Ιδιαίτερα ανήσυχοι εμφανίζονται επιστήμονες για τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία στο περιβάλλον και το ζωικό βασίλειο.
Στο Καταφύγιο της Βιοσφαίρας της Μαύρης Θάλασσας (Black Sea Biosphere Reserve), νότια της Ουκρανίας φωλιάζουν πολλά πουλιά που μεταναστεύουν. Περισσότερα από 120.000 πουλιά περνούν τον χειμώνα τους εκεί, μεταξύ των οποίων και σπάνια είδη. Την ίδια στιγμή, το καταφύγιο φιλοξενεί τα ρινοδέλφινα της Μαύρης Θάλασσας, σπάνια άνθη, αμέτρητα μαλάκια, διάφορα είδη ψαριών.
Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα η περιοχή καταλαμβάνεται από ρωσικά στρατεύματα.
«Σήμερα το έδαφος αυτό καταλαμβάνεται από τα ρωσικά στρατεύματα», είπε ο Oleksandr Krasnolutskyi, αναπληρωτής υπουργός Περιβαλλοντικής Προστασίας και Φυσικών Πόρων στην Ουκρανία, σε ένα email τον περασμένο μήνα. «Προς το παρόν δεν υπάρχουν πληροφορίες για περιβαλλοντικές απώλειες» ανέφερε, όπως μεταδίδουν οι New York Times.
Εξαιτίας της στρατιωτικής δραστηριότητας στην περιοχή ξέσπασαν φωτιές τόσο μεγάλες που ήταν ορατές και από το Διάστημα, προκαλώντας έντονη ανησυχία για το καταφύγιο όπου τα πτηνά αναπαράγονται.
«Βλέπουμε τι συμβαίνει στην Ουκρανία», αναφέρει ο Θορ Χάνσον, βιολόγος που ειδικεύεται στις συνέπειες στο περιβάλλον από έναν πόλεμο. «Έχουμε σοκαριστεί και έχουμε τρομάξει πρώτα από όλα από τις ανθρώπινες απώλειες, αλλά επίσης και με το τι συμβαίνει με το περιβάλλον εκεί».
Από τότε που οι ρωσικές δυνάμεις εισέβαλαν στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, η προσοχή του κόσμου έχει επικεντρωθεί στις βομβαρδισμένες πόλεις της χώρας. Αλλά η Ουκρανία φιλοξενεί επίσης ζωντανούς υγροτόπους και δάση και μία μεγάλη έκταση παρθένας στέπας. Τα ρωσικά στρατεύματα έχουν ήδη εισέλθει ή έχουν πραγματοποιήσει στρατιωτικές επιχειρήσεις σε περισσότερες από το ένα τρίτο των προστατευόμενων φυσικών περιοχών της χώρας, είπε ο κ. Krasnolutskyi: «Τα οικοσυστήματα και και τα είδη που διαβιούν εκεί βρίσκονται σε κίνδυνο».
Πάνω από το 80% των μεγαλύτερων ένοπλων διαμαχών έλαβαν χώρα σε σημεία με πλούσια βιοποικιλότητα
Παλιότερες μελέτες έχουν δείξει πως οι πόλεμοι καταστρέφουν το φυσικό περιβάλλον, σκοτώνουν την άγρια ζωή, προκαλούν μόλυνση και επαναδημιουργούν οικοσυστήματα. Μάλιστα, σύμφωνα με τις έρευνες, ο οικολογικός αντίκτυπος είναι πολύ μεγάλος, με τις καταστροφικές συνέπειες να είναι ορατές ακόμα και δεκαετίες αργότερα. Χαρακτηριστική της δραματικής κατάστασης είναι η διαπίστωση πως οι πόλεμοι προκαλούν μία οικολογική καταστροφή που επηρεάζει ανεπανόρθωτα τα πιο σημαντικά οικοσυστήματα του πλανήτη. Από το 1950 έως το 2000, πάνω από το 80% των μεγαλύτερων ένοπλων διαμαχών έλαβαν χώρα σε σημεία με πλούσια βιοποικιλότητα, περιοχές με πολλά αυτόχθονα είδη που βρίσκονται σε απειλή, σύμφωνα με έρευνα του δρ. Χάνσον και άλλων.
