Καλησπέρα, καλησπέρα. Δεν ήθελα να αφήσω τον καφέ που απολάμβανα με αυτή τη μεθυστική φρεσκάδα που σε αναστατώνει και να φύγω. To ερέθισμα και η έμπνευση με θέα τους ιερούς βράχους των Μετεώρων, δεν αφήνει απ’ ότι φαίνεται ασυγκίνητες τις ανησυχίες, τις σκέψεις και τα ταξίδια του νου.
Γι’ αυτό με μοναδική παρέα τον espressoκαι το νέο μου laptop, πλάγιασα για λίγο στους ιερούς βράχους που αν είχαν τη δυνατότητα να μιλήσουν, σίγουρα θα με επέπλητταν και θα με ταπείνωναν, καθώς γνωρίζουν πόσο άθλιος και αδιόρθωτος είμαι τη φύσει. Συνάμα θα διέχεαν στη φύση όλες τις ομορφιές εκείνες που στολίζουν και ζαλίζουν μία ζωή που η σάρκωση του λόγου αντικαθιστάται με τη γέννηση της ασκητικής του βίου και της εμπειρίας, και η φιλοσοφία των λέξεωνμε τη θεολογία της αγάπης.
Και είναι η στιγμή όπου ακριβώς, ο ιερός υμνωδός επιβεβαιώνει του λόγου του αληθές, καθώς «ήτω η δόξα Κυρίου εις τους αιώνας∙ ευφρανθήσεται Κύριος επί τοις έργοις αυτού». Κι όλα αυτά από αγάπη. Κι όλα αυτά από την όντως αγάπη. Ίσως λοιπόν εκείνη είναι και η αφετηρία όλων των αρετών. Μία αρετή που παντρεύει φιλοσοφίες και θεολογίες, καθώς «ουδέν αγάπης ίσον» κατά τον ιερό Χρυσόστομο, κάτι το οποίο θυμίζει βέβαια τον λόγο του Μενάνδρου, αφού «αγάπης δε ουδέν μείζον ούτε ίσον εστί».
Αισθάνομαι αμήχανα. Και γιατί το λέω αυτό; Μπορείς να χωρέσεις όλη τη θάλασσα σε ένα κουβαδάκι; Μπορείς να αντικρίσεις με γυμνό μάτι τον ήλιο; Μπορείς να αγαπήσεις; Μην βιαστείς να εξάγεις το συμπέρασμα ότι είμαι ανόητος. Αμαρτωλός είμαι εκ βαθέων. Ανόητος όχι. Και γιατί αν διερωτηθείς για δεύτερη φορά αν μπορείς να αγαπήσεις, θα δυσκολευτείς να απαντήσεις. Γιατί οι απαντήσεις αυτές, δίνονται αβίαστα, με άνεση και ειλικρίνεια. Αν σκεφτείς αν μπορείς να αγαπήσεις, δεν αγαπάς.
Μα περισσότερο τις απαντήσεις αυτές, τις διακατέχει η αρχοντιά της καρδιάς που όλους τους δέχεται, όλους τους αγαπά. Πράγματι, καθώς «και τοις μισούσιν ημάς∙ συγχωρήσωμεν πάντα τη Αναστάσει». Επιστρέφοντας στο παραπάνω ερώτημα, αλήθεια μπορείς να αγαπήσεις; Τι είναι αγάπη; Ποια και ποιος είναι αγάπη; Πώς αγαπάς; Αν βυθιστώ στις φιλοσοφικές αναζητήσεις γνωστών και μεγάλων φιλοσόφων, απλά θα ικανοποιήσω για λίγο το «εγώ» μου ή θα βιώσω μία συναισθηματική έκφραση της αγάπης μέσα μου, όπου το οντολογικό της «είναι» απομυθοποιεί και αποπνευματικοποιεί ταυτόχρονα καταστάσεις που στο χρόνο σκλάβωσαν την ωραιότητα της ασκητικής της αγάπης και την άνεση της αβίαστης έκφρασης.
