Μια ξεχωριστή-ιδιαίτερη εκδρομή πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία από τα μέλη και τους φίλους του Σ.Φ.Σ.Τ. στην ορεινή Αρκαδία, από Πέμπτη 30 Οκτωβρίου μέχρι Κυριακή 2 Νοεμβρίου 2025.
Οι προορισμοί μοναδικοί, με πλούσια, μακραίωνη ιστορία και απίστευτη φθινοπωρινή ομορφιά, σχεδόν παρθένα. Σ΄ αυτό βοήθησε και ο πολύ καλός καιρός που μας συνόδευσε. Ακόμη και η ολιγόωρη βροχή τη μία μέρα, μας χάρισε μια άλλου είδους ομορφιά της φύσης και μια άλλη όψη – ομιχλώδη, των φαραγγιών του Λούσιου, του Τουθόα και του Αλφειού.
Οι προορισμοί μας (χωριά, κωμοπόλεις, πόλεις), είναι ο καθένας σημαντικός ως τόπος καταγωγής σπουδαίων τέκνων, καθένας μοναδικός στην ιστορία του. Τόποι που εξέλιξαν πολλές τέχνες, παρήγαγαν πολιτισμό, γνώρισαν πνευματική και οικονομική άνθηση.
Σήμερα, όλοι σχεδόν οι οικισμοί έχουν χαρακτηρισθεί ως παραδοσιακοί διατηρητέοι και εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη πρώτα απ’ όλα με το προφανές προσόν τους, την ομορφιά τους. Η σχεδόν παρθένα φύση με τα καταπράσινα τοπία, οι ποταμοί Λούσιος και ο Αλφειός με τα φαράγγια τους, που συνθέτουν ένα μοναδικό σκηνικό, τα στιβαρά αρχιτεκτονικά σύνολα με τα πέτρινα αρχοντικά σπίτια και τα λιθόστρωτα καλντερίμια αλλά και τα τοπικά προϊόντα με την ανάδειξη των τοπικών συνταγών, οι μικροί οικογενειακοί ξενώνες που βρίσκονται σχεδόν σε κάθε χωριό κατέστησαν τους παραπάνω οικισμούς αγαπημένους προορισμούς για τους λάτρεις του εναλλακτικού τουρισμού.
Το οδοιπορικό μας ξεκίνησε από τη Βυτίνα (υψόμετρο 1033 μέτρα) και όπως σε κάθε μικρή ή μεγάλη περιπλάνηση, από την κεντρική πλατεία του χωριού, την πλατεία Παπαρρηγόπουλου, με την προτομή του ιστορικού Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου.
Επόμενη στάση μας τα Λαγκάδια, το χωριό των κτιστάδων. Χτισμένο αμφιθεατρικά σε μια απότομη κάθετη πλαγιά, με κλίση που φτάνει και το 70%, σε υψόμετρο 966 μέτρων, το χωριό φαίνεται σαν να κρέμεται πάνω από ένα άγριο φαράγγι που σχηματίζει ο ποταμός Τουθόα, γι αυτό το αποκαλούσαν το “κρεμαστό χωριό της Πελοποννήσου”. Κατά την αρχαιότητα από τα Λαγκάδια περνούσε ο δρόμος που οδηγούσε στην Ολυμπία όπου διεξάγονταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες.
Οι ντόπιοι μάστορες, οι οποίοι κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα εξελίχτηκαν σε φημισμένους χτίστες, γνωστοί σε όλη την Ελλάδα, είχαν γίνει περιζήτητοι και μετακινούνταν σε όλη την Πελοπόννησο κατασκευάζοντας με απαράμιλλη τέχνη σχολεία, εκκλησίες, τοξωτά γεφύρια, αρχοντικά, καλντερίμια, σκεπαστές αυλές κ.ά.. Είναι η πατρίδα της οικογένειας των Δεληγιαννέων αλλά και πολλών άλλων αγωνιστών του 1821.
Επισκεφθήκαμε την μεσαιωνική κωμόπολη της Ανδρίτσαινας, ιδανικό προορισμό για τους λάτρεις της ιστορίας, της παράδοσης και της φύσης. Θεωρείται η πνευματική κωμόπολη της περιοχής και τούτο οφείλεται στην Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη, που δημιουργήθηκε το 1840 μετά από δωρεά της συλλογής του Αγαθόφρωνα Νικολόπουλου, που καταγόταν από την Ανδρίτσαινα, ζούσε στο Παρίσι και εργαζόταν ως βιβλιοθηκάριος στο Ινστιτούτο της Γαλλίας. Η συγκεκριμένη συλλογή περιλαμβάνει 3.696 σπάνια χειρόγραφα του 16ου και 17ου αιώνα (Φράγκων, Ενετών και οπλαρχηγών του ’21), σπάνια βιβλία ανυπολόγιστης αντικειμενικής, ιστορικής και πνευματικής αξίας (σχετικά με τη φιλοσοφία, την ιστορία, την ιατρική κ.ά.), σημαντικά έγγραφα από την περίοδο της ελληνικής επανάστασης και πλούσιο λαογραφικό υλικό. Η προσφορά μιας ακόμη συλλογής, των κληρονόμων του Ε. Καλλανιώτη, αποτελούμενη από 3.600 τόμους εμπλούτισε τη συλλογή της βιβλιοθήκης ακόμη περισσότερο (σήμερα αριθμεί πάνω από 40.000 τόμους βιβλίων).
Οι περίφημες «αμαζονομαχία» και «κενταυρομαχία», αντίγραφα των αετωμάτων του Επικούρειου Απόλλωνα του Αλκαμένη, κοσμούν τους διαδρόμους της.
Ο Ναός του Επικούρειου Απόλλωνα ήταν μεταξύ των προορισμών μας. Χτίστηκε τον 5ο π.Χ. αιώνα και αποδίδεται στον Ικτίνο, έναν από τους δύο αρχιτέκτονες του Παρθενώνα, γι’ αυτό είναι γνωστός και ως ο “Παρθενώνας της Πελοποννήσου”. Αποτελεί έναν από τους σπουδαιότερους, επιβλητικότερους και καλύτερα σωζόμενα ναούς της κλασικής αρχαιότητας. Η αρχιτεκτονική του τον καθιστά σταθμό στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής, χάρη στις καινοτομίες που εφαρμόστηκαν στην εξωτερική και εσωτερική μορφή και στη διαμόρφωση του.
Επόμενη στάση η Καρύταινα, χωριό με μεσαιωνική αύρα, καθώς το πέρασμα των Φράγκων άφησε το στίγμα του. Το Κάστρο της Καρύταινας πάνω στον απόκρημνο βράχο, τα στενά καλντερίμια, τα παλιά πέτρινα διώροφα ή τριώροφα σπίτια, οι πολλές παλιές βυζαντινές εκκλησίες και οι λίγες καμάρες είναι το σκηνικό της Καρύταινας. Ο Νίκος Καζαντζάκης ονομάζει την Καρύταινα “Τολέδο της Ελλάδας”, τόσο για το κάστρο όσο και για τη γραφικότητα που τη χαρακτηρίζει.
Για τις καθημερινές εξορμήσεις, έδρα μας ήταν η Δημητσάνα (υψόμετρο 946 μέτρα), το χωριό των μπαρουτόμυλων, με την υπέροχη θέα στην πεδιάδα της Μεγαλόπολης και του Ταΰγετου. Κεφαλοχώρι και ο πιο παλιός οικισμός της Αρκαδίας, είναι γνωστή για το πλήθος των υδροκίνητων εγκαταστάσεων στην προβιομηχανική εποχή (αλευρόμυλοι, βυρσοδεψεία, ταμπακόμυλοι, μπαρουτόμυλοι κ.ά.).
Επισκεφθήκαμε και ξεναγηθήκαμε στην σπουδαία Βιβλιοθήκη, που στεγάζεται στο κτίριο της περίφημης Σχολής Δημητσάνας (λειτούργησε από το 1764) και αριθμεί περισσότερους από 35.000 τόμους, χειρόγραφα και έγγραφα, παρότι πολλά βιβλία ‘’θυσιάστηκαν’’ για την επανάσταση.
Σταθήκαμε στον μαρμάρινο και μεγαλοπρεπή πύργο που φιλοξενεί το ρολόι της, θαυμάσαμε τα πέτρινα αρχοντικά, τις παλιές περίτεχνες βρύσες, περπατήσαμε στα λιθόστρωτα καλντερίμια αλλά αισθανθήκαμε οργή και θυμό στην απογοητευτική θέα του Παρθεναγωγείου (Σχολείο Κορασίδων Δημητσάνας), έργο του 19ου αιώνα που καταρρέει.
Στο Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης είχαμε την ευκαιρία να δούμε σε πραγματικές συνθήκες ή με οπτικοαουστικά μέσα, την λειτουργία του μπαρουτόμυλου, του βυρσοδεψείου, του νερόμυλου και της νεροτριβής, που λειτουργούν και πάλι για τις ανάγκες του μουσείου.
Από τα πολύ σημαντικά και ιστορικά μοναστήρια της περιοχής (Μονή Φιλοσόφου, Προδρόμου, Αιμυαλών) επισκεφθήκαμε την Μονή Αιμυαλών, χτισμένη σε μια καταπράσινη χαράδρα και τον ληνό (πατητήρι) του μοναστηριού, γνωστό ως ‘’ληνός των Κολοκοτρωναίων’’. Ένα μονόχωρο, πέτρινο, ανακατασκευασμένο κτίσμα, τόπο ηρωικής θυσίας των Κολοκοτρωναίων και τραγικής κατάληξης μιας από τις πρώτες επαναστατικές προσπάθειες την περίοδο της τουρκοκρατίας.
Με την ευκαιρία του εορτασμού των 100 χρόνων από τη γέννηση του Μίκη Θεοδωράκη, επισκεφθήκαμε τη Ζάτουνα, τόπο καταγωγής του Κ. Γαβρά και τόπο εξορίας για 14 μήνες (1968 – 1969) του μεγάλου μας συνθέτη. Στο παλιό Δημοτικό Σχολείο του χωριού, ένα όμορφο κτήριο του 1919, στεγάζεται σήμερα (από το 2006) το Διεθνές Κέντρο ‘’Μίκης Θεοδωράκης’’ αποκαλούμενο ως ‘’Μουσείο’’ με εκδηλώσεις κάθε χρόνο αφιερωμένες στη μνήμη του.
Η επιστροφή μας επεφύλαξε μια ακόμη έκπληξη, με τη στάση μας στην Στεμνίτσα, το χωριό της μεταλλοτεχνίας και της αργυροχρυσοχοϊας, τέχνες που διατηρήθηκαν μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα. Στο ΕΠΑΛ (επαγγελματικό Λύκειο), που στεγάζεται σε ένα από τα πιο εντυπωσιακά κτίρια του οικισμού, στο πετρόκτιστο και καλοσυντηρημένο κτίριο του παλιού δημοτικού σχολείου και το οποίο άνοιξε σε μέρα αργίας ειδικά για τον Σύλλογό μας, διδάσκεται ακόμα και σήμερα η τέχνη της αργυροχρυσοχοΐας και προσφέρει στον ελλαδικό χώρο τεχνίτες, συνεχιστές της μεγάλης παράδοσης.
Το πέρασμά μας από την Τρίπολη και η ολιγόωρη στάση στην πρωτεύουσα του νομού Αρκαδίας, ήταν απαραίτητη, προκειμένου να επισκεφτούμε τον Σιδηροδρομικό Σταθμό και να συναντηθούμε με εκπρόσωπο των σιδηροδρομικών υπαλλήλων (συνταξιούχων πια), καθώς και με εκπρόσωπο του «Κινήματος διάσωσης και επαναλειτουργίας των σιδηροδρόμων Πελοποννήσου» που μας ενημέρωσε για τους αγώνες και τις παρεμβάσεις τους, προκειμένου να επαναλειτουργήσει ο σιδηρόδρομος.
Ξεναγηθήκαμε στον εξωτερικό, εγκαταλελειμμένο πλέον χώρο του Σταθμού, περπατήσαμε στις έρημες και σκουριασμένες ράγες, σκεπασμένες με τα φθινοπωρινά φύλλα, βιώσαμε την παρακμή ενός από τους κύριους σιδηροδρομικούς σταθμούς της χώρας και συναισθανθήκαμε τον θυμό, την οργή και την απαισιοδοξία για το μέλλον του ελληνικού σιδηροδρόμου.
Περπατώντας προς το κέντρο της πόλης, κάναμε μια στάση στο Αρχαιολογικό Μουσείο, για να καταλήξουμε στο ιστορικό ‘’Μεγάλο Καφενείο’’, που συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο της Άϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco. Πρόκειται για το ιστορικό, παραδοσιακό καφέ που βρίσκεται στην πλατεία Αγίου Βασιλείου, στην καρδιά της Τρίπολης. Λειτουργεί από το 1840 και διηγείται την μακρά του ιστορία μέσα από τα ατόφια αντικείμενα που διατηρούνται εντός του (καθρέπτες με τις σκαλιστές κορνίζες, μπουφέδες, γκραβούρες κ.ά.).
Επιστρέψαμε στα Τρίκαλα γύρω στις 10 το βράδυ, χωρίς άσχημα απρόοπτα, χωρίς καθυστερήσεις , με πλούσια συναισθήματα και εικόνες στο μυαλό και στην καρδιά μας.
Και ήδη ετοιμαζόμαστε για την επόμενη σιδηροδρομική εξόρμησή μας στη Θεσσαλονίκη και το Μελένικο της Βουλγαρίας το διήμερο 6 και 7 Δεκεμβρίου.
το Δ.Σ.