Τι είναι οι πυρετικοί σπασμοί;
Οι πυρετικοί σπασμοί περιγράφονται ως επεισόδια ακούσιων συσπάσεων των μυών του σώματος με διαταραχή ή απώλεια της συνείδησης που συνοδεύουν πυρετό. Ο πυρετός είναι το πιο συχνό αίτιο εμφάνισης σπασμών στην παιδική ηλικία. Οι πυρετικοί σπασμοί είναι στην πλειονότητά τους καλής πρόγνωσης και δεν αφήνουν νευρολογικά κατάλοιπα.
Συνοδεύονται πάντα με πυρετό μεγαλύτερο των 38 βαθμών Κελσίου (πριν, κατά τη διάρκεια, μετά τους σπασμούς), διαρκούν λιγότερο από ένα λεπτό, αλλά μπορεί να έχουν διάρκεια μέχρι 15 λεπτά. Θα πρέπει να τονιστεί ότι οι πυρετικοί σπασμοί σε παιδιά δεν εξελίσσονται σε επιληψία και γενικά δεν προκαλούν βλάβη.
Από τον ορισμό αποκλείονται λοιμώξεις του κεντρικού νευρικού συστήματος, ιστορικό απύρετων σπασμών ή υποκείμενη νόσος που προδιαθέτει σε σπασμούς. Συχνά ο πυρετός δεν έχει γίνει αντιληπτός από τους γονείς και οι πυρετικοί σπασμοί μπορεί να αποτελούν την πρώτη εκδήλωση μιας λοίμωξης.
Επιδημιολογία
Σε ποσοστό 2-4% αφορούν σε παιδιά από 6 μηνών μέχρι 5 ετών, σπάνια στην ηλικία των 6 ετών, όπου επέρχεται σταθεροποίηση και η αιχμή είναι η ηλικία των 18 μηνών. Τα αγόρια προσβάλλονται συχνότερα από τα κορίτσια.
Πώς ταξινομούνται οι πυρετικοί σπασμοί;
Οι πυρετικοί σπασμοί ταξινομούνται σε:
- Απλούς πυρετικούς σπασμούς
- Τυπικά γενικευμένοι τονικοκλονικοί.
- Διάρκεια μικρότερη των 15 λεπτών.
- Δεν εμφανίζουν μετακριτικά νευρολογικά υπολείμματα.
- Ένα επεισόδιο στο ίδιο 24ωρο.
- Εμφανίζονται σε ένα φυσιολογικό παιδί χωρίς νευρολογικά και αναπτυξιακά ελλείμματα.
- Επιπλεγμένους ή σύνθετους πυρετικούς σπασμούς
- Εστιακοί σπασμοί.
- Παρατεταμένη διάρκεια (μεγαλύτερη των 15 λεπτών).
- Ακολουθούνται από μετακριτικά νευρολογικά υπολείμματα.
- Επανεμφάνιση σπασμών στο ίδιο 24ωρο.
- Παρουσία σε παιδί με ήδη υπάρχοντα νευρολογικά προβλήματα.
Το 70-75% των πυρετικών σπασμών είναι απλοί και υπάρχει γρήγορη και πλήρης νευρολογική ανάκαμψη.
Πώς σχετίζεται η κληρονομικότητα με την εκδήλωση παιδικών πυρετικών σπασμών;
Είναι γνωστό ότι υπάρχει γενετική προδιάθεση, χωρίς, ωστόσο, να είναι σαφής ο τρόπος κληρονομικότητας. Στο 25-40% των περιπτώσεων υπάρχει ιστορικό πυρετικών σπασμών στο άμεσο οικογενειακό περιβάλλον. Εάν ο ένας γονέας είχε ιστορικό πυρετικών σπασμών, το παιδί έχει 4,4 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για εκδήλωση πυρετικών σπασμών συγκριτικά με τον αντίστοιχο κίνδυνο στον γενικό πληθυσμό και εάν έχουν και οι δύο γονείς ιστορικό πυρετικών σπασμών, ο κίνδυνος είναι 20πλάσιος. Τέλος, το αδελφάκι παιδιού με πυρετικούς σπασμούς έχει κίνδυνο 3,6 φορές μεγαλύτερο του αντίστοιχου στον γενικό πληθυσμό.
Οι πυρετικοί σπασμοί είναι το ίδιο με την επιληψία;
Ένας πυρετικός σπασμός μπορεί να μοιάζει στην όψη πολύ με μια επιληπτική κρίση, γιατί και στις δύο περιπτώσεις το παιδί χάνει τις αισθήσεις του και οι μύες του κινούνται παρά τη θέλησή του. Αλλά, η επιληπτική κρίση είναι ένα επεισόδιο που οφείλεται σε νευρολογικό πρόβλημα του παιδιού – ο εγκέφαλος δίνει στους μύες παθολογικά ερεθίσματα – και δεν εξαρτώνται από την παρουσία πυρετού.