Συμφωνώ με τον αμερικανό ψυχίατρο και συγγραφέα GordonLivingston που έχει πει πως το μεγαλύτερο ψέμα είναι το «σ’ αγαπώ». Η έκφραση της αγάπης είναι πράγματι το μεγαλύτερο ψέμα. Με βάση την ανθρωποκεντρική και νοησιαρχική λογική, το να πιστέψεις στην αγάπη είναι αδύνατο. Είναι σαν να θες να γίνεις θεός. Εισχωρώντας όμως η έννοια του «θείου» στην αγάπη, συμβάλει στην κατανόηση και έκφραση αυτού του ύψιστου συναισθήματος και δοσίματος του εαυτού στον έτερο, σε μία διαφορετικότητα πολύ ανόμοια σε επίπεδο σκέψης, ιδεών, χαρακτήρων, συναισθημάτων.
Πώς μπορείς να πεις σ’ αγαπώ σε έναν που δεν θα σε αγαπήσει; Πώς μπορείς να πεις σ’ αγαπώ σε έναν που είναι εχθρός σου; Πώς μπορείς να φερθείς με αγάπη και να δώσεις αγάπη σε έναν που δεν σου δίνει αγάπη;
Όμως τι είναι αγάπη; Μόνο μία φράση σκέφτομαι. «Ο Θεός αγάπη εστί», σύμφωνα με τον λόγο του Ιωάννη. Άρα μία λέξη, ένα συναίσθημα, αρπάζεται «βίαια» από την προσκόλληση στα γήινα, φθαρτά και ανθρωποκεντρικά και συνδέεται άρρηκτα με τον Θεό της δημιουργίας, τον Θεό της πλάσης, τον αληθινό Θεό της ζωής. Γι’ αυτό και ο Μ. Βασίλειος ταυτίζει την αγάπη με τον Θεό, λέγοντας πως «ώσπερ ουν ο την αγάπην έχων, τον Θεόν έχει».
Αν συνδέσεις την αγάπη με τη φιλοσοφική ανθρώπινη σκέψη όπως διατυπώθηκε σε συγγράμματα και λόγους, θα βιώσεις ένα όμορφο συναίσθημα που όμως με τις πρώτες δυσκολίες, θα το σκοτώσεις και στον άνθρωπο που εξέφραζες την αγάπη σου, θα εκφράσεις ό,τι πιο μισητό αναπηδήσει μέσα από τη συσκότιση του νου σου.
Κι αυτό λόγω του ότι ο νους εύκολα διακατέχεται από εμπαθείς λογισμούς και φθείρει ακόμη και την πιο αληθινή συνειδητή θέληση για κένωση, δόσιμο, θυσία. Αν συνδέσεις αυτή τη λέξη όμως με τον Θεό συμβαίνει το ίδιο; Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής εξαίρει το νου του ανθρώπου, που με την πολυχρόνια συμμετοχή του στη θεία έλαμψη, υπέταξε το παθητικό μέρος της ψυχής του κι έγινε φωτοειδής. Έτσι κατάφερε να βιώσει την ακατάπαυστη αγάπη και αν ανάγει τα στοιχεία της βιολογικής και πνευματικής του υπόστασης στην αναφορά του θείου, του αιωνίου, του άγιου.
