Της Νίκης Χύτα
Οι Ηπειρώτες ιστορικά και διαχρονικά διακρίνονται για την παράδοση και την φιλοπατρία τους. Όντας πραγματικά φτωχοί από καταγωγής, ζούσαν μέσα στην μακραίωνη ιστορία τους, αγκομαχώντας για την επιβίωση, σφυρηλατώντας ανεξάντλητη δύναμη υπομονής ότι θα περάσει το κακό και θα έρθουν καλύτερες μέρες για τους ιδίους και τα παιδιά τους. Γι’ αυτό και τα αργόσυρτα τραγούδια μας είναι βγαλμένα με τόση έκφραση πόνου και τέτοια λόγια, σαν μια μορφή που θέλει να απομακρύνει το σύννεφο της ανέχειας, της ξενιτιάς και της φτώχειας και δεν μπορεί αν δεν το εξωραΐσει μέσα από τον ήχο του κλαρίνου και της μουσικής που βγάζει μια μελαγχολία κι έναν καημό αγιάτρευτο. Είναι ο αγιάτρευτος μουσικός ήχος των καημών και του πόνου.
Το Σάββατο 8 Φεβρουαρίου 2020, παρευρέθηκα ως προσκεκλημένη σε ηπειρώτικο χορό στην Αθήνα με ηπειρώτικη ορχήστρα και γλέντησα παρέα με αντιπροσωπεία του Δ.Σ. της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος. Τη στιγμή που η ηπειρώτικη μπάντα άρχισε να παίζει το ηπειρώτικο μοιρολόι, οι πρώτες ρωγμές συγκίνησης διαπέρασαν την ατμόσφαιρα. Τα πωγωνίσια τραγούδια με τον αργό ρυθμό, το ντέφι και το κλαρίνο, έσπαγαν καρδιές. Στο χορό νέοι, ηλικιωμένοι και παιδιά χόρευαν σε βηματισμό και ρυθμό, μέχρι ο ήχος του τραγουδιού να γίνει γρηγορότερος και να ξεκινήσει ο χορός σε τρεις και τέσσερις μεγάλους κύκλους, την ώρα που ο ήχος του κλαρίνου λίκνιζε τα σώματά τους.
Ήχος αργός υπομονετικός και πονεμένος, όπως και πονεμένες ήταν οι ζωές όλων. Όλοι προσηλωμένοι στην παράδοση που ξυπνούσε αναμνήσεις και προκαλούσε συγκίνηση. Τα ακούσματα αυτά έχουν μέσα τους πατριωτικό παλμό είπα μέσα μου. Με πίστη, υπομονή με αδιόρατο πόνο, για τα χαμένα τους όνειρα, μαθημένοι στη φτώχεια και οπλισμένοι με ανεξάντλητη υπομονή, κρατάνε αναλλοίωτη την παράδοση σαν ιστορική παρακαταθήκη. Κτίζουν με συνέπεια και συνέχεια την αγαπημένη τους πατρίδα.
Οι εικόνες με μετέφεραν σε πανηγύρια παλαιότερης εποχής που γινόντουσαν στα χωριά μας και που ακόμη εξάπτουν τη φαντασία μας. Μου θύμισαν τη βαθιά ψυχή όλων αυτών των Ηπειρωτών που ξέρουν να τιμούν τα χωριά τους, τους συμπατριώτες που ξέρουν να τιμούν την βαριά και ανεκτίμητη πολιτιστική κληρονομιά με τόσο δέος και πίστη σαν μια αξία, αντάξια να γίνει ακριβό και αδιαπραγμάτευτο κτήμα και των επόμενων γενεών.
Εμείς λοιπόν οι γνήσιοι Ηπειρώτες που γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε στην Ήπειρο και κουβαλάμε τα βιώματα του τόπου μας, στέλνουμε αισιόδοξα μηνύματα προς τις νεότερες γενιές, να μην κοπεί η αλυσίδα της συνέχειας της παράδοσης .
Καλούμε τον καθένα ξεχωριστά να μακρύνει αυτή την αλυσίδα και να τοποθετήσει το δικό του λιθαράκι πάνω σε αυτό το οικοδόμημα που λέγεται παράδοση, κρατώντας έτσι ζωντανή και χυμώδη τη ρίζα απ’ όπου βλαστάνει το σήμερα.