Η Περιφερειακή Επιτροπή της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας ( Π.Ο.Υ. ) για την Ευρώπη, στην 41η Σύνοδό της το 1991, υιοθέτησε τις κατευθύνσεις της ιστορικής Διακήρυξης της Άλμα Άτα για την υγεία ως πλήρη σωματική, ψυχική και κοινωνική ευεξία και κατέληξε στην πολιτική « ΥΓΕΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΤΟ ΕΤΟΣ 2000» με συγκεκριμένους στόχους για τα θεσμικά Όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που θα υπηρετούσαν την πολιτική αυτή. Οι στόχοι αποσκοπούσαν στην ισότητα στην υγεία, στη προαγωγή της υγείας, στη πρόληψη των νοσημάτων, στη μείωση των διανοητικών διαταραχών – των αυτοκτονιών – των ατυχημάτων και ανικανοτήτων – της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών, στην αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, στην στήριξη των πολιτών να χρησιμοποιούν να χρησιμοποιούν όλες τις ικανότητές τους κι όχι μόνον να μην είναι ασθενείς. Η πολιτική « ΥΓΕΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ» περιλάμβανε 38 συνολικά στόχους. Ξεχωρίζουμε :
– Βελτιώσεις στο επίπεδο υγείας
– Αλλαγές στον τρόπο ζωής
– Βελτιώσεις στο περιβάλλον
– Ανάπτυξη των υπηρεσιών πρόληψης, θεραπείας, φροντίδας, αποκατάστασης, μέχρι το έτος 2000
– Διαμόρφωση πολιτικής υγείας και πρακτικής σε πολιτική-διοικητική βάση για διασφάλιση της πρόσβασης ΣΕ ΟΛΟΥΣ ποιοτικών υπηρεσιών και διάρθρωση του συστήματος υγείας με κριτήρια κόστους –αποτελεσματικότητας και σωστό σχεδιασμό ώστε οι πόροι να κατανέμονται σύμφωνα με τις ανάγκες, να προωθείται η ιατρική έρευνα – η εφαρμογή της γνώσης – η εκπαίδευση του προσωπικού, να ενθαρρύνεται η ενεργός συμμετοχή και συνεργασία σε υπερεθνικό-εθνικό-περιφερειακό-τοπικό επίπεδο.
14 έτη μετά το 2000, παρά τις σημαντικές κατακτήσεις της ιατρικής επιστήμης και της βιοϊατρικής τεχνολογίας, τίποτε δεν θυμίζει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση των Συμφωνιών του Μάαστριχτ, του Άμστερνταμ, της Λισσαβόνας, της ανελέητης νεοφιλελεύθερης δημοσιονομικής προσαρμογής, κινήθηκε στη βάση αυτών των στόχων και πολύ περισσότερο ότι τα Κοινοτικά Όργανα υπηρέτησαν αυτούς τους στόχους. Το δικαίωμα στην υγεία των ευρωπαίων πολιτών δεν συνάντησε μια ενιαία ευρωπαϊκή πολιτική με παρεμβάσεις που να διασφαλίζουν την απρόσκοπτη και ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες πρόληψης, πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, περίθαλψης, αποκατάστασης και να υλοποιούν την πολιτική ΥΓΕΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ. Αντίστροφα, τα τελευταία χρόνια οι συνέπειες στην Υγεία των πολιτικών αντιμετώπισης της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης που εκδηλώθηκε ως χρηματο – οικονομική κρίση, ήταν τραγικές στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ιδιαίτερα στην Ελλάδα και τις άλλες χώρες της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης. Επιστημονικές μελέτες και αναφορές όπως αυτές « η Υγεία με μια ματιά στην Ευρώπη», καταγράφουν την επιδείνωση της δημόσιας και ατομικής υγείας, της ψυχικής-νοητικής υγείας, τη μεγάλη αύξηση των περιστατικών λοιμωδών και μεταδοτικών νοσημάτων, αυτοκτονιών, την εγκατάλειψη θεραπευτικών σχημάτων ακόμη και σε καρκινοπαθείς, τη μεγάλη διαφορά του προσδόκιμου ζωής στην Ευρώπη ανάμεσα στις πλούσιες χώρες του Βορρά και τις χώρες της Ανατολικής και Νότιας Ευρώπης…. Στην Ισπανία υπολογίζεται ότι 870.000 άτομα έχουν αποκλειστεί από το δημόσιο σύστημα υγείας, ενώ το 16% του πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση σε φάρμακα. Η κυβέρνηση μείωσε με βασιλικό διάταγμα τις δαπάνες υγείας κατά 7 δις.