Μετά τα φώτα, τη μουσική και τα χειροκροτήματα, απλώνεται η σιωπή.
Τα πανηγύρια περνούν, αλλά τα χωριά μένουν πίσω. Συνεχίζουν να ζουν, να αναπνέουν, να περιμένουν. Δεν αρκεί μια μέρα γιορτής για να κρατηθεί ζωντανή μια κοινότητα. Χρειάζονται τα βήματά μας στα μονοπάτια της, οι κουβέντες μας στα καφενεία, η παρουσία μας στους δύσκολους, χειμωνιάτικους μήνες.
Ας μη θυμόμαστε τα χωριά μόνο όταν φοράνε τα γιορτινά τους. Γιατί η αληθινή ζωή τους γράφεται στις ήσυχες μέρες, μακριά από τις σκηνές, τα μικρόφωνα και τα φώτα.
Κι όμως, αυτή η αληθινή ζωή σήμερα μαραζώνει. Με τεράστια προβλήματα: ερημοποίηση, φυγή των νέων, έλλειψη βιώσιμων θέσεων εργασίας, εγκατάλειψη του πρωτογενούς τομέα. Τα χωριά μας κινδυνεύουν να γίνουν σκηνικά για γιορτές, χωρίς ανθρώπους να τα ζουν.
Εξίσου σημαντικό όμως είναι ότι οι μικρές τοπικές κοινωνίες δεν χρειάζονται μόνο καλοκαιρινές εκδηλώσεις. Χρειάζονται έναν κοινωνικό πολιτισμό που θα δώσει ξανά αξία στην καθημερινότητα και στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Πολιτισμός δεν είναι μόνο οι συναυλίες και τα πανηγύρια· είναι η αλληλεγγύη, η συνεργασία, η ποιότητα της ζωής, η συμμετοχή όλων. Χωριά που δεν θα τα ορίζουν «τα λίγα σπίτια», αλλά οι ζωντανοί δεσμοί των ανθρώπων τους.
Η πολιτεία θυμάται την ύπαιθρο μόνο όταν θέλει να την αξιοποιήσει επικοινωνιακά ή να την παραχωρήσει στους «επενδυτές» της ενέργειας. Η τοπική αυτοδιοίκηση, βυθισμένη σε μικροπολιτικές, αδυνατεί να χαράξει στρατηγική για ανάπτυξη. Και οι νέοι, που θα μπορούσαν να ριζώσουν, φεύγουν μακριά – όχι γιατί θέλουν, αλλά γιατί δεν τους δίνεται καμία προοπτική.
Αν θέλουμε τα χωριά μας να μείνουν ζωντανά, πρέπει να τα στηρίξουμε στην καθημερινότητά τους. Με έργα υποδομής, με κίνητρα για τον πρωτογενή τομέα, με ουσιαστικές θέσεις εργασίας, με πολιτικές που θα κρατήσουν τους ανθρώπους στον τόπο τους. Και πάνω απ’ όλα, με την καλλιέργεια ενός πολιτισμού της καθημερινότητας.
Γιατί αλλιώς, μετά τα πανηγύρια, θα μένει μόνο η σιωπή.
Γράφει ο Πασχάλης Θ. Τόσιος