«Ο τρίτος άνθρωπος»: Απλώς, μια από τις 10 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών
Συνεχίζεται τη Δευτέρα 10 Φεβρουαρίου το αφιέρωμα της Κινηματογραφικής Λέσχης Τρικάλων στον Αμερικανό σκηνοθέτη Ορσον Ουέλς. Αυτή τη φορά, η ταινία που θα προβληθεί, θα αναδείξει την ερμηνευτική του ικανότητα, στα χέρια άλλου σκηνοθέτη. Η ταινία επελέγη ακριβώς για να δείξει το εύρος των δυνατοτήτων, ενός εκ των μεγαλυτέρων σε αξία κινηματογραφο-ανθρώπων του περασμένου αιώνα.
ΥΠΟΘΕΣΗ
Ενας άνεργος συγγραφέας, φτάνει στη μεταπολεμική Βιέννη και τη βρίσκει χωρισμένη στα δύο από τους νικητές συμμάχους και πεινασμένη, καθώς υπάρχουν λίγες προμήθειες και η μαύρη αγορά ανθίζει. Φτάνει μετά την πρόσκληση ενός πρώην συμμαθητή και φίλου που του προσέφερε δουλειά μόνο και μόνο για να μάθει πως εκείνος σκοτώθηκε πρόσφατα σε ένα παράξενο τροχαίο. Μιλώντας, λοιπόν, με τους φίλους και τους συνεργάτες του παρατηρεί πως οι ιστορίες τους αντιφάσκουν. Κι έτσι αποφασίζει να ανακαλύψει την αλήθεια…
Tips
– Μία από τις καλύτερες ταινίες στην ιστορία του σινεμά (η κορωνίδα του Βρετανικού κινηματογράφου), σε σενάριο του Γκράχαμ Γκριν, με ευρηματική σκηνοθεσία, υπέροχη ασπρόμαυρη φωτογραφία και παραδειγματική αξιοποίηση των φυσικών ντεκόρ, για την δημιουργία ατμόσφαιρας. Φιλμ νουάρ, που έγινε διάσημο για τη χαρακτηριστική μουσική του Αντον Κάρας, αλλά και την εντυπωσιακή εμφάνιση του Ορσον Γουέλς προς το μέσον της ίντριγκας. Μεγάλο βραβείο στο Φεστιβάλ των Καννών, Καλύτερης ταινίας στα Bafta, και Οσκαρ καλύτερης φωτογραφίας.
– Ευρηματικά εικονογραφημένος από τον Ρόμπερτ Κράσκερ, «Ο Τρίτος Άνθρωπος» είναι ένα εξαιρετικό ντεκουπάζ από ρισκέ γωνίες και οπτικά τρικ που κάνουν την αυστριακή πρωτεύουσα να μοιάζει με τους ζωγραφιστούς εφιάλτες του Γερμανικού εξπρεσιονισμού. Μέχρι που εμφανίζεται ο Όρσον Γουέλς, κάνοντας την πιο θεαματική είσοδο στην ιστορία του κινηματογράφου – και μάλιστα ακριβώς τη στιγμή που κόντευες να ξεχάσεις ότι έπαιζε καν στην ταινία. Και βγάζει το έξης αθάνατο λογύδριο που ο σεναριογράφος Γκράχαμ Γκριν ορκίζεται ότι έγραψε ο Γουέλς χωρίς τη βοήθειά του: «Στην Ιταλία, για τριάντα χρόνια υπό την εξουσία των Βοργίων είχαν πόλεμο, τρομοκρατία, φονικά και αιματοκύλισμα, έβγαλαν όμως έναν Μιχαήλ Άγγελο, έναν Λεονάρντο ντα Βίντσι, μια Αναγέννηση. Στην Ελβετία αγαπιόντουσαν αδελφικά – είχαν 500 χρόνια δημοκρατίας και ειρήνης, και τι παρήγαγαν; Το ρολόι με τον κούκο».
– Ο «Τρίτος άνθρωπος» αντικατοπτρίζει τον οπτιμισμό των Αμερικανών και την κούραση της Ευρώπης μετά τον πόλεμο. Είναι μια ιστορία για μεγάλους και μικρούς: μεγάλους σαν τον Κάλογουεϊ, που έχει δει από πρώτο χέρι τα αποτελέσματα των εγκλημάτων του Λάιμ, και παιδιών, όπως τον αφελή Χόλι, που πιστεύει στο απλοποιημένο καλό και κακό των μυθιστορημάτων γουέστερν που γράφει.
ΚΡΙΤΙΚΗ
Από τη μια πλευρά εξαιρετικό θρίλερ, με σκοτεινή πλοκή και αυξανόμενη αγωνία, που υπονομεύονται αλλά και εντείνονται από το θαυμάσιο χιούμορ που αντί για κωμικό ξέσπασμα, προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη ταραχή και ανησυχία.
Από την άλλη πλευρά, ένα σπουδαίο υπαρξιακό δράμα για την ανθρώπινη κατάσταση. Ηρωες που, όλοι ανεξαιρέτως, είναι ικανοί για το καλό και το κακό, για τον αφελή ρομαντισμό και το σκληρότερο κυνισμό μέσα στην ίδια σκέψη. Ανθρωποι που, όπως λέει ο καθοριστικός στη δράση θυρωρός του Χάρι Λάιμ, προορίζονται ή για την κόλαση, που βρίσκεται πάνω, ψηλά, στις θέσεις των επιτυχημένων, ή για τον παράδεισο, κάτω, χαμηλά, μαζί με τους υπόλοιπους κακομοίρηδες. Ανθρωποι που, για να μπορέσουν να κρατηθούν στη ζωή, στηρίζονται αμετάκλητα πάνω στην ταυτότητά τους, εθνική ή επαγγελματική, στην οποία όμως κάποιοι άλλοι τους έχουν δεσμεύσει.
