Γράφει η Μαριάννα Αποστόλου, Πρόεδρος Ε.ΠΟ.Σ.
Η Πατρίδα μας
Ξένε ποὺ μόνος κι ἔρημος
σὲ ξένους τόπους τρέχεις,
πές μου, ποιὸς εἶναι ὁ τόπος σου
καὶ ποιὰ πατρίδα ἔχεις;»
«Τὴ μακρινὴ πατρίδα μου
πάντα ποθῶ στὰ ξένα.
Ἐκεῖ τὰ χρόνια τῆς ζωῆς
περνοῦν εὐλογημένα.
Ἐκεῖ κι ὁ θάνατος γλυκός,
κι ἀφοῦ κανεὶς πεθάνει,
ἔχει στὸ μνῆμα του Σταυρό,
καντήλι καὶ λιβάνι.
Στ᾿ ἀγαπημένο μου χωριὸ
χαρὲς πάντα καὶ γέλια,
στ᾿ ἁλώνια τραγουδιῶν φωνὲς
ξεφάντωμα στ᾿ ἀμπέλια.
Κι ὅταν χορεύει ἡ λεβεντιὰ
στῆς Πασχαλιᾶς τὴ μέρα,
βροντοκοπᾶ τὸ τύμπανο
καὶ κελαηδεῖ ἡ φλογέρα.
Στὴ μακρινὴ Πατρίδα μου
ἔχει εὐωδιὰ καὶ χάρη
τὸ ταπεινότερο δεντρί,
τὸ πιὸ φτωχὸ χορτάρι.
Στοὺς κλώνους τῆς ἀμυγδαλιᾶς,
σμίγουν ἀνθοὶ καὶ χιόνια
καὶ φέρνουνε τὴν ἄνοιξη
γοργὰ τὰ χελιδόνια.
Στῶν μαγεμένων της βουνῶν
τὰ μαρμαρένια πλάγια,
γλυκολαλοῦν οἱ πέρδικες
καὶ κλαίει ἡ κουκουβάγια.
Τὴ μακρινὴ Πατρίδα μου,
πρὶν ἡ σκλαβιὰ πλακώσει,
τὴ δόξαζ᾿ ἡ παλληκαριά,
τὴ φώτιζεν ἡ γνώση.
Καὶ τώρ᾿ ἀπὸ τὴ μαύρη γῆ,
τὴ γῆ τὴ ματωμένη,
πρόβαλε πάλ᾿ ἡ ἐλευθεριὰ
σὰν πρῶτα ἀντρειωμένη».
«Φτάνει τὴ χώρα ποὺ μοῦ λές,
τὴ γνώρισα, τὴν εἶδα,
τὴ μακρινὴ Πατρίδα σου
ἔχω κι ἐγὼ Πατρίδα».
Γεώργιος Δροσίνης
Το Δημοτικό Σχολείο της Κρηνίτσας ιδρύθηκε το 1915 και είχε τότε δασκάλα την κ. Κλεώση Αθηνά όπως πληροφορηθήκαμε από το αρχείο που μας εστάλη κατόπιν αιτήσεώς μας από τον κ. Καπράλο προϊστάμενο των ΓΑΚ Τρικάλων. Από το 1915 μέχρι το 1932 μόνο για τέσσερα σχολικά έτη το σχολείο ήταν σε λειτουργία. Ευτυχώς στη συνέχεια που για 20 συναπτά έτη τοποθετήθηκε στην Κρηνίτσα η δασκάλα Πηγή Τασούλη και μπορούσαν οι μαθητές/τριες (αγόρια στην πλειοψηφία ) να παρακολουθούν μαθήματα.
