Του Αποστόλη Β.Παππά
Αντιδημάρχου
Δήμου Τρικκαίων.
‘’Να κάνουμε ξανά την Ευρώπη μεγάλη’’, κραυγάζουν τα παντοίας φύσεως ευρωπαϊκά ακροδεξιά μορφώματα. Έχω όμως μια ένσταση, ή μάλλον μια απορία. Πότε ρε μεγάλε, ήταν ξανά μεγάλη η Ευρώπη και δεν το πήραμε χαμπάρι; Πότε ήταν μεγαλύτερη, από ότι είναι σήμερα; Πρόκειται για μια παντελώς ανιστόρητη συνθηματολογία. Εάν ξεφυλλίσεις την ευρωπαϊκή Ιστορία, στο μόνο που θα καταλήξεις, είναι σε κάποιες μελαγχολικές και εφιαλτικές διαπιστώσεις. Σε όλους τους ιστορικούς χρόνους, η Ευρώπη ήταν ένα μόνιμο θέατρο πολεμικών αναμετρήσεων. Εάν πάρεις ένα τυχαίο έτος, το οποιοδήποτε, θα πέσεις πάνω σε κάποιο πολεμικό γεγονός, είτε αυτό θα αφορά τον εκατονταετή, είτε τον ογδοηκονταετή, είτε το τριακονταετή, είτε τον επταετή, είτε θρησκευτικό, είτε Ναπολεόντειο, είτε κάποιον άλλον, εκ των ων ουκ έστιν αριθμός, με αποκορύφωμα βεβαίως τους δύο παγκοσμίους πολέμους του 20ου αιώνα. Ένα έτος παντελούς ηρεμίας, από την Ιβηρική χερσόνησο μέχρι τα Ουράλια όρη, έτσι όπως τουλάχιστον γεωγραφικά ορίζεται η Ευρώπη δεν θα βρεις. Μία διαρκής πολεμική αντιπαλότητα αιώνων, με τις συμμαχίες να καθορίζονται και να ετεροκαθορίζονται με τα κάθε φορά συμφέροντα και τις επιδιώξεις. Τα στρατόπεδα εναλλάσονταν εν ριπή οφθαλμού. Χθεσινοί σύμμαχοι γίνονταν αντίπαλοι και τανάπαλιν. Η ίντριγκα είχε αναγορευθεί ως η κορυφαία τέχνη της διπλωματίας. Είχαμε να κάνουμε με μια διαρκώς διαιρεμένη και ματωμένη Ευρώπη. Ένα απύθμενο μακελειό και ένα απέραντο σφαγείο. Από τη λήξη του Β΄ΠΠ μέχρι σήμερα πέρασαν ογδόντα έτη. Τόσο μακρά περίοδο ειρήνης η Ευρώπη, όχι μόνον δεν την είχε ποτέ, αλλά ούτε μπορούσε να την φαντασθεί. Αυτό οφείλεται εν πολλοίς, στο ότι οι δύο μεγάλες δυνάμεις της ηπειρωτικής Ευρώπης, η Γαλλία και η Γερμανία, συνειδητοποίεισαν, ότι η ειρηνική συνύπαρξη και όχι η εθνικιστική αντιπαλότητα θα τους προσέφερε πολλά περισσότερα. Η προσέγγιση αυτών των δύο αποτελεί τον θεμέλιο λίθο, πάνω στον οποίο χτίστηκε το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Και είναι αυτό το ευρωπαϊκό οικοδόμημα που κατάφερε να πνίξει και να καταλαγιάσει τις διαχωριστικές γραμμές, τους εθνικισμούς, τους τοπικισμούς, τους ανταγωνισμούς, παρά τις όποιες αντινομίες του, αντιφάσεις του, αδυναμίες του, καθυστερήσεις του, ανακολουθίες του, και να χαρίσει μια τόσο μακρά περίοδο ειρήνης και ένα τέτοιο επίπεδο ευημερίας, που δεν ματαείδε η Ευρώπη.
