Μοναδικά δεδομένα για τις ιστορικές κλιματικές και περιβαλλοντικές αλλαγές στη Μεσόγειο τα τελευταία 11,500 χρόνια και πώς αυτές επηρέαζαν τους ντόπιους πολιτισμούς, αναζητά διεθνής ομάδα επιστημόνων.
Η ερευνητική αποστολή που βρίσκεται σε εξέλιξη, πραγματοποιείται με το γερμανικό ερευνητικό σκάφος ΜΕΤΕΟΡ στο Αιγαίο και Ιόνιο Πέλαγος με τη συνεργασία του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών. Στο ερευνητικό σκάφος επιβαίνουν γεωεπιστήμονες του Πανεπιστημίου Χαιδελβέργης αλλά και επιστήμονες από Γαλλία και ΗΠΑ.
Στόχος της αποστολής είναι να συλλεχθούν πυρήνες ιζήματος από τον πυθμένα διάφορων περιοχών. Οι αναλύσεις που θα γίνουν στα ιζήματα αναμένεται να δώσουν χρήσιμα στοιχεία για την κατανόηση και αναπαράσταση της αλληλεπίδρασης των κλιματικών και περιβαλλοντικών μεταβολών με τις αλλαγές και την διαδοχή των διαφόρων πολιτισμών τα τελευταία 11.500 χρόνια.
Υπεύθυνος της ελληνικής αντιπροσωπείας που συμμετέχει στη διεθνή ομάδα επιστημόνων είναι ο Δημήτρης Σακελλαρίου, Διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούο Ωκεανογραφίας του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων ερευνών ο οποίος μίλησε στο CNN Greece.
«Σκεφτείτε ότι είναι σαν να κανουμε μικρές γεωτρήσεις στον βυθό. Εχουμε τον λεγόμενο πυρηνολήπτη, ένα σιδερένιο βαρέλι με διάμετρο 9 εκατοστά, το οποίο καρφώνεται στο βυθό στο ιζημα και φερενει στην επιφανεια το ιζημα. Πέρνουμε δηλαδή μικρους πυρήνες ιζήματος απο την γεώτρηση που μπορεί να έχουν δέκα μέτρα μήκος. Με αυτό το μήκος μπορόυμε να πάμε αρκετές χιλιάδες χρόνια πίσω στην γραμμή της εξέλιξης. Δέκα, είκοσι, τριάντα χιλιάδες χρόνια πίσω. Επομένως μπορούμε να έχουμε μια πολύ καλή ανάλυση για το τι έχει συμβεί σ αυτό το διάστημα της γεωλογικής ιστορίας. Το ίζημα που βρίσκεται στον βυθό της θάλασσας δεν είναι τίποτα άλλο παρά το αρχείο των πληροφοριών για ότι έχει γίνει στις γυρω περιοχές».
Η ιδιαίτερη αξία των θαλάσσιων ιζημάτων από περιοχές κοντά στην ακτή είναι ότι περιέχουν στοιχεία από το θαλάσσιο αλλά και από το χερσαίο περιβάλλον, όπως κόκκους γύρης από τα δέντρα ή μοριακούς βιοδείκτες, από χερσαίους οργανισμούς, που μεταφέρθηκαν από τα ποτάμια και κατέληξαν στον θαλάσσιο βυθό.
«Από τις αναλύσεις των δειγμάτων θα μπορέσουμε να βρούμε πως έχει εξελιχθεί το κλίμα τα τελευταία 115.00 χρόνια, τι κλιματικές μεταβολές έχουν γίνει, να μπορέσουμε να τις συνδιάσουμε με πιθανές μεταβολές στην διαδοχή και την εξέλλιξη των προανθρώπινων πολιτισμων των τελευταιων χιλιαδων χρόνων , όπως του του Μινωικού, του Μυκηναικού αλλά και αλλων πολιτισμών του ευρύτερου Αιγαίου».
«Θα μπορέσουμε επίσης να δούμε πως σε αυτο το διάστημα, ο ίδιος ο άνθρωπος και οι ανθρώπινοι πολιτισμοί έχουν επηρεάσει αυτοί το περιβάλλον» προσθέτει ο ελληνας ερευνητής.
«Για παράδειγμα, όταν ο άνθρωπος άρχισε να χρειάζεται ξυλία για τις δραστηριότητές του, για το λιώσιμο των μετάλλων όπως του χαλκού ή του αργίλου ή οπουδήποτε άλλου, χρειαστηκε να εχει ξύλα για τη φωτιά ώστε να μπορεσει να λιώσει τα μέταλλα. Ετσι ξεκινησε και η εντατική υλοτόμηση με αποτέλεσμα την αποψίλωση δασικών εκτάσεων με ότι επιπτώσεις μπρεί να εχει για το περιβάλλον. Άλλο παράδειγμα είναι η αύξηση της συγκέντρωσης μολύβδου στα θαλάσσια ιζήματα, η οποία συσχετίζεται με την εξόρυξη αργύρου από τα μεταλλεία του Λαυρίου πριν 2500-2700 χρόνια»
«Τα δεδομένα που θα συλλεχθούν σε αυτή την αποστολή θα δώσουν επίσης σημαντικές πληροφορίες για μεγάλα, καταστροφικά, γεωλογικά γεγονότα όπως σεισμοί, υποθαλάσσιες κατολισθήσεις, τσουνάμι, ηφαιστειακές εκρήξεις, και για τις πιθανές επιπτώσεις τους στους προϊστορικούς και ιστορικούς πολιτισμούς».
Ο Διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούο Ωκεανογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ και κύριος ερευνητής της αποστολής με το METEOR μας τονίζει και την σημασία της αποστολής στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου.
«Ο χώρος της ανατολικής Μεσογείου έχει μια ιδιαιτερότητα. Το σήμα των διαφόρων κλιματικών αλλαγών στην περιοχή είναι πολυ πιο έντονο λόγω της θέσης που βρίσκεται. Επηρεάζεται από μετεορολογικές κλιματικές μεταβολές στις σκοτεινες ευρύτερες περιοχές αλλα είναι και μια σχεδόν απομωνομένη θάλασσα, ενας σχεδόν κλειστός ωκεανός. Αυτό λειτουργεί και σαν πιλότος για το τι έχει γίνει συμβεί κλιματικά και στις υπόλοιπες περιοχές.
Όσο για το ποιο θα είναι το κλιματικό μέλλον στην Ελλάδα, ο Δημήτρης Σακελλαρίου επισημαίνει: «Στην ανθρώπινη κλίμακα που εμείς βιώνουμε λίγο πολύ βλέπουμε πως μεταβάλεται τις τελευταίες δεκαετίες το κλίμα και το νιώθουμε καθε χρόνο είτε το Χειμώνα είτε το Καλοκαίρι. Αυτό που θέλουμε να κατλάβουμε είναι σε μια ευρύτερη κλίμακα χρόνου καποιων εκατονταετιών πως αυτό θα μεταβληθεί και τι θα πρέπει να γίνει ώστε ο ανθρωπινος πολιτισμός να είναι σε ισσοροπία με την φύση και το περιβάλλον. Αυτός είναι και ο απότερος στόχος του προγράμματος αυτού.»
Η ερευνητική αποστολή του METEOR θα διαρκέσει τρεις εβδομάδες και χρηματοδοτείται από το Γερμανικό Υπουργείο Εκπαίδευσης και Έρευνας και από το Γερμανικό Ίδρυμα Ερευνών.