Μια ιστορία απόλυτα κυνική, όπου οι άνθρωποι, μαριονέττες εν αγνοία, αποδεικνύουν με τις πράξεις τους ότι στη σύγχρονη εποχή η πίστη σε οποιαδήποτε αξία ισοπεδώνεται εύκολα, με το σωστό αντάλλαγμα. Εκείνο για το οποίο δεν υπάρχει κοστολόγιο, είναι η συγχώρεση.
Εντελώς μοντέρνα και σύγχρονη, λοιπόν, η ταινία, με κάποιες εξαιρέσεις, ή, καλύτερα, υπερβάσεις: τη φωτογραφία – κομψοτέχνημα που, εντελώς παράδοξα, δημιουργεί όχι μόνο το αγχωτικό και κλειστοφοβικό ντεκόρ της δράσης, αλλά κι έναν κανονικό, αυτούσιο, χαρακτήρα, σκοτεινό και μυστηριώδη, που σχεδόν παίρνει μέρος στην ιστορία, σαν άλλος Θεός, παρατηρητής ή ύποπτος εγκλημάτων. Για την ιστορία του πράγματος, η φωτογραφία της ταινίας είναι ένα από τα πιο πετυχημένα δείγματα του εξπρεσιονισμού στο φιλμ νουάρ, με τις σκάλες και τα κάγκελα να εγκλωβίζουν διαρκώς του ήρωες, τα λοξά κάδρα να τους κλέβουν την ειλικρίνεια και τις σκιές τους να τους προσδίδουν υπεράνθρωπες διαστάσεις.
Τη μουσική, μια από τις πιο παράλλογες επιλογές που έγιναν ποτέ για ταινία, με τη ρυθμική, κεφάτη, χαριτωμένη μελωδία του Αντον Κάρας να υπογραμμίζει το παράλογο και την ψευτιά των πράξεων των ηρώων.
Και, φυσικά, τη σκηνοθεσία του Κάρολ Ριντ, ο οποίος, ξεπερνώντας ακόμα και τον ίδιο του τον εαυτό, κατάφερε να τιθασεύσει όχι μόνο τους ηθοποιούς-μύθους που έχει επιλέξει, αλλά και το μεγαλείο της πρόθεσής του (και του Γκρέιαμ Γκριν), για μια απαξιωτική περιγραφή του ανθρώπινου ψέμματος, σ’ ένα συγκροτημένο, γρήγορο, απολαυστικό θρίλερ.
«Ο Τρίτος Ανθρωπος» κέρδισε, στην εποχή του, το Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες και το Οσκαρ Καλύτερης Φωτογραφίας (μόνο…) κι από τότε μπαίνει τακτικά σε όλες τις έγκυρες λίστες αναγνώρισης των κινηματογραφικών ταινιών.
Ωστόσο, πηγαίνοντας να δει την ταινία, ο θεατής θα κερδίσει πολύ περισσότερα να ξεχάσει ότι βλέπει ένα θρύλο, παραμερίσει τα εγκυκλοπαιδικά ή ανεκδοτολογικά trivia και απολαύσει την τόσο ζωντανή γοητεία της, δικαιώνοντας έτσι και το τωρινό της status. Αλλωστε, το λέει και η Ανα – Αλίντα Βάλι: «ένας άνθρωπος δεν αλλάζει, επειδή εσύ μαθαίνεις κάτι παραπάνω γι’ αυτόν.» Ούτε και οι ταινίες.
Info
Πρωταγωνιστούν: Joseph Cotton, Alida Valli, Orson Welles, Trevor Howard, Bernard Lee, Paul Hörbiger, Ernst Deutsch, Siegfried Breuer, Erich Ponto, Wilfrid Hyde-White, Hedwig Bleibtreu
Σκηνοθεσία: Carol Reed
Σενάριο: Graham Greene, Alexander Korda, Carol Reed, Orson Welles
Μουσική: Anton Karas
Φωτογραφία: Robert Krasker
Μοντάζ: Oswald Hafenrichter
Σκηνικά: Dario Simoni
Κοστούμια: Claire Breaux
Χρονολογία παραγωγής: 1949
Χώρα παραγωγής: ΜΕΓ. ΒΡΕΤΤΑΝΙΑ
Γλώσσα: ΑΓΓΛΙΚΑ, ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ, ΡΩΣΙΚΑ
Εικόνα: ΑΣΠΡΟΜΑΥΡΗ 1.37 : 1
Είδος ταινίας: ΦΙΛΜ ΝΟΥΑΡ, ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ, ΘΡΙΛΕΡ
Διάρκεια: 104′
Ήχος : Mono (Western Electric Recording)
Τοποθεσίες γυρισμάτων: Βιέννη – Αυστρία, Λονδίνο – Αγγλία
ΠΟΥ, ΠΟΤΕ, ΠΟΣΟ
Δευτέρα 3 Φεβρουαρίου 2014, στον δημοτικό κινηματογράφο, μύλος Ματσόπουλου
Ωρα έναρξης 21.45
Εισιτήρια: Κάρτα μέλους 20 ευρώ (10 ευρώ για άνεργους/φοιτητές) συν 2 ευρώ ανά ταινία. Μη μέλη 5 ευρώ.
Δείτε το τρέιλερ στον παρακάτω σύνδεσμο
http://www.youtube.com/watch?v=M7d9VpSdGhA
.