Το σημερινό δημοτικό σχολείο λειτούργησε ως μονοθέσιο για πενήντα χρόνια από το 1915 μέχρι το 1965. Το 1955-1960 ανέλαβε Δάσκαλος ο Πατέρας Δ. Ιωάννης. Το 1860 Δάσκαλος ήταν ο Τύμπας Ηλίας. Το 1963 – 64 τοποθετήθηκε στο Δημοτικό σχολείο Κρηνίτσας ο Ηλίας Παπαωάννου, ο δάσκαλός μου. Από το 1965 – 66 λειτούργησε ως διθέσιο. Πριν το 1950 τα αγόρια παρακολουθούσαν μαθήματα για να συνεχίσουν στο γυμνάσιο. Τα κορίτσια όπως διηγείται η μητέρα μου που γεννήθηκε το 1933, συνήθως πήγαιναν για τρείς τάξεις μόνο τις πρωινές ώρες στο σχολείο και διδάσκονταν γραφή, μαθηματικά και ανάγνωση, τα περισσότερα μαθήματα γινόταν το απόγευμα, αλλά πολλά παιδια δεν πήγαιναν το απόγευμα γιατί εργάζονταν στα χωράφια ή φύλαγαν τα πρόβατα. Έστω και η πρωινή παρακολούθηση μαθημάτων βοήθησε αρκετά στην καταπολέμηση του αναλφαβητισμού στο χωριό μας, αφού οι περισσότερες γυναίκες έμαθαν εκεί να διαβάζουν και να γράφουν.
Από το 1965 μέχρι το 2000 το σχολείο ήταν διθέσιο και για αρκετά χρόνια οι μαθητές/τριες παρακολουθούσανε μαθήματα πρωί απόγευμα. Τις μικρότερες τάξεις (Πρώτη, Τρίτη, Τετάρτη) τις έπαιρνε συνήθως η δασκάλα και τις άλλες (Δευτέρα, Πέμπτη, Έκτη) ο δάσκαλος και όταν οι διδάσκοντες ασχολούνταν με μια τάξη, οι μαθητές/τριες των άλλων τάξεων ζωγράφιζαν ή έκαναν χειροτεχνία, παρακολουθώντας αναγκαστικά τα μαθήματα των άλλων τάξεων. Οι μαθητές/τριες της Τρίτης και Τετάρτης Τάξης παρακολουθούσαν κοινά μαθήματα. Το ίδιο γινόταν και για τους/τις μαθητές/τριες της Πέμπτής και Έκτης Τάξης. Οι μαθητές/τριες έκαναν κάθε μέρα μάθημα, πρωί και απόγευμα με διάλειμμα δυο ωρών το μεσημέρι για ξεκούραση και φαγητό, εκτός από το Σάββατο που έκαναν μάθημα μέχρι το μεσημέρι. Αργότερα αυτό άλλαξε και τα μαθήματα ήταν πρωινά και το Σάββατο δεν γινόταν μάθημα.
Η σχολική σάκα παλιότερα ήταν ένας τρουβάς υφασμένος στον αργαλειό, τον κρεμούσαν στο λαιμό χιαστί και μέσα έβαζαν τα πρωτάκια το αλφαβητάρι, την πλάκα και το κονδύλι. Αργότερα δεκαετία του 1970 ο τρουβάς αντικαταστάθηκε με τη σάκα, τα σχολικά είδη, τα μολύβια και τα τετράδια τα αγόραζαν σε βιβλιοπωλεία των Τρικάλων. Τα βιβλία τα έντυναν με μπλε κόλα και έβαζαν ετικέτα με το μάθημα που σχετίζονταν το κάθε βιβλίο. Οι μαθήτριες φορούσανε μπλε σχολικές ποδιές με άσπρο γιακά και υποχρεωτικά άσπρη κορδέλα στα μαλλιά, ο άσπρος υφασμάτινος γιακάς για να διατηρείται καθαρός άλλαζε συχνά γι αυτό κάθε μαθήτρια είχε 2 και 3 γιακάδες και τους άλλαζε. Τα αγόρια δεν είχαν ιδιαίτερη σχολική ενδυμασία, έπρεπε μόνο να φοράνε καθαρά ρούχα, να προσέχουν τα μαλλιά τους να είναι κοντά, συνήθως ήταν κουρεμένα με τη ψιλή μηχανή. Τα ρούχα τους ήταν ελάχιστα και πολλές φορές φθαρμένα στα γόνατα από το πολύ παιχνίδι.