Εάν η Ευρώπη θέλει να γίνει ακόμη μεγαλύτερη, πρέπει να συνεχίσει ενωμένη και να επιταχύνει το βηματισμό της ολοκλήρωσης. Ενιαία Ευρώπη, μ ένα ευρωπαϊκό υπερέθνος. Πατρίδα η Ευρώπη, και ιδιαίτερη πατρίδα η Ελλάδα, η Γαλλία, η Γερμανία κ.ο.κ. Μόνον έτσι νοείται μεγάλη η Ευρώπη, και μόνον έτσι θα αντέξει και την ανταγωνιστική πίεση των άλλων μεγάλων πληθυσμιακά ανταγωνιστών της. Ο Ευρωσκεπτικισμός που διαπερνάει κάθετα και οριζόντια την ευρωπαϊκή ακροδεξιά είναι επικίνδυνος. Δεν τολμά να το ομολογήσει ευθέως, αλλά στο πίσω μέρος του μυαλού της είναι το ξαναγέννημα του έθνους-κράτους στη κλασική του μορφή. Τα κίνητρα της είναι καθαρά εθνικιστικά. Οτιδήποτε άλλο επικαλείται, είναι απλώς ένας μανδύας για να καλύπτει τις πραγματικές της προθέσεις. Υπ’ αυτή την έννοια λειτουργεί και ως υπονομευτικός βραχίονας κάποιων ανταγωνιστών, οι οποίοι, για προφανείς λόγους, δεν αντιμετώπισαν με ενθουσιασμό αλλά μάλλον με μια ισχυρή δόση σκεπτικισμού και καχυποψίας την ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Τι θα σήμαινε όμως μια διάλυση της Ε.Ε.; Με δύο λέξεις. Ευρωπαϊκή αναπαλαίωση. Αναζωπύρωση των διαχωριστικών γραμμών, των παθών, των εθνικισμών, και ό,τι άλλο θα μπορούσε να προβάλλει και να διεκδικήσει ο κάθε πικραμένος. Ιστορικά όμως έχει αποδειχθεί, ότι η έξαρση όλων αυτών κονταίνουν την δημοκρατία και ψηλώνουν τον αυταρχισμό. Και το πλέον επικίνδυνο. Οι οποιεσδήποτε επιμέρους διαφορές στις άλλες τέσσερις ηπείρους μπορούν να διευθετηθούν. Κάπου θα βρεθεί κοινός τόπος. Στην Ευρώπη αυτό δεν ισχύει. Τρανόν παράδειγμα, οι δύο παγκόσμιες συρράξεις. Χωρίς να θέλω να εκπέμψω κάποια κασσάνδρεια προφητεία, μια διάλυση της Ε.Ε. για την οποία πολλοί βυσοδομούν, δεν θα είναι απλώς το τέλος της Ευρώπης αλλά και η απαρχή του Γ΄ παγκόσμιου πολέμου, με ό,τι κάτι τέτοιο συνέπεται. Η μεγαλύτερη προσφορά της Ε.Ε. όλα αυτά τα χρόνια, είναι ότι λειτούργησε ως ένας σταθερός ειρηνευτικός παράγοντας. Η διάσταση αυτή είναι η πιο σημαντική, ακόμη και από αυτήν την οικονομική ή οποιαδήποτε άλλη. Δυστυχώς όμως έχει υποτιμηθεί και δεν έχει αναδειχθεί στο μέγεθος και στο βαθμό που θάπρεπε.
Το αμείλικτο δίλλημα που τίθεται είναι: θέλουμε μια ενιαία δημοκρατική Ευρώπη με ένα ευρωπαϊκό υπερέθνος και με μια βέβαιη ειρηνική προοπτική, η μια αυταρχική και κατακερματισμένη Ευρώπη των εθνικισμών, των παθών, των στεναγμών, των σπαραγμών και των ανταγωνισμών με αβέβαιη προοπτική. Η Ευρώπη κουβαλάει πολύ βαριά κληρονομιά. Ήταν πάντα το γκισέμι του πολιτισμού. Για να μετουσιωθούν οι ιδέες του διαφωτισμού σε πράξη, αυτές που γκρέμισαν τον αυταρχισμό, τον σκοταδισμό, τον απολυταρχισμό, αν θέλετε και τον αποικιοκρατισμό, που εξύψωσαν τον ουμανισμό, κάποιοι κυνηγήθηκαν, κάποιοι εδιώχθησαν και κάποιοι άλλοι αποκεφαλίσθηκαν. Αυτές μεταλαμπαδεύθηκαν στην αντίπερα του ατλαντικού από κάποια φωτεινά μυαλά, όπως αυτά του Τόμας Τζέφερσον και του Βενιαμίν Φραγκλίνου, και ενέπνευσαν την Αμερικανική Επανάσταση της Ανεξαρτησίας το 1776, με τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας να αποτελεί το σημαντικότερο πολιτικό κείμενο της εποχής, που δεν ήτο τίποτε άλλο παρά η συμπύκνωση του Διαφωτισμού. Όλα αυτά οφείλουμε να τα υπερασπισθούμε. Η δημοκρατία και η ευρωπαϊκή συνοχή ούτε χαρίζονται ούτε είναι δεδομένα. Η διατήρηση τους και η διαφύλαξη τους απαιτούν ένα ενιαίο δημοκρατικό φιλοευρωπαϊκό μέτωπο. Η ενεργοποίηση του πανευρωπαϊκού δημοκρατικού συνταγματικού τόξου αποτελεί αδήριτη αναγκαιότητα.
Τώρα, πριν είναι πολύ αργά. Όχι μόνο σε κομματικό αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο, γιατί εκεί είναι η μεγάλη δύναμη μιας ενιαίας και δημοκρατικά συντεταγμένης Ευρώπης. Η ευρωπαϊκή κοινωνία.
Αυτό, το γνωρίζουν πολύ καλά οι εχθροί της, γι’αυτό κάθε φορά με εργαλείο τους ψευδομεγαλοϊδεατισμούς, όπως εν προκειμένω, «να κάνουμε ξανά την Ευρώπη μεγάλη», επιχειρούν να την προσεταιρισθούν. Παλιά συνταγή, δυστυχώς όμως κάποιες φορές πετυχημένη. Ας κλείσουμε τα αυτιά μας στις σειρήνες του ευρωλαϊκισμού, βάζοντας τον στο περιθώριο. Στη κοινωνική απομόνωση οι φυγόκεντρες αντιευρωπαϊκές εθνικιστικές φωνές. Στη θέση που πρέπει και που αξίζει να είναι. Αυτά.
Και μιας και άνοιξε και το τριώδιο, καλές αποκριές.