(5ο μέρος)
Η μακρά περίοδος προετοιμασίας της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου.
Ακολουθούν πλέον οι Προσυνοδικές Πανορθόδοξες Διασκέψεις. Η Α’ Προσυνοδική Πανορθόδοξη Διάσκεψη πραγματοποιήθηκε το 1976 στο Chambésy. Πρώτο θέμα αποφασίστηκε να είναι η αναθεώρηση του καταλόγου των θεμάτων της Ρόδου. Ειδική Επιτροπή ανέλαβε το έργο και εισηγήθηκε δέκα θέματα [1], με το θέμα της Διασποράς να επανέρχεται στον κατάλογο [2]. Μεταξύ των θεμάτων ήταν η Ορθόδοξη Διασπορά, το Αυτοκέφαλο και ο τρόπος ανακήρυξης του, το Αυτόνομο και ο τρόπος ανακήρυξης του, τα Δίπτυχα, το ζήτημα του κοινού ημερολογίου, τα κωλύματα του γάμου, η αναπροσαρμογή των περί νηστείας εκκλησιαστικών διατάξεων, οι σχέσεις των Ορθοδόξων Εκκλησιών με τον λοιπό χριστιανικό κόσμο, Ορθοδοξία και Οικουμενική Κίνηση και συμβολή των κατά τόπους Εκκλησιών στην επικράτηση των χριστιανικών ιδεωδών της ειρήνης, της ελευθερίας, της αδελφοσύνης και της αγάπης μεταξύ των λαών και άρση των φυλετικών διακρίσεων. Τα θέματα προέρχονται [3], όπως εξάλλου φαίνεται, από τα σοβαρά προβλήματα στην λειτουργία των διορθόδοξων ή και των διεκκλησιαστικών σχέσεων [4]. Ωστόσο το Πατριαρχείο της Μόσχας εξέφρασε την άποψη πως τα δέκα αυτά θέματα των Ορθοδόξων Εκκλησιών του 2014 χρήζουν περαιτέρω επικαιροποίησης και επαναδιατύπωσης, θέση την οποία αποδέχτηκε η Σύναξη των Προκαθημένων [5].
Η Β’ Προσυνοδική Πανορθόδοξη Διάσκεψη πραγματοποιήθηκε το 1982 στο Chambésy. Αντιμετωπίστηκαν διάφορες δυσκολίες, οι οποίες προήλθαν κυρίως από την ανελαστική εφαρμογή της κανονικής αρχής της ομοφωνίας [6]. Τα θέματα με τα οποία ασχολήθηκε ήταν τα κωλύματα του γάμου, η άνευ μοναχικής κουράς χειροτονία των Επισκόπων, το ημερολογιακό, ενώ στο ζήτημα της νηστείας δεν υπήρξε ομοφωνία [7]. Αναφορικά με τα κωλύματα του γάμου, θέμα καίριας σημασίας, επίκεντρο υπήρξε το ζήτημα του γάμου όσων κληρικών χηρεύουν [8]. Επίσης, στο θέμα εορτασμού του Πάσχα προκρίθηκε η εκκλησιαστική αυτοσυνειδησία [9]. Επίσης, συζητήθηκε εκτενώς η δυνατότητα σύναψης γάμου από όσους απέβαλαν το μοναχικό σχήμα, δυνατότητα που αποκλείστηκε [10].
Η Γ’ Προσυνοδική Πανορθόδοξη Διάσκεψη [11] πραγματοποιήθηκε το 1986 στο Chambésy. Χαρακτηρίστηκε από μία θεολογική επεξεργασία των θεμάτων εις βάθος. Μεταξύ των θεμάτων ήταν εκείνο της νηστείας [12], των σχέσεων με τον λοιπό χριστιανικό κόσμο και της Οικουμενικής Κίνησης, τα οποία αποδέχτηκαν [13].
Κατά τα έτη 1990 και 1993 συνεδρίασε η Διορθόδοξη Προπαρασκευαστική Επιτροπή. Συστηματικά μελέτησε το θέμα της Διασποράς και έδωσε το έναυσμα για συζήτηση του θέματος στην Δ’ Προσυνοδική Διάσκεψη [14].
(συνεχίζεται)
Πρεσβύτερος Ηρακλής Φίλιος (θεολόγος, βαλκανιολόγος)
Εφημέριος Διάβας Ι.Μ. Σταγών & Μετεώρων
Υποσημειώσεις:
[1] Τα θέματα αυτά δεν είναι θέματα χριστολογικής υφής, ούτε αφορούν ζητήματα με ανθρωπολογική – βιο-οντολογική χροιά, αλλά έχουν εκκλησιο-κανονική υφή. Βλ. σχετικά Μητροπολίτου Περιστερίου Γρηγορίου Δ. Παπαθωμά, Από την πραγματοποιηθείσα Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Κρήτης (2016) σε μια επόμενη ομόλογη Σύνοδο της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Εκκλησιο-κανονικές και ανθρωπολογικές/βιο-οντολογικές προκλήσεις. Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Η Ορθόδοξη Θεολογία στον 21ο αιώνα. Πρακτικά 8ου Διεθνούς Συνεδρίου Ορθοδόξου Θεολογίας, Θεσσαλονίκη 21-25 Μαΐου 2018, Τόμος Α’, Θεσσαλονίκη 2021, σ. 551-552. Πρβλ. Μητροπολίτου Μεσσηνίας Χρυσόστομου Σαββάτου, Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἔκφρασις τῆς συνοδικής αὐτοσυνειδησίας τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, Αθήνα 2017, σσ. 24-25.