Βέβαια ο αγώνας αυτός είναι κάτι παραπάνω από δύσκολος και χρειάζεται να καθαρίσεις την καρδιά σου πρωτύτερα με μετάνοια και άφθονα δάκρυα για να πλησιάσεις την αγάπη του Θεού, σύμφωνα με τον Συμεών τον Νέο Θεολόγο. Δυστυχώς είναι τόσο σκοτισμένος ο νους που τον κάνει ακατόρθωτο. Όμωςπώς θα νεκρωθεί ο νους; Πώς θα ελαττωθούν οι εμπαθείς λογισμοί; Πώς ο νους θα μείνει αμέριμνος από την «πάσαν βιοτικήν μέριμναν» και αφοσιωμένος στην αδιάλειπτη προσευχή; Πώς η καρδιά θα γίνει καθαρή; Πώς θα έλθει ο θείος φωτισμός;
Δεν πιστεύω στην αγάπη μεταξύ των ανθρώπων. Δεν πιστεύω στην αγάπη μεταξύ των νέων στις σχέσεις. Δεν πιστεύω στην αγάπη μεταξύ των συζύγων. Είναι ψέμα. Δεν είναι αγάπη. Είναι εγωπάθεια, κυριαρχία, επιβολή, ειρωνεία, άρνηση του «εμείς», έλλειψη σεβασμού του «εμείς», άρνηση της διαφορετικότητας του άλλου. Κι αν υπάρχει αγάπη στην αρχή, ο χρόνος τη φθείρει. Πιστεύω όμως στην αγάπη μεταξύ όλων εκείνων, μόνο όταν αγαπήσουν με όλη τους την ύπαρξη τον Θεό. Γιατί μόνο τότε η αγάπη είναι αγνή, ειλικρινής, ανιδιοτελής, ανυψωτική, ευχαριστιακή, κενωτική, θυσιαστική.
Έχω την αίσθηση πως την αγάπη θα στην εμφυσήσει σαν άγια έκφραση κενωτικής δυναμικής και προοπτικής, κάποιος ο οποίος αγάπησε με όλη του τη δύναμη τον Θεό. Αυτή η γνήσια έκφραση της, συναντάται συνήθως σε λίγα λόγια και όχι σε πολλά κηρύγματα που ζαλίζουν το νου.Σε κήρυκες που μιλούν για την αγάπη και την δείχνουν αδιακρίτως στον κάθε άνθρωπο. Και όχι σ’ εκείνους που δυστυχώς την θανάτωσαν στα ερείπια της ανυπαρξίας της πίστεως τους, της έπαρσης και εγωπάθειας τους ή στην καλύτερη την αμέλησαν σφυρίζοντας με απάθεια και προκλητική αδιαφορία, κάτω από το σεληνόφως που φώτιζε τη σκιά της υποκριτικής τους αντανάκλασης.
Ο άνθρωπος που μαθαίνει να ανηφορίζει και μόνο στη ζωή, έχει ανάγκη να ξεδιψάσει με λόγια Πατέρων και θείας σοφίας. Στο νου μου έρχονται άγιες μορφές της ζωής που η ζωή τους μόνο αγάπη ήταν και είναι. Δεν μπορώ παρά να εμπνευστώ από τον όσιο Πορφύριο τον Καυσοκαλυβίτη, τους μακαριστούς γέροντες Χαράλαμπο Διονυσιάτη, Ιωσήφ Βατοπεδινό, άγιο Νικόλαο Πλανά, για το βάθος της αγάπης προς όλους, καθώς και άλλες ταπεινές ψυχές που με αγάπη και διάκριση έσκυβαν στον κάθε άνθρωπο, στην κάθε αμαρτία, στην κάθε πτώση.
Δεν είναι εύκολο να αγαπάς. Να αγαπάς το διαφορετικό. Εκείνο που πολλές φορές αντιτίθεται στις ιδέες σου, στα πιστεύω σου, στις σκέψεις σου. Να αγαπάς κάποιον που μπορεί να μην σε αγαπάει. Φυσικά και δεν είναι εύκολο. Η αγάπη ξεκινάει όταν αγαπήσεις τον Θεό και μόνο. Μόνο τότε μπορείς να αγαπήσεις με αίσθημα θυσίας και ανιδιοτέλειας τον άλλον. Μόνο τότε μαθαίνεις να αγαπάς. Και η αγάπη δεν είναι λόγια. Είναι πέταγμα…
Ιάκωβος Αναστασίου