Ακόμα και η περιβαλλοντική καταστροφή δεν είναι εσκεμμένη, ο πόλεμος μπορεί να προκαλέσει μεγάλο πλήγμα. Οι στρατιώτες σκάβουν αναχώματα, τα τανκς ισοπεδώνουν τη βλάστηση, οι βόμβες αφήνουν το σημάδι τους στα φυσικά τοπία και φωτιές ξεσπούν από τα εκρηκτικά. Τα όπλα εξαπολύουν τοξικά αέρια και διαρρέουν βαρέα μέταλλα στο έδαφος.
«Οι άνθρωποι γενικά διαταράσσουν το φυσικό περιβάλλον – και αυτό συμπεριλαμβάνει και τις διαμάχες τους», σημειώνει ο Ρόμπερτ Πρινγκλ, βιολόγος στο πανεπιστήμιο Πρίνστον του Νιου Τζέρσεϊ.
Η ρωσική δραστηριότητα που έχει διαταράξει τη φυσική ζωή και ο φόβος των πυρηνικών
«Έχουμε μία ανταλλαγή πυρών, έναν πόλεμο υψηλής έντασης σε μία χώρα με πολλούς βιομηχανικούς κινδύνους», τονίζει ο Νταγκ Ουέιρ, επικεφαλής του Παρατηρητηρίου Συγκρούσεων και Περιβάλλοντος (Conflict and Environment Observatory), μία βρετανικής Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης.
Στη χώρα υπάρχουν χημικά εργοστάσια, αποθήκες χημικών και πετρελαίου, ορυχεία άνθρακα, αγωγοί αερίου και άλλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις οι οποίες θα μπορούσαν να απελευθερώσουν τεράστιες ποσότητες ρύπανσης στην περίπτωση που προκληθεί ζημιά.
Και έπειτα, όπως μεταδίδουν οι New York Times, υπάρχει ο φόβος των πυρηνικών. Η Ουκρανία έχει 15 πυρηνικούς αντιδραστήρες σε τέσσερις σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας – στον μεγαλύτερο από αυτούς έχουν ήδη σημειωθεί σκληρές μάχες. «Η στρατιωτική δραστηριότητα κοντά σε πυρηνικούς σταθμούς μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλης κλίμακας μόλυνση με ραδιενέργεια σε τεράστιες περιοχές», αναφέρει ο Κρασνολούτσκι.
Λύκοι, αλεπούδες, ρακούν, λύγκας και αγριογούρουνα κατοικούν μέσα στη Ζώνη Αποκλεισμού του Τσερνόμπιλ, η οποία για κάποιο χρονικό διάστημα βρισκόταν υπό την κατοχή ρωσικών στρατευμάτων.
Η ρωσική δραστηριότητα έχει διαταράξει εντελώς τη φυσική ζωή, σύμφωνα με τον Τίμοθι Μουσό, βιολόγο στο πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας. «Όλος αυτός ο θόρυβος και η κινητικότητα θα έχει απομακρύνει τα ζώα».
Πώς ο πόλεμος σκοτώνει τα δελφίνια της Μαύρης Θάλασσας
Η στρατιωτική δραστηριότητα στη Μαύρη Θάλασσα πιθανόν να ευθύνεται για τους αυξημένους θανάτους δελφινιών οι οποίοι καταγράφονται στις τουρκικές ακτές.
Η ηχορύπανση που προκαλούν τα 20 πλοία του ρωσικού πολεμικού ναυτικού και οι συνεχείς στρατιωτικές δραστηριότητες αναγκάζουν τα δελφίνια να οδηγηθούν προς τις νότιες περιοχές της θάλασσας, δηλαδή στην Τουρκία και τη Βουλγαρία.
Εκεί είτε πιάνονται στα δίκτυα των ψαράδων είτε ξεβράζονται νεκρά στις ακτές, όπως αναφέρει ο Guardian.
Από την αρχή του πολέμου, εδώ και περίπου 2,5 μήνες, έχουν καταγραφεί πάνω από 80 θάνατοι δελφινιών στις ακτές της Τουρκίας στη Μαύρη Θάλασσα, ένας αριθμός σημαντικά αυξημένος σε σχέση με το παρελθόν.
Περίπου οι μισοί θάνατοι οφείλονται στα δίχτυα των ψαράδων, αλλά οι υπόλοιποι είναι άγνωστης αιτιολογίας, καθώς τα θηλαστικά δεν έχουν ούτε σημάδια από δίχτυα ούτε από σφαίρες.
Μία πιθανή απάντηση, λέει τούρκος επιστήμονας, είναι το ακουστικό τραύμα.
Με πληροφορίες από The New York Post και The Guardian