[2] Ό.π. σσ. 100-101.
[3] Βλασίου Ιω. Φειδά, Εκκλησιολογία μεταξύ Χριστολογίας και Πνευματολογίας υπό το φως της πατερικής παραδόσεως, Αθήνα 2018, σ. 503.
[4] Μητροπολίτου Μεσσηνίας Χρυσόστομου Σαββάτου, Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἔκφρασις τῆς συνοδικής αὐτοσυνειδησίας τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, Αθήνα 2017, σ. 24.
[5] Ό.π. σ. 25.
[6] Βλασίου Ιω. Φειδά, Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος. Από την άκριτη αμφισβήτηση στην ομόφωνη αποδοχή. Αθήνα 2017, σ. 7.
[7] Ιωάννη Αντ. Παναγιωτόπουλου, Το ζήτημα της προετοιμασίας της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Η Ορθόδοξη Θεολογία στον 21ο αιώνα. Πρακτικά 8ου Διεθνούς Συνεδρίου Ορθοδόξου Θεολογίας, Θεσσαλονίκη 21-25 Μαΐου 2018, Τόμος Α’, Θεσσαλονίκη 2021, σ. 504. Πρβλ. Στυλιανού Δ. Χαραλαμπίδη, Η ορθόδοξη Διασπορά, Ostracon Publishing, Θεσσαλονίκη 2021, σ. 101.
[8] Θεοδώρου Ξ. Γιάγκου, Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Πραγματικότητα και προοπτική. Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Η Ορθόδοξη Θεολογία στον 21ο αιώνα. Πρακτικά 8ου Διεθνούς Συνεδρίου Ορθοδόξου Θεολογίας, Θεσσαλονίκη 21-25 Μαΐου 2018, Τόμος Α’, Θεσσαλονίκη 2021, σ. 223.
[9] Πρβλ. Στυλιανού Δ. Χαραλαμπίδη, Η ορθόδοξη Διασπορά, Ostracon Publishing, Θεσσαλονίκη 2021, σ. 101.
[10] Θεοδώρου Ξ. Γιάγκου, Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Πραγματικότητα και προοπτική. Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Η Ορθόδοξη Θεολογία στον 21ο αιώνα. Πρακτικά 8ου Διεθνούς Συνεδρίου Ορθοδόξου Θεολογίας, Θεσσαλονίκη 21-25 Μαΐου 2018, Τόμος Α’, Θεσσαλονίκη 2021, σ. 220.
[11] Έχει διατυπωθεί η άποψη πως η Α’ και Γ’ Προσυνοδικές Πανορθόδοξες Διασκέψεις υπήρξαν καθοριστικοί σταθμοί για την προετοιμασία της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου. Βλ. σχετικά Μητροπολίτου Μεσσηνίας Χρυσόστομου Σαββάτου, Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἔκφρασις τῆς συνοδικής αὐτοσυνειδησίας τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, Αθήνα 2017, σσ. 28-29.
[12] Αναφορικά προς το ζήτημα της νηστείας, στο θέμα που τέθηκε με τον τίτλο ‘’Ἡ σπουδαιότης τῆς νηστείας καί ἡ τήρησις αὐτής σήμερον’’, σημειώθηκε μία αναπροσαρμογή. Έπρεπε να ληφθούν υπόψη οι διατροφικές συνήθειες ολόκληρης της υφηλίου, όπου συναντάται ορθόδοξος κόσμος. Ως εκ τούτου έπρεπε να ληφθούν υπόψη και οι συνθήκες κλίματος που επικρατούν σε μερικές χώρες από πλευράς κλίματος. Βλ. ό.π. σσ. 218-220.
[13] Ό.π. σ. 505. Πρβλ. Στυλιανού Δ. Χαραλαμπίδη, Η ορθόδοξη Διασπορά, Ostracon Publishing, Θεσσαλονίκη 2021, σ. 101.
[14] Ό.π. σ. 102. Πρβλ. Ιωάννη Αντ. Παναγιωτόπουλου, Το ζήτημα της προετοιμασίας της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Η Ορθόδοξη Θεολογία στον 21ο αιώνα. Πρακτικά 8ου Διεθνούς Συνεδρίου Ορθοδόξου Θεολογίας, Θεσσαλονίκη 21-25 Μαΐου 2018, Τόμος Α’, Θεσσαλονίκη 2021, σ. 506-507.