Ο Ζ’ Λόγος (3, 9 – 4,7) ξεκινάει με τη φράση ‘’φορεῖον ἐποίησε ἐαυτῷ ὁ βασιλεύς
Σολομών’’, ερμηνεύοντας ο Νύσσης ως φορείο την οικονομία του Κυρίου για τους
ανθρώπους [63]. Όποιος έχει μέσα του τον Θεό είναι φορείο του και ο Θεός υπάρχει
με διάφορους τρόπους μέσα στον καθένα. Όπως θα πει και ο απόστολος Παύλος,
λέει ο Νύσσης, μέσα στον καθένα ζει ο Χριστός [64]. Παρακάτω για μία ακόμη φορά
ο Νύσσης κάνει λόγο για την προαίρεση, όπως έπραξε και σε προηγούμενους
λόγους του. Απ’ αυτό φαίνεται πως δίνει μεγάλη σημασία στο ζήτημα αυτό.
Χρησιμοποιεί πάλι τον λόγο του αποστόλου Παύλου, σύμφωνα με τον οποίο ο
καθένας έχει την εξουσία (προαίρεση) να γίνει ή χρυσό από ξύλινο ή ασημένιο από
πήλινο.
Ο Νύσσης μας λέει πως δεν υφίσταται ούτε αρσενικό ούτε θηλυκό στο θείο.
Συνεχίζοντας τον λόγο του επισημαίνει πως η διάκριση αυτή δεν παραμένει ούτε σ’
εμάς για πάντα, αφού όταν γίνουμε ένα με την χάρη του Χριστού μαζί με τον παλαιό
άνθρωπο ξεντυνόμαστε και τα σημεία αυτής της διαφοράς [65]. Δεν είναι η πρώτη
φορά που ο Γρηγόριος Νύσσης ασχολείται με το θέμα της διάκρισης [66].
Αναφερόμενος στην Εκκλησία σημειώνει πως η Εκκλησία του Χριστού είναι ένα
σώμα με πολλά μέλη, όπως λέει και ο απόστολος Παύλος. Ο καθένας θα πει πως
επιτελεί ένα συγκεκριμένο ρόλο, μιας και αποτελεί ξεχωριστό μέρος του σώματος. Τα
μάτια είναι οι προφήτες, αφού μπορούν να δουν τον ήλιο της δικαιοσύνης. Τα μαλλιά,
που κατά τον απόστολο Παύλο είναι φόρεμα των γυναικών, συμβολίζουν τη
σεμνότητα και τη σωφροσύνη. Κατόπιν αναφέρεται πρώτα στα δόντια και μετέπειτα
στο στόμα και στα χείλη, καθότι ο άνθρωπος πρώτα πρέπει να διδάσκεται και ύστερα
να μιλάει [67]. Τα λευκά και γερά δόντια μαρτυρούν την υγεία και συμβολίζουν τους
διδασκάλους που βοηθούν τους ανθρώπους να κατανοήσουν τον Θεό Λόγο. Τα
χείλη είναι κόκκινα και το χρώμα τους συμβολίζει το αίμα του Χριστού, το οποίο μας
λύτρωση [68]. Ακολουθούν τα μάγουλα, που τα παρομοιάζει με ρόδι και συμβολίζουν
τη ντροπή που νιώθουν οι άνθρωποι και μοιάζουν με τον καρπό του ροδιού [69].
Σειρά έχει το οστό τράχηλος, το οποίο στηρίζει το κεφάλι και βρίσκεται ανάμεσα
στους ώμους [70]. Ο τράχηλος συμβολίζει τον απόστολο Παύλο αλλά και όποιον
άλλον έδρασε όπως ο Παύλος, σηκώνοντας το όνομα του Χριστού [71].
Ξεκινώντας τον Η’ Λόγο (4, 8-15) ο Γρηγόριος Νύσσης αναφέρεται στην καθαρότητα
της καρδιάς λέγοντας πως είναι το κριτήριο για να δει κανείς τον Θεό [72]. Εντούτοις,
όπως είχε αναφέρει σε προηγούμενο λόγο του η θεότητα παραμένει πέρα από κάθε
κατανόηση. Η ανάβαση είναι διαρκής και οδεύει πάντοτε προς το απεριόριστο θα μας
πει ξανά ο Νύσσης.
Ο Νυμφίος καλεί την αγαπημένη του να τον ακολουθήσει. Με τις λέξεις παρδάλεις και
λιοντάρια θέλει να μας δείξει πως έμοιαζε ο άνθρωπος όταν είχε απομακρυνθεί από
τον Θεό. Σκοπός του είναι με την παράθεση των λυπηρών να κάνει γλυκύτερη την
2
απόλαυση των πραγμάτων που ευφραίνουν. Για τον Νύσσης η ειδωλολατρία, η
ιουδαϊκή απάτη και οι αμαρτίες έκαναν τους ανθρώπους να απομακρυνθούν από τον
Θεό, αργότερα όμως η ψυχή τους επανήλθε στον Θεό [73]. Κατάφεραν δε το
‘’συμμετεωροπορεῖν τῷ Θεῷ’’ [74] διά του Ιορδάνου (του ιερού Βαπτίσματος) και της
σμύρνης (της απάθειας) και του λιβάνου (της πνευματικής αναβάσεως) [75].
Υποσημειώσεις:
[63] Γρηγορίου Νύσσης, Εξήγηση στα Άσματα, Λόγος Ζ’, ΕΠΕ 7, Θεσσαλονίκη, 1989,
στ. 21-22, σ. 228.
[64] Ό.π. στ. 7-11, σ.230.
[65] Ό.π., στ. 3-7, σ. 236.
[66] Βλ. Γρηγορίου Νύσσης, Περί κατασκευής του ανθρώπου, 16, PG 44, 181AB.
[67] Ό.π. στ. 22-24, σ. 246.
[68] Ό.π. στ. 13-15, σ. 252.
[69] Ό.π. στ. 5-6, σ. 254.
[70] Ό.π. στ. 22-26, σ. 256.
[71] Ό.π. στ. 30-32, σ. 258.
[72] Γρηγορίου Νύσσης, Εξήγηση στα Άσματα, Λόγος Η’, ΕΠΕ 7, Θεσσαλονίκη,
1989, στ. 12-17, σ. 270.
[73] Ό.π. στ. 1-9, σ. 276.
[74] Ό.π. στ. 4-6, σ. 276.
[75] Βλ. σχετικά Κωνσταντίνου Β. Σκουτέρη, Μετεωορπορεῖν καί συμμετεωροπορεῖν
παρά τῷ ἁγίῳ Γρηγορίῳ Νύσσης, Περιοδικό Θεολογία, Τόμος ΛΘ, Τεύχος 3, 1968, σ.
430.
(συνεχίζεται)
Πρεσβύτερος Ηρακλής Φίλιος (θεολόγος, βαλκανιολόγος)
Κληρικός Ιεράς Μητροπόλεως Σταγών & Μετεώρων