Την τελευταία δεκαετία, αυτό που ονομάζουμε «ξένα funds» έχει μετατραπεί σε έναν από τους πιο ισχυρούς μηχανισμούς μεταφοράς πλούτου από τα νοικοκυριά προς τα διεθνή χρηματοοικονομικά κέντρα.
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι, για χιλιάδες πολίτες, η δράση αυτών των σχημάτων μοιάζει περισσότερο με οικονομική επιδρομή παρά με υγιή επενδυτική δραστηριότητα.
Και κάπου εκεί γεννήθηκε ο όρος «παράνομη λησταρχεία».
Όχι ως νομική κατηγορία, αλλά ως κραυγή κοινωνικής αξιοπρέπειας.
- Το μεγάλο κόλπο των κόκκινων δανείων
Οι τράπεζες πούλησαν πακέτα δανείων σε funds σε εξευτελιστικές τιμές.
Δάνεια που οι πολίτες πάλευαν χρόνια να ρυθμίσουν, έφυγαν με ένα κλάσμα της αξίας τους και ξαναγύρισαν στους ίδιους ανθρώπους με απαιτήσεις πολλαπλάσιες.
Αυτό το μοντέλο επιτρέπει στα funds να αγοράζουν φθηνά και να πιέζουν ακριβά.
Έτσι δημιουργείται το αίσθημα ότι κάποιοι, με την κάλυψη του νόμου, εκμεταλλεύονται την κρίση.
- Funds χωρίς ΑΦΜ στην Ελλάδα: Κέρδη εδώ, παρουσία αλλού
Ένα από τα πιο προκλητικά στοιχεία είναι ότι πολλά από τα funds που κατέχουν ελληνικά δάνεια δεν διαθέτουν ούτε καν ΑΦΜ στην Ελλάδα.
Δηλαδή:
Κερδίζουν από ελληνικά σπίτια, ελληνικά δάνεια και ελληνικό μόχθο
αλλά δεν έχουν ουσιαστική φορολογική παρουσία στη χώρα.
Αντί γι’ αυτά, το σύστημα στηρίζεται στους servicers, που είναι οι μόνοι με ΑΦΜ εντός συνόρων.
Οι αποφάσεις όμως για στρατηγικές, αποδόσεις, απαιτήσεις και «γραμμή σκληρότητας» λαμβάνονται στο εξωτερικό.
Για τον πολίτη, αυτό σημαίνει κάτι απλό:
οι αποφάσεις που καθορίζουν αν θα κρατήσει ή θα χάσει το σπίτι του, λαμβάνονται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά.
Και αυτό, εύλογα, θεωρείται ακραία άδικο.
- Οι servicers ως εκτελεστικά όργανα ενός απρόσωπου συστήματος
Οι εταιρείες διαχείρισης δανείων (servicers) είναι εκείνες που τηλεφωνούν, πιέζουν, απειλούν με πλειστηριασμούς, βάζουν προθεσμίες.
Δεν αποφασίζουν για την πολιτική , αλλά την εφαρμόζουν.
Και ο πολίτης βρίσκεται μπροστά σε έναν γραφειοκρατικό γίγαντα χωρίς πρόσωπο και χωρίς ευθύνη.
Αυτό το σύστημα διαχωρισμού ευθυνών έχει ως αποτέλεσμα οι δανειολήπτες να μη γνωρίζουν:
ποιος είναι ο πραγματικός «ιδιοκτήτης» του δανείου τους,
ποιος παίρνει την τελική απόφαση,
ποιος λογοδοτεί.
Αδιαφάνεια ίσον έλλειψη δημοκρατίας.
Και στην οικονομία, η αδιαφάνεια μεταφράζεται σε κοινωνική λεηλασία.
- Οι πλειστηριασμοί: Το αποκορύφωμα της κοινωνικής βαρβαρότητας
Η εικόνα μιας οικογένειας να χάνει το σπίτι της δεν είναι «τεχνικό ζήτημα».
Είναι εικόνα κοινωνικού ξεριζωμού.
Οι πλειστηριασμοί έχουν αποκτήσει μαζική κλίμακα, και σε πολλές περιπτώσεις επιβάλλονται χωρίς να εξαντλούνται όλα τα περιθώρια ρύθμισης.
Έτσι, το σύστημα εμφανίζεται περισσότερο προσανατολισμένο στη μεγιστοποίηση αποδόσεων παρά στη δικαιοσύνη.
Η κοινωνία το βιώνει ως πτωχευτικό κανιβαλισμό.
- Το αίσθημα «παράνομης λησταρχείας» δεν είναι υπερβολή — είναι κοινωνική εμπειρία
Η φράση αυτή αποδίδει το βαθύ αίσθημα ότι:
κάποιοι εκμεταλλεύτηκαν την κρίση,
με μηχανισμούς που δεν καταλαβαίνει κανείς
με την κάλυψη ενός πλαισίου φτιαγμένου χωρίς κοινωνική συμμετοχή
και με επιθετικές πρακτικές που θυμίζουν οικονομική επιδρομή
Για αυτό ο κόσμος το ονομάζει «λησταρχεία».
Γιατί όταν χάνεις το σπίτι σου όχι από δάνειο που δεν πλήρωσες, αλλά από μηχανισμούς που δεν ήξερες καν ότι υπάρχουν, νιώθεις ότι σε λήστεψαν.
- Τι πρέπει να γίνει — όχι αύριο, αλλά τώρα
Α. Ριζική προστασία κύριας κατοικίας
Με καθολική νομική θωράκιση και όχι εξαίρεση που εφαρμόζεται κατά το δοκούν.
Β. Υποχρεωτική φορολογική παρουσία στην Ελλάδα για όσα funds κερδίζουν από ελληνικά περιουσιακά στοιχεία
Όχι άλλο «κερδίζω εδώ – φορολογούμαι αλλού».
Γ. Διαφάνεια σε όλες τις δομές των funds και servicers
Ο κάθε πολίτης πρέπει να ξέρει ποιος αποφασίζει για το δάνειό του και ποιος λογοδοτεί.
Δ. Ρυθμίσεις δανείων πραγματικά προσαρμοσμένες στο εισόδημα του πολίτη
Όχι απαιτήσεις που είναι μαθηματικά αδύνατο να αποπληρωθούν.
Ε. Πολιτική βούληση για ανατροπή του σημερινού μοντέλου
Γιατί χωρίς πολιτική τόλμη, δεν αλλάζει τίποτα.
Δεν είναι απλώς οικονομία. Είναι Δημοκρατία.
Το ζήτημα των funds δεν είναι τεχνικό ζήτημα χρηματοοικονομικής διαχείρισης.
Είναι ζήτημα Δημοκρατίας, κοινωνικής δικαιοσύνης και ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Ο όρος «παράνομη λησταρχεία» μπορεί να μην περιγράφει νομική πραγματικότητα,
αλλά περιγράφει με ακρίβεια το κοινωνικό βίωμα χιλιάδων ανθρώπων.
Και αυτό το βίωμα δεν μπορεί να αγνοηθεί άλλο.
Ή θα αλλάξει το σύστημα, ή θα αλλάξει η κοινωνία τον τρόπο με τον οποίο του απαντά.
Ο Βασίλης Τσιούτσιας είναι Φαρμακοποιός, Δημοτικός Σύμβουλος Τρικκαίων, υπεύθυνος για θέματα ΑμΕΑ