Ο άγιος Πορφύριος, τον οποίο η Εκκλησία μας τιμά στις 2 Δεκεμβρίου, είναι ένας άγιος των ημερών μας. Πολλοί τον γνώρισαν, συνομίλησαν μαζί του, ωφελήθηκαν πνευματικά και τον είχαν πνευματικό.
Κάποια στιγμή, ημέρα Θεοφανείων, ο άγιος Πορφύριος ράντιζε με αγιασμό στα σπίτια. Βρέθηκε και σε ένα σπίτι, στην Αθήνα, όπου μόλις μπήκε και άρχισε να ψάλλει, κορίτσια έβγαιναν έξω από τα δωμάτια. Τότε κατάλαβε πως εισήλθε σε οίκο ανοχής. Μία γυναίκα τον εμπόδισε να τις αφήσει να φιλήσουν τον σταυρό, λέγοντας πως δεν κάνει να τον φιλήσουν. Εκείνος με σοβαρό ύφος την επιτίμησε γι’ αυτό που έκανε. Της είπε πως δεν μπορεί να φύγει γιατί ήρθε να αγιάσει και πως οι κοπέλες κάνει να φιλήσουν τον σταυρό και όχι εκείνη και πως οι ψυχές τους είναι πιο καλές από τη δική της που δεν τις άφηνε. Ο άγιος τις έκανε νόημα να πλησιάσουν, αρχίζοντας να ψάλλει το απολυτίκιο της εορτής των Θεοφανείων με μεγαλύτερη χαρά που τα έφερε έτσι ο Θεός ώστε να πάει και σ’ αυτές τις ψυχές. Στο τέλος είπε στα κορίτσια ο άγιος: Παιδιά μου, χρόνια πολλά. Ο Θεός μας αγαπάει όλους. Είναι πολύ καλός και ‘’βρέχει επί δικαίους και αδίκους’’ (Ματθ. 5,45) Όλοι τον έχομε Πατέρα και για όλους μας ενδιαφέρεται ο Θεός. Μόνο να φροντίσουμε να Τον γνωρίσομε και να Τον αγαπήσομε κι εμείς και να γίνομε καλοί. Να Τον αγαπήσετε και θα δείτε πόσο ευτυχισμένες θα είστε.
Αυτό δεν μπορεί να το πράξει ο καθένας. Ο άγιος Πορφύριος είχε πολύ αγάπη μέσα του για τον Θεό και η αγάπη αυτή διαχεόταν προς όλους. Όποιος αγαπάει τον Θεό αυθεντικά, δεν διαχωρίζει τους ανθρώπους σε αμαρτωλούς και μη αμαρτωλούς. Αμαρτωλοί είμαστε όλοι. Η αμαρτία δεν σχετίζεται με το σώμα και δεν προέρχεται από αυτό. Δεν ήταν αμαρτωλό το σώμα των γυναικών αυτών, δεν νοσούσε το σώμα τους, αλλά η προαίρεσή τους και ο νους του κινούταν αναλόγως. Ας πάψουμε να τα ρίχνουμε όλα στο σώμα. Το σώμα κινείται εκεί που ο νους μας, η ψυχή μας το κινεί.
Ο άγιος Πορφύριος ήταν άνθρωπος του Θεού σε όλα του. Το γεγονός ότι έζησε μέσα στην κοινωνία, υπήρξε μεγάλη ευεργεσία για πολλούς. Γνώριζε τα προβλήματα των ανθρώπων, τα βάσανά τους, τι τους απασχολούσε. Πραγματικά, άνθρωπος του Θεού. Ο άνθρωπος του Θεού είναι γεμάτος με την αγάπη του Θεού. Ο άνθρωπος του Θεού δεν εμφορείται διαχωριστικών διαθέσεων και τάσεων. Αγαπάει, κατανοεί και οδηγεί με διάκριση τον άνθρωπο στη σωτηρία. Η διάκριση, ιδίως μέσα στον χώρο της Εκκλησίας, δυστυχώς εκλείπει ολοένα και περισσότερο. Αν δεν υπάρχει διάκριση, κανένα χάρισμα δεν έχει αξία. Η διάκριση δίνει αξία στα χαρίσματα. Στερούμαστε της διακρίσεως και γι’ αυτό κλείνουμε την πόρτα της σωτηρίας στους άλλους, κρίνοντας και κατακρίνοντας τους.