ευρώ, με αποτέλεσμα την περιθωριοποίηση όσων δεν ήταν ασφαλισμένοι. Ακόμη και στη Γερμανία, μελέτη του Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών της Ρηνανίας – Βεστφαλίας αποδεικνύει ότι « η οικονομική κατάσταση των Νοσοκομείων χειροτερεύει συνεχώς…. η λειτουργία πολλών απειλείται, βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα μια στις δύο Κλινικές στη Γερμανία θα βρεθούν αντιμέτωπες με τη χρεοκοπία, καθώς δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν στις οικονομικές τους υποχρεώσεις…σε πολλές περιοχές ελλοχεύει ο κίνδυνος έλλειψης των βασικών παροχών…». Η αιτία εντοπίζεται στα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια λειτουργίας των Μονάδων Υγείας. Άλλη έρευνα διαπιστώνει ότι « οι γιατροί δέχονται καθημερινά παραινέσεις για να βγάζουν κέρδος, αναγκάζονται να καταφεύγουν σε διάφορα κόλπα για να επεκτείνουν τη νοσηλεία των ασθενών τους, πολλές φορές προχωρούν σε περιττές εγχειρήσεις υψηλού κόστους….» και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι « οι ασθενείς εκτίθενται συχνά σε άσκοπους κινδύνους, πολλές είναι οι περιπτώσεις που Νοσοκομεία χειρουργούν ασθενείς χωρίς το προσωπικό τους να έχει τη σχετική εξειδίκευση και εμπειρία…. κάθε χρόνο στη Γερμανία πεθαίνουν περισσότεροι άνθρωποι εξαιτίας ιατρικών λαθών παρά σε αυτοκινητιστικά δυστυχήματα…». Στην Ελλάδα οι επιπτώσεις στην Υγεία των περιοριστικών πολιτικών, της εσωτερικής πτώχευσης, της βαρβαρότητας των μνημονιακών δεσμεύσεων, ήταν εγκληματικές. Συρρίκνωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας, καταργήσεις και συγχωνεύσεις Νοσοκομείων, Κλινικών – Τμημάτων – δομών ψυχικής υγείας, υπολειτουργία των Κέντρων Υγείας και των Περιφερειακών Ιατρείων ιδιαίτερα στις δυσπρόσιτες νησιωτικές περιοχές, ραγδαία αύξηση του αριθμού των ανασφάλιστων που δεν έχουν πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη- στους εμβολιασμούς- στον προγεννητικό έλεγχο, κατάργηση του ΕΟΠΥΥ ως παρόχου υπηρεσιών και διαλυτική κατάσταση στις Μονάδες Υγείας του Πρωτοβάθμιου Εθνικού Δικτύου Υγείας…. ανθρωπιστική τραγωδία. « Με σαφώς λιγότερους γιατρούς και νοσηλευτές να φροντίζουν περισσότερους ασθενείς και με τα Νοσοκομεία να χρηματοδοτούνται πολύ λιγότερο για προμήθειες, κινδυνεύει ακόμη και η στοιχειώδης υγιεινή. Η απειλή της αύξησης των ανθεκτικών στα φάρμακα λοιμώξεων είναι ορατή. Οι χώρες πρέπει να είναι πολύ προσεκτικές όταν επιλέγουν τι θα κόψουν και τι θα κρατήσουν. Η Ελλάδα βρίσκεται στα πρόθυρα να χάσει τη μάχη της Υγείας» διαπίστωσε ο Μάρκ Σπρένγκερ, Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων. Ταυτόχρονα, μελέτες που δημοσιεύτηκαν στην « INDEPENDENT”, στην ” WASHINGTON POST”, ακόμη και στο « LANSET” από ερευνητές των Πανεπιστημίων της Οξφόρδης, του Κέμπριτζ, της Σχολής Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου, επισημαίνουν : « Σχεδόν οι μισοί Έλληνες, το 47% του πληθυσμού, αισθάνονται πως δεν λαμβάνουν την αναγκαία περίθαλψη, πολύ μεγάλο μέρος του κόστους της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης μεταφέρθηκε στους ασθενείς παρά την τεράστια μείωση των εισοδημάτων τους, οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν κατά 45%, τα περιστατικά φυματίωσης και AIDS υπερδιπλασιάστηκαν μεταξύ των χρηστών ναρκωτικών, η κατάθλιψη αυξήθηκε κατά 250%, η χρηματοδότηση της ψυχικής υγείας μειώθηκε κατά 55%, επανεμφανίστηκε η ελονοσία, η βρεφική θνησιμότητα αυξήθηκε κατά 43%…». Οι ερευνητές υπογραμμίζουν πως οι εμπειρίες άλλων χωρών που πέρασαν από οικονομικές κρίσεις, όπως η Ισλανδία, δείχνουν ότι χάρη στην προστασία του τομέα υγείας και των σχετικών κοινωνικών παροχών, οι κυβερνήσεις μπορούν να αποφύγουν σε ένα βαθμό τις επιζήμιες επιπτώσεις της κρίσης πάνω στην υγεία του πληθυσμού και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι « το ελληνικό κράτος πρόνοιας έχει αποτύχει να προστατεύσει τους ανθρώπους σε μια εποχή που χρειάζονται πιο πολύ αυτή την υποστήριξη. Ένας ολοένα αυξανόμενος αριθμός Ελλήνων χάνουν τη πρόσβασή τους στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη λόγω των περικοπών του προϋπολογισμού, των εισοδημάτων και της ανεργίας». Την τραγική επιδείνωση της δημόσιας και ατομικής υγείας, τις επιδημίες εξαιτίας της κρίσης… τις συνέπειες για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και για το εργατικό δυναμικό της υγειονομικής περίθαλψης, καταγράφει και έρευνα της Εθνικής Σχολής Δημόσιας υγείας.
