Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες (και όσες επηρεάστηκαν από αυτές) είναι συνυφασμένες με τη χρήση του αλκοόλ – ακριβέστερα: είναι ζυμωμένες μαζί με το κρασί και τα αποστάγματα των στεμφύλων (ή των δημητριακών και της πατάτας). Και στον κεντρικό ρόλο, του πότη, οι αιώνες του κοινωνικού πολιτισμού μας έχουν τοποθετήσει τον άνδρα. Το ποτήρι, ιδίως σε κοινή θέα, είναι παραδοσιακά ανδρικό σπορ – από τα αρχαιοελληνικά συμπόσια και τις ρωμαϊκές ταβέρνες μέχρι τις εγγλέζικες παμπ, τα ιταλικά μπαρ, τα γαλλικά καφενεία και τα ρωμαίικα ουζερί (με τις εξαιρέσεις, φυσικά, που στηρίζουν τον κανόνα). Και οι δυτικές γραμματείες επιβεβαιώνουν αυτήν την κοινωνική πραγματικότητα: από τα αρχαιοελληνικά επιγράμματα μέχρι τη λογοτεχνία του 20ού αιώνα.
Ωστόσο στη σημερινή εποχή η αλλαγή των παραδοσιακών ρόλων της γυναίκας και του άνδρα μέσα στις δυτικές κοινωνίες επέφερε, με τη βοήθεια και της διαφήμισης φυσικά, αλλαγές και στο πεδίο αυτό. Οι γυναίκες, γράφει το ΒΒC, άρχισαν να κατακτούν και αυτές το ποτήρι, και πλέον οι νεότερες κυρίες, γεννημένες μεταξύ 1991 και 2000, «κατεβάζουν» οινόπνευμα όσο και οι άνδρες, με στόχο να τους ξεπεράσουν.
Τα στατιστικά δείχνουν ότι οι θάνατοι από κίρρωση του ήπατος πολλαπλασιάστηκαν στις γυναίκες μεταξύ 45 και 64 χρόνων στις ΗΠΑ και ήταν, συγκριτικώς, περισσότεροι από των ανδρών. Το ίδιο και στις μικρότερες ηλικίες, μέχρι 44 ετών. Περισσότερες είναι και οι διακομιδές, στα αμερικανικά νοσοκομεία, γυναικών σε κατάσταση προκεχωρημένης μέθης.
Διαφορετική η επίδραση
Το πρόβλημα δεν είναι η κοινωνική διάσταση της αυξανόμενης κατανάλωσης αλκοόλ από πλευράς γυναικών, αλλά βιολογικό: οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι το γυναικείο σώμα επηρεάζεται από το οινόπνευμα διαφορετικά απ’ ό,τι το ανδρικό. Οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ότι οι γυναίκες παράγουν μικρότερες ποσότητες ενός ενζύμου που απελευθερώνεται στο ήπαρ και βοηθάει στον μεταβολισμό και στην αποβολή του αλκοόλ από το ανθρώπινο σώμα.
Οι γυναίκες που πίνουν υπερβολικά τείνουν να αποκτήσουν εθισμό και προβλήματα υγείας ταχύτερα από τους άνδρες. Οι ειδικοί ονομάζουν αυτήν την τάση «τηλεσκοπική»: οι γυναίκες ξεκινούν να πίνουν πιο αργά απ’ ό,τι οι άνδρες στη ζωή τους, ωστόσο εθίζονται σε συντομότερο χρόνο. Στο σκέλος των παθήσεων, στις γυναίκες εμφανίζονται ταχύτερα ηπατικά, καρδιολογικά και νευρολογικά προβλήματα.
Ολες αυτές οι διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών όσον αφορά την πρόσληψη από τον ανθρώπινο οργανισμό του οινοπνεύματος είναι ανακαλύψεις των τελευταίων δεκαετιών – ένας από τους λόγους, ίσως ο σημαντικότερος, ήταν ότι ο αλκοολισμός αφορούσε τους άνδρες. Το πεδίο μελετών διευρύνθηκε όταν οι αμερικανικές ιατρικές Αρχές αποφάσισαν να συμμετέχουν ως κλινικά υποκείμενα στις ιατρικές έρευνες οι γυναίκες και οι μειονότητες.
Η ψυχίατρος Σάρον Γουίλσνακ, καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Βόρειας Ντακότας, λέει ότι παλαιότερα οι «επιστημονικές ανακαλύψεις γίνονταν επί τη βάσει ανδρικού δείγματος και ήταν απλώς υπόθεση αναγωγής ο συσχετισμός τους με τις γυναίκες». Με τον κοινωνιολόγο σύζυγό της μελέτησαν τις «συνήθειες πότου» των γυναικών και έτσι ανακάλυψαν ότι η κατάχρηση οινοπνεύματος συχνά σχετίζεται με κακοποίηση την οποία υπέστησαν ως κοριτσάκια, κάτι που έκτοτε λογαριάζεται σαν κρίσιμο στοιχείο στο θέμα γυναικεία εξάρτηση, στις ΗΠΑ τουλάχιστον.
Ο μύθος του εγκεφάλου
Ως προς τον παράγοντα του εγκεφάλου, η Μαρλίν Οσκαρ-Μπέρμαν, καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Βοστόνης, λέει ότι η ομάδα της εξέτασε τους εγκεφάλους αλκοολικών ανδρών σε σχέση με μη αλκοολικούς και αλκοολικών γυναικών σε σχέση με μη αλκοολικές και διαπίστωσε ότι τη μικρότερη εγκεφαλική βλάβη μεταξύ των αλκοολικών είχαν υποστεί οι γυναίκες, κάτι που ανατρέπει τη γενική «ιδέα» που επικρατούσε έως τότε, ότι ο γυναικείος εγκέφαλος επηρεάζεται περισσότερο από τον ανδρικό από το οινόπνευμα.
Τέτοιες διαπιστώσεις αποδεικνύουν την αναγκαιότητα της βάσει φύλου έρευνας όσον αφορά το αλκοόλ και τις εξαρτήσεις.
Τέλος, ως προς τα κίνητρα του πότη και της πότριας, οι έρευνες δείχνουν ότι η γυναίκα πίνει «συναισθηματικά», προς καταπράυνση του εκάστοτε συναισθηματικού της πόνου, ενώ ο άνδρας πίνει «κοινωνικά», υπακούοντας σε νόρμες συμπεριφοράς.
protagon.gr