Η μακρά περίοδος προετοιμασίας της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου.
Το 1923 στην Κωνσταντινούπολη πραγματοποιήθηκε Πανορθόδοξο Συνέδριο υπό την προεδρία του Οικουμενικού Πατριάρχη Μελετίου Δ’ Μεταξάκη, ο οποίος απηύθυνε πρόσκληση προς τους Προκαθημένους των ορθοδόξων Εκκλησιών Αλεξανδρείας, Αντιοχείας, Ιεροσολύμων, Σερβίας, Κύπρου, Ελλάδος και Ρουμανίας [1]. Τα θέματα αφορούσαν την αναπροσαρμογή του ημερολογίου, την μεταφορά των επισημότερων εορτών από τις ενδιάμεσες ημέρες της εβδομάδας στην προσεχή Κυριακή, την ορθόδοξη Διασπορά, τον δεύτερο γάμο των εν χηρεία κληρικών, τα κωλύματα του γάμου, τη νηστεία [2].
Τον Ιούνιο του 1930 στο Άγιο Όρος, στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου συνήλθε η Προκαταρκτική Επιτροπή των Ορθοδόξων Εκκλησιών. Εκπροσωπήθηκαν οι Εκκλησίες της Αλεξανδρείας, Αντιόχειας, Ιεροσολύμων, Σερβίας, Ρουμανίας, Κύπρου, Ελλάδος και Πολωνίας, ενώ απουσίαζε λόγω της εχθρικής στάσης του σοβιετικού καθεστώτος το Πατριαρχείο της Μόσχας [3]. Συστήθηκαν δε στο θεματολόγιο δεκαεπτά θέματα για την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο, μεταξύ των οποίων τα εξής: βελτίωση της μορφώσεως του κλήρου, αναζωπύρωση του μοναχικού βίου, καλλιέργεια των σχέσεων με τους λοιπούς χριστιανούς και αντιμετώπιση του προσηλυτισμού από τους ετεροδόξους, βάπτισμα ετεροδόξων, επίτευξη ομοιόμορφης πράξης στα θέματα του γάμου, τρόπος εκλογής των Αρχιερέων και Προκαθημένων, ημερολογιακό [4].
Το 1961 πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο η Α’ Πανορθόδοξη Διάσκεψη με πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριαρχείου και με την συμμετοχή των εκπροσώπων των Εκκλησιών Αλεξανδρείας, Αντιοχείας, Ιεροσολύμων, Ρωσίας, Σερβίας, Ρουμανίας, Βουλγαρίας, Κύπρου, Ελλάδος, Πολωνίας και Τσεχοσλοβακίας, εργαζόμενη πάνω στα θέματα της Προκαταρκτικής Επιτροπής του 1930, τα οποία εμπλούτισε [5]. Τα θέματα υπήρξαν πάρα πολλά και χωρίστηκαν σε οκτώ θεματικές ενότητες [6]. Το 1961 αποφασίστηκε οριστικά η σύγκληση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου [7]. Την περίοδο αυτή πρέπει να λάβουμε υπόψη μας πως προετοιμαζόταν να συγκληθεί η Β’ Βατικάνεια Σύνοδος (1962-1965) [8]. Επομένως, είναι λογικό και αναμενόμενο να υπάρχουν αλληλοεπιδράσεις μεταξύ τους [9]. Επίσης, στην Ρόδο διατυπώθηκαν προτάσεις που περιορίζουν την αυστηρότητα της νηστείας και την χρονική διάρκεια των νηστίσιμων περιόδων [10].
Στην Β’ και Γ’ Πανορθόδοξη Διάσκεψη στη Ρόδο (1963,1964) κύριο θέμα ήταν ο προσδιορισμός των σχέσεων της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τον υπόλοιπο χριστιανικό κόσμο [11].
Στην Δ’ Πανορθόδοξη Διάσκεψη στο Chambésy το 1968 αναθεωρήθηκε η προγενέστερη μέθοδος προετοιμασίας της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου και υιοθετούνται από εδώ και πέρα οι Προσυνοδικές Πανορθόδοξες Διασκέψεις. Το θέμα της διασποράς τέθηκε εκτός [12].
Πριν από τις Προσυνοδικές Πανορθόδοξες Διασκέψεις, πραγματοποιείται το 1971 στο Chambésy Διορθόδοξη Προπαρασκευαστική Επιτροπή της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, με σκοπό να αναθεωρήσει τη θεματολογία της Α’ Πανορθόδοξης Διάσκεψης, καθότι ο κατάλογος των θεμάτων ήταν ιδιαίτερα διογκωμένος [13].
(συνεχίζεται)
Πρεσβύτερος Ηρακλής Φίλιος (θεολόγος, βαλκανιολόγος)
Εφημέριος Διάβας Ι.Μ. Σταγών & Μετεώρων
Υποσημειώσεις:
[1] Βλ. Στυλιανού Δ. Χαραλαμπίδη, Η ορθόδοξη Διασπορά, Ostracon Publishing, Θεσσαλονίκη 2021, σ. 78.
[2] Βλ. Θεοδώρου Ξ. Γιάγκου, Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Η πορεία προς το όραμα. Θεολογία, Τριμηνιαία έκδοση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, Τόμος 87, 2016, Τεύχος 1, σσ. 182-183.
[3] Βλ. Στυλιανού Δ. Χαραλαμπίδη, Η ορθόδοξη Διασπορά, Ostracon Publishing, Θεσσαλονίκη 2021, σσ. 87-88.
[4] Βλ. Θεοδώρου Ξ. Γιάγκου, Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Η πορεία προς το όραμα. Θεολογία, Τριμηνιαία έκδοση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, Τόμος 87, 2016, Τεύχος 1, σ. 184.
[5] Βλ. Στυλιανού Δ. Χαραλαμπίδη, Η ορθόδοξη Διασπορά, Ostracon Publishing, Θεσσαλονίκη 2021, σ. 98.
[6] Ό.π.
[7] Βλ. Θεοδώρου Ξ. Γιάγκου, Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Η πορεία προς το όραμα. Θεολογία, Τριμηνιαία έκδοση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, Τόμος 87, 2016, Τεύχος 1, σ. 185.
[8] Ό.π.
[9] ‘’Μερικοί από αυτούς ήλπιζαν μάλιστα ότι η Μεγάλη Σύνοδος θα ήταν μια εκδήλωση ανάλογη με την Βατικάνεια Β’, τόσο ως προς τον ανακαινιστικό προσανατολισμό όσο και ως προς τον αντίκτυπο της και την επικοινωνία της με τον περιβάλλοντα κόσμο’’. Βλ. σχετικά Pantelis Kalaitzidis, The Holy and Great Council of the Orthodox Church between synodal inertia and great expectations, Peeters Publishers Leuven 2020, p. 96. Πρβλ. John Chryssavgis, Toward the Great and Holy Council, Faith Matters Series, pp. 319-320.
[10] Βλ. Θεοδώρου Ξ. Γιάγκου, Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Η πορεία προς το όραμα. Θεολογία, Τριμηνιαία έκδοση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, Τόμος 87, 2016, Τεύχος 1, σ. 187.
[11] Βλ. Στυλιανού Δ. Χαραλαμπίδη, Η ορθόδοξη Διασπορά, Ostracon Publishing, Θεσσαλονίκη 2021, σ. 99.
[12] Ό.π. σσ. 99-101.
[13] Ό.π. σ. 100.