Κατόπιν τούτων είναι φανερό ότι τα ζητήματα της Υγείας είναι από τα πιο καυτά θέματα των Ευρωεκλογών και του αγώνα για την άλλη Ευρώπη που διεκδικούμε : της ανθρωπιστικής επανίδρυσης, της κατοχύρωσης των σύγχρονων ανθρώπινων δικαιωμάτων και των δημόσιων αγαθών, του κοινωνικού πολιτισμού, της αναβαθμισμένης ποιότητας ζωής, της αλληλεγγύης, της δικαιοσύνης, της ειρηνικής συμβίωσης….της νέας Αναγέννησης… Η δυναμική ανάπτυξη των κοινωνικών αγώνων σε όλη την Ευρώπη για το δικαίωμα στην υγεία, η θεαματική αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών στο νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπέρ του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, που δίνει κρίσιμη ελπιδοφόρα μάχη στις Ευρωεκλογές με υποψήφιο Πρόεδρο τον Αλέξη Τσίπρα, είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να πάψει να θεωρείται εμπόρευμα η υγεία, να υιοθετηθεί η ολιστική προσέγγιση των ζητημάτων της υγείας με έμφαση την πρόληψη και να υπάρξουν πολιτικές οι οποίες θα στηρίζουν έμπρακτα τους στόχους ΥΓΕΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ. Οι πρώτες αποδείξεις θα είναι η ανατροπή της νεοφιλελεύθερης λογικής της λιτότητας και της βάρβαρης δημοσιονομικής πειθαρχίας, η διακοπή των απαιτήσεων της Κομισιόν για περικοπές στις δημόσιες δαπάνες υγείας των κρατών-μελών, η γενναία αύξηση των δαπανών του κοινοτικού προϋπολογισμού για χρηματοδότηση παρεμβάσεων αναβάθμισης της δημόσιας υγείας, της περίθαλψης, της ψυχικής υγείας, της διαρκούς εκπαίδευσης και αξιοπρεπούς εργασίας και αμοιβής των υγειονομικών στην Ευρώπη, ο συνολικός σχεδιασμός βελτιώσεων σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. με βάση τις υγειονομικές τους προτεραιότητες για την ανασυγκρότηση του δημόσιου συστήματος υγείας κάθε χώρας. Οφείλουμε παράλληλα να επισημάνουμε ότι η αναγνώριση της υγείας ως θεμελιώδες κοινωνικό δικαίωμα, του φάρμακου ως δημόσιου αγαθού και η οικοδόμηση ευρωπαϊκού συστήματος υγείας που θα επιτρέπει την ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΙΣΟΤΙΜΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΟΛΩΝ των κατοίκων της Ε.Ε. σε ποιοτικές και δωρεάν υπηρεσίες πρόληψης, προαγωγής της υγείας, πρωτοβάθμιας – επείγουσας – δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας περίθαλψης, αποκατάστασης, απαιτεί την οικοδόμηση μιας ΑΛΛΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ, όπως την περιγράφει η Διακήρυξη του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς. Στην Ευρώπη αυτή θα ασκούνται αποτελεσματικές πολιτικές για τη μείωση της νοσηρότητας, για τις χρόνιες και μεταδοτικές παθήσεις, για την υγιεινή διατροφή, την ποιότητα και επάρκεια του νερού, την ασφάλεια των μετακινήσεων, τη κατοικία, τη θέρμανση, την οικολογική ισορροπία, τη σωστή διαχείριση των στερεών και υγρών αποβλήτων, την σχολική υγιεινή, τους καθολικούς εμβολιασμούς, τις συνθήκες εργασίας… για το σύνολο των κοινωνικών, περιβαλλοντικών, πολιτισμικών, επιδημιολογικών παραγόντων που επηρεάζουν την υγεία. Υγεία θα θεωρείται η πλήρης σωματική, ψυχική και κοινωνική ευεξία των ανθρώπων στο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον τους, κι όχι μόνον η απουσία ασθένειας, ώστε η αύξηση του προσδόκιμου ζωής που επιδιώκουμε να είναι « να προσθέσουμε ζωή στα χρόνια, κι όχι χρόνια στη ζωή».
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΑΚΗΣ
.