Πάλι, μία άλλη φορά ο άγιος Πορφύριος, βάδιζε στην Αθήνα με μία πνευματική του κόρη. Απέναντι, στο πεζοδρόμιο βάδιζαν δύο γυναίκες με ντύσιμο προκλητικό. Η πνευματική κόρη του αγίου Πορφυρίου σκανδαλίστηκε. Ο άγιος της είπε πως αυτές οι γυναίκες μπορεί να έχουν αυτό το ντύσιμο αλλά μέσα τους είναι τόσο όμορφες. Αυτή η εσωτερική ομορφιά απουσιάζει στην εποχή μας. Ο καθωσπρεπισμός, είτε αυτός αφορά το ντύσιμο μας, είτε την εξωτερική μας συμπεριφορά, και τα δύο εκδηλώσεις εξωτερικές, ο ευσεβισμός και ο ηθικισμός που λειτουργούν στον αντίποδα της ευσέβειας και του ήθους, δεν υπολογίζονται. Όσοι μας σκανδαλίζουν με την εξωτερική τους εμφάνιση, κρύβουν εσωτερικά πνευματικά χαρίσματα. Ο άγιος Πορφύριος τα γνώριζε αυτά. Πίσω από την αμαρτία έβλεπε πρόσωπα. Εμείς στα πρόσωπα βλέπουμε την αμαρτία.
Σήμερα, εμείς οι ‘’άνθρωποι της Εκκλησίας’’ κρίνουμε πολύ εύκολα τους άλλους. Κρίνουμε από την εξωτερική εμφάνιση, το ντύσιμο, τα tattoo, τα piercing, την μουσική, τις πεποιθήσεις, τις σεξουαλικές συνήθειες, τις ποικίλες συνήθειες, πράγματα, δηλαδή, και καταστάσεις προσωπικές, πολύ προσωπικές που εμάς εντέλει δεν μας αφορούν. Κάθε ένας εκτός από εμάς, εκτός του εαυτού μας, είναι ένας ακόμη αμαρτωλός. Ξεχνώντας, κάποιες φορές επιμελώς, πως ο Χριστός χτύπησε την υποκρισία των ανθρώπων του ναού, δηλαδή των ‘’εκκλησιαστικών’’ και τακτοποιημένων ηθικά ανθρώπων και πως με συμπάθεια και συμπόνοια αγκάλιασε την πόρνη, τον ληστή, τον τελώνη. Αλλά αυτό θα γίνεται πάντοτε, όσο εξακολουθούμε να θεωρούμε την πίστη και το θρησκευτικό βίωμα ως μία ψυχολογική ανάγκη για ηθική τακτοποίηση κι επομένως ως μία εκτόνωση αυτοδικαίωσης, εις βάρος πάντοτε των άλλων.
Είναι πολύ όμορφος ο άγιος Πορφύριος. Στο πρόσωπό του συνδέθηκαν η αγάπη και η διάκριση. Ζωντανό παράδειγμα της αγάπης του Χριστού. Αν θέλουμε να αντιληφθούμε λίγο από την άπειρη και ακατανόητη αγάπη του Κυρίου μας, ίσως θα έπρεπε να στρέψουμε τη ματιά μας στο πρόσωπο του αγίου Πορφυρίου. Ένας γέροντας που η Εκκλησία μας τον ανέδειξε στη χορεία των αγίων της, έζησε μέσα στον κόσμο με τους τσαλακωμένους και αλήτες της κοινωνίας αυτής. Αυτό είναι το μήνυμα των Χριστουγέννων που πλησιάζουν. Το ξεχείλισμα της αγάπης και της αποδοχής όλων των ανθρώπων από τον ασυμβίβαστο, με τον καθωσπρεπισμό, Θεό. Να λιώνεις από συμπάθεια, συμπόνοια και αγάπη για τον άνθρωπο της πτώσης. Να χάνεις την ‘’αξιοπρέπεια’’ σου για να σώσεις τον άνθρωπο. Αυτός είναι ο τρόπος του Θεού.
Πρωτοπρεσβύτερος Ηρακλής Φίλιος (θεολόγος, βαλκανιολόγος)
Εφημέριος Διάβας Ι.Μ. Σταγών & Μετεώρων