτι του φρουρούμενη. Άγνωστο πώς, η Ελένη διέφυγε και τότε ο πασάς απείλησε τον πατέρα της ότι αν δεν την φέρει πίσω θα διατάξει τη σφαγή του πληθυσμού της πόλης. Συντετριμμένος ο πατέρας υπέκυψε και έδωσε το παιδί του θυσία για να σωθούν οι αθώοι άνθρωποι.
Όταν η νεαρή παρθένος παραδόθηκε στον Ουκούζογλου, εκείνος προσπάθησε να ικανοποιήσει τις ορέξεις του αλλά όπως παραδίδεται, «ένα αόρατο τείχος γύρω από την κόρη» η οποία προσευχόταν λέγοντας τον Εξάψαλμο, τον εμπόδιζε να πραγματοποιήσει το αισχρό του έργο. Έχοντας αποτύχει πολλές φορές, οργίστηκε και διέταξε το βασανισμό και τη θανάτωση της αγνής κοπέλας με δύο καρφιά στο κεφάλι. Το λείψανό της πετάχτηκε στη θάλασσα μέσα σε σάκο. Αντί να βυθιστεί όμως επέπλεε φωτιζόμενο από ένα ουράνιο φως, μέχρι την τοποθεσία Γάι, όπου βυθίστηκε.
Μέρες αργότερα, ο φύλακας ενός ελληνικού πλοίου που αγκυροβόλησε εκεί είδε φως στον πυθμένα και νόμιζε ότι είχε βρει θησαυρό με χρυσό. Όταν το εύρημα ανελκύστηκε, διαπιστώθηκε ότι επρόκειτο για το λείψανο της Αγίας. Οι Οθωμανοί είχαν αποκόψει το κεφάλι από το σώμα. Ο καπετάνιος πήρε την κάρα και την μετέφερε κρυφά στην Παναγία της Σινώπης. Το σκήνωμά της το επιβίβασε σε άλλο πλοίο, το οποίο απέπλεε με Έλληνες για τη Ρωσία.
Στο σημείο της θάλασσας όπου βυθίστηκε το ιερό λείψανο βγήκε ως πίδακας γλυκό νερό και από τότε η περιοχή αυτή ονομάσθηκε «Αγιάσματα». Η τίμια κάρα της Αγίας Παρθενομάρτυρος Ελένης έκανε και κάνει πολλά θαύματα στη Σινώπη αλλά και στην Θεσσαλονίκη στον Ιερό Ναό της Αγίας Μαρίνας όπου φυλάσσεται από το 1924 ευωδιάζουσα. Στον εν λόγω ναό υπηρέτησε και ο νυν Μητροπολίτης Τρίκκης και Σταγών κ.κ. Χρυσόστομος. Όσοι υπέφεραν από πονοκεφάλους στην Σινώπη καλούσαν τον ιερέα με την Αγία Κάρα στο σπίτι τους, αυτός έψαλλε την Παράκληση και τον αγιασμό και ο πόνος θεραπευόταν.
Όλοι ας παρακολουθήσουμε την Συναυλία Μνήμης για τα 100 χρόνια από την Γενοκτονία των Ποντίων που οργανώνει την Πέμπτη 8 το απόγευμα 4 Απριλίου η Σχολή Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητροπόλεως Τρίκκης και Σταγών στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Τρικάλων στην οδό Γαριβάλδη 8. (ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ).