Θες στο Βυζάντιο; Θες στην Εκκλησία; Θες σε κάθε δημόσια θέση; Σε κάθε θέση ισχύος; Οι εποχές επιβεβαιώνουν, οι άνθρωποι αρέσκονται, οι στιγμές ξεφουσκώνουν.
Είναι η μοίρα του κάθε κατατρεγμένου, του κάθε οραματιστή, εκείνου που δεν ταιριάζει με τους άλλους. Εξάλλου, ποιος θα σε καταλάβει; Ο μεγάλος Νίτσε καλά το είχε πει, πως, δηλαδή, η μουσική του δεν είναι για όλα τα αυτιά. Και τους άλλους; Τους ξεπερνάει η εποχή τους. Μην περιμένεις να σε κατανοήσει κάποιος. Δεν υπάρχει κατανόηση. Υπάρχει προσωπική φιλοδοξία και παραμερισμός όσων παίζουν διαφορετική μουσική, όσων μιλάνε άλλη γλώσσα, όσων το φιλοσοφικό τους ύφος είναι κατά της καθεστηκυίας αντίληψης, του κάθε παραδεδομένου και δεδομένου. Ε, όχι φτάνει πια με τα προσωπικά απωθημένα, το κάθε πέρυσι και καλύτερα, τη συνήθεια της παραδεδομένης νοοτροπίας και στάσης.
Η Εκκλησία δεν απέχει από τα παραπάνω. Δεν τίθεται θέμα περί αλλαγής του ευαγγελίου, του πατερικού λόγου, της ιεράς παράδοσης. Όχι, αυτά δεν τα πειράζουμε. Αυτά είναι αυθεντικά, αληθινά κι έχουν βίωμα γνησιότητας. Εκείνο που είναι ανάγκη να αλλάξει είναι οι νοοτροπίες. Αμφιβάλλω, όμως, πως οι νοοτροπίες αλλάζουν. Συντηρούνται με τον καλύτερο τρόπο κι έτσι η Εκκλησία γίνεται απολίθωμα, μουσειακό έκθεμα που ανοίγει τις πόρτες της κάθε Κυριακή.
Η συνήθεια να ενεργείς όπως πριν δεν είναι δυνατόν να διακοπεί από νέες συνήθειες. Γιατί να αλλάξουν τα πράγματα; Γιατί να μας υπενθυμίζει κάποιος πως η Εκκλησία με στάσεις και νοοτροπίες προσώπων δεν είναι αυτό που είναι και δεν αφήνεται να γίνει αυτό που είναι; Με ποιο δικαίωμα έρχεται κάποιος και φωνάζει σαν τον τρελό του Νίτσε πως, εσείς εκεί μέσα στην Εκκλησία σκοτώνεται τον Θεό; Μην φοβάστε. Η Εκκλησία δεν κινδυνεύει από τους άθεους.
Η Εκκλησία κινδυνεύει από τους θρήσκους. Τους φανατικούς. Τους γεροντολάτρες. Τους προσωπολάτρες. Τους σιχαμερούς γλείφτες που βαυκαλίζονται πως έχουν τα προσόντα να είναι και να υπάρξουν ως οι εκλεκτοί τους Ενός. Συνάντησα πίστη σε άθεους και πολύ υποκρισία σε εκκλησιαστικούς. Όχι, φυσικά, σε όλους, αλλά σε ένα ανησυχητικό μέρος τους.
Αγαπώ τον Νίτσε. Και τον αγαπώ γιατί ο Νίτσε, αυτός ο άθεος όπως τον βάφτισαν οι σύγχρονοι σταυρωτές του Χριστού που βρίσκονται εντός των τειχών της Εκκλησίας, χτύπησε τον κληρικαλισμό και την νοοτροπία της δυτικής Εκκλησίας. Αντιτάχθηκε στη δυτική θεολογία, στον Θεό τιμωρό, στον Θεό που δημιουργεί τύψεις, ενοχές και φοβικά σύνδρομα στους ανθρώπους. Δεν ήταν αυτός ο Θεός. Ο Θεός του Νίτσε, ο Θεός που αναζητούσε ο Νίτσε, ήταν ο Θεός των Πατέρων της Εκκλησίας. Μόνο που κανείς δεν του τον γνώρισε. Και χτυπούσε ανελέητα το ιερατείο που εκμεταλλευόταν την ανθρώπινη ζωή. Την εξουσία, την λατρεία του εαυτού, τον πλούτο, όλα αυτά, με άλλα λόγια, που μετέτρεπαν την Εκκλησία σε ιδεολογία. Τι φοβερή εξαθλίωση.
Οι κόλακες. Παντού υπάρχουν κόλακες. Και παντού υπάρχουν και θα υπάρχουν άνθρωποι που το μοναδικό τους προσόν θα είναι η υποκρισία και η ανυπαρξία όλων εκείνων των χαρισμάτων που δίνονται από τον Θεό προς δική Του δόξα. Κι αυτοί θα επιβιώνουν. Θεωρείται πως υπάρχει αξιοκρατία; Δώσετε την απάντηση στον εαυτό σας. Την δική μου την έδωσα. Δεν ήλπιζα και δεν ελπίζω σε πολλά. Βλέπετε, χώροι που εκτίθεσαι και βρίσκεσαι σε δημόσια θέα, είναι χώροι επιβίωσης ανθρώπων με έρωτα προς αυτό που διακονούν, επιτελούν, προς όσα δημιουργούν, αλλά πολύ περισσότερο ανθρώπων δίγλωσσων, που γνωρίζουν τεχνηέντως να περιεργάζονται ακόμη πιο δολιότερες μορφές υποκρισίας.
Κι έρχεται ο Χριστός κι ευτυχώς υπάρχει το πρόσωπο Του για να διατηρήσει ο σύγχρονος άνθρωπος την ελπίδα του. «Μάθετε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ὅτι πρᾷός εἰμι καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ» (Ματθ. 11, 29). Σοφά λόγια, λόγια ταπείνωσης, ησυχίας, πραότητας. Μόνο που αυτή η ησυχία και πραότητα τυγχάνει πολλές φορές να καταντά μειονέκτημα. Επιβιώνουν οι υποκριτές, οι θρασείς, οι γλείφτες. Ναι, δυστυχώς, είναι αλήθεια. Όσοι έχουν κάτι παραπάνω και φέρονται διακριτικά και ήσυχα, δεν έχουν θέση. Στην άκρη. Το θέμα δεν είναι αν επιβιώνουν τέτοιοι άνθρωποι σήμερα. Το θέμα είναι ότι τους δίνεται χώρος και πως η αξιοκρατία μοιάζει με αξία που εμπλέκεται στα παιχνίδια των σκιών στο μύθο ενός άλλου πλατωνικού σπηλαίου.
Πρεσβύτερος Ηρακλής Φίλιος