Στην παιδική ηλικία το νευρικό σύστημα ακόμα αναπτύσσεται, και δεν είναι τόσο «σταθερό» στις απότομες αλλαγές στη θερμοκρασία, αλλά και σε άλλους παράγοντες, όπως ορισμένες ιώσεις.
Ποια είναι η κλινική εικόνα παιδιού που εμφανίζει πυρετικούς σπασμούς;
- Απώλεια συνείδησης
- Προσήλωση βλέμματος
- Κυάνωση
- Δυνατός πονοκέφαλος
- Αδυναμία
- Ταχυκαρδία
- Πυρετός (μεγαλύτερος από 38 βαθμούς Κελσίου)
- Σπασμοί (όχι πάντα)
Ποιες πρώτες βοήθειες εφαρμόζετε σε υψηλό πυρετό;
- Αφαιρείτε τα ρούχα του παιδιού.
- Κάνετε μπάνιο το παιδί μέσα σε μπανιέρα με χλιαρό νερό που προοδευτικά το ψυχραίνετε.
- Το αφήνετε για 10-15 λεπτά στο νερό.
- Χορηγείτε αντιπυρετικό (που έχει καθορίσει ο παιδίατρος).
- Τοποθετείτε δροσερές κομπρέσες στο κεφάλι.
Κατά τη φάση των σπασμών:
Τι κάνετε;
- Μην πανικοβληθείτε και προσπαθήστε να καταγράψετε την ώρα
έναρξης του επεισοδίου, ώστε να γνωρίζετε την πραγματική του
διάρκεια.
- Τοποθετείτε το παιδί μαλακά στο δάπεδο.
- Το κεφάλι πρέπει να τοποθετηθεί λίγο πιο κάτω από το υπόλοιπο σώμα του και να είναι γυρισμένο στα πλάγια, ώστε αν κάνει εμετό να μην κινδυνεύει να πνιγεί.
- Χαλάρωση ενδυμάτων γύρω από τον λαιμό του παιδιού.
- Το προστατεύετε από πιθανούς τραυματισμούς.
- Απομακρύνετε σκληρά, αιχμηρά αντικείμενα.
- Τοποθετείτε δροσερά επιθέματα στο κεφάλι ή στο μέτωπο ή στον
τράχηλο του λαιμού ή κάτω από τις μασχάλες ή στη μηροβουβωνική περιοχή.
- Χλιαρό μπάνιο που προοδευτικά κρυώνετε.
ΠΡΟΣΟΧΗ
- Οι πυρετικοί σπασμοί μπορεί να εμφανιστούν σε επόμενη λοίμωξη.
- Δεν ενδείκνυται να χορηγούνται προληπτικά φάρμακα.
- Καλείτε γρήγορα ασθενοφόρο στο 166, ειδικά:
- Αν πρόκειται για το πρώτο επεισόδιο πυρετικών σπασμών.
- Αν το παιδί είναι ηλικίας μικρότερης των 12 μηνών.
- Αν το επεισόδιο έχει μεγάλη διάρκεια ή δε σταματά.
Τι δεν κάνετε;
- Δεν περιορίζετε το παιδί.
- Δεν βάζετε τίποτα στο στόμα του.
- Δεν του δίνετε τίποτα να πιει από το στόμα.
- Δεν βάζετε το παιδί σε μπανιέρα με κρύο νερό απότομα για να
ρίξετε τον πυρετό.
- Προλαμβάνετε τον υψηλό πυρετό κάνοντας σωστή χρήση των
αντιπυρετικών.
- Δεν πρέπει να ρίξετε τη θερμοκρασία του απότομα.
Πηγές:
https://www.truemed.gr/protes-voitheies/protes-voithies-puretikoi-spasmoi/
https://www.nhs.uk/conditions/febrile-seizures/
https://www.euroclinic.gr/article/puretikoi-spasmoi-ti-einai-kai-pws-antimetwpizontai/
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/febrile-seizure/symptoms-causes/syc-20372522
https://www.ekab.gr/files/entypa/EKAB-protes-voithies.pdf
Γράφει η Άννα-Μαρία Παδιού, σπουδάστρια του Δ.ΙΕΚ του Γ.Ν. Τρικάλων στην ειδικότητα του Βοηθού Νοσηλευτικής Χειρουργείου, υπό την επίβλεψη της Ειρήνης Μπορμπότη, Προϊσταμένης ΤΕΠ M.Sc Δ.Μ.Υ και εκπαιδεύτριας του Δ.ΙΕΚ του Γ.Ν. Τρικάλων.