Κάθε πρωί μαθητές/μαθήτριες με το χτύπημα του κουδουνιού έκαναν γραμμές μπροστά στην είσοδο του σχολείου. Ο δάσκαλος φρόντιζε την τάξη κι έδινε το πρόσταγμα: «Στοιχηθείτε, ατενώς, ανάπαυση, προσοχή». Το παιδί το οποίο είχε σειρά για την προσευχή έλεγε «το Πάτερ ημών», αμέσως μετά γινόταν η έπαρση της σημαίας τραγουδούσαν όλα τα παιδιά τον εθνικό ύμνο και ύστερα έμπαιναν στις αίθουσες για μάθημα. Η απόλυση των μαθητών το απόγευμα γινόταν πάλι με προσευχή, «Το Βασιλεύ Ουράνιε» που το έλεγαν μέσα στην αίθουσα. Κάθε Δευτέρα το πρωί ο δάσκαλος επιθεωρούσε τους/τις μαθητές/τριες σχετικά με την καθαριότητα. Επιθεωρούσε τις ποδιές, τον άσπρο γιακά των μαθητριών, τα αυτιά αν ήταν καθαρά, τα νύχια αν ήταν κομμένα στα χέρια και στα πόδια, τις κάλτσες, τα μαλλιά των αγοριών αν ήταν μεγάλα τότε έπρεπε να κουρευτούν. Όσοι δεν τηρούσαν τις οδηγίες και τους κανονισμούς της καθαριότητας τιμωρούνταν. Πολλές φορές μπροστά από φόβο και για να αποφύγουν την τιμωρία κάποιοι προλάβαιναν να κόψουν τα νύχια με τα δόντια.
Η βέργα ήταν εργαλείο τιμωρίας. «Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο» έλεγαν οι γονείς μας. Βέργα από κρανιά ετοίμαζε συχνά ο πατέρας μου, που κάποιοι δάσκαλοι χρησιμοποιούσανε και με το παραμικρό μας χτυπούσανε και πολλές φορές χωρίς να έχει γίνει κάτι σημαντικό. Δε θα ξεχάσω μαθητές όταν τις έτρωγαν έβαζαν τα χέρια στις μασχάλες και κοκκίνιζαν, γέμιζαν δάκρυα τα μάτια τους αλλά σπάνια έκλαιγαν.
Στο Δημοτικό σχολείο συνεχίζονταν η φοίτηση με περιορισμένο αριθμό μαθητών/τριών, καθώς όλοι σχεδόν καταγόμενοι/ες από αγροτικές οικογένειες σε μεγαλύτερο βαθμό δεν συνέχιζαν τη φοίτηση στην επόμενη εκπαιδευτική βαθμίδα (Γυμνάσιο). Η εκπαίδευση των κοριτσιών άργησε σημαντικά και στην Κρηνίτσα, παρά τις ικανοποιητικές επιδόσεις αυτών έναντι των αγοριών. Συχνά ακούω τη μητέρα μου να λέει «τα έπαιρνα τα γράμματα» αλλά ο παππούς σου (πατέρας της) ήταν στη Μακρόνησο, εγώ σαν μεγαλύτερη έπρεπε να βοηθάω τη μάνα μου στον καπνό, στο θέρο, στα πρόβατα. Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου στη δουλειά μέρα νύχτα. Χρόνια δύσκολα. Κι ο πατέρας μου ο συγχωρεμένος τα ίδια έλεγε …ορφάνεψα μικρός από πέντε χρονών στο κοπάδι…, η μάνα μου είχε 6 παιδιά έπρεπε να μας ζήσει, δούλευα για να σπουδάσει ο αδερφός μου στη Γερμανία.
Η μαθητική διαρροή εξελίχθηκε σε ένα από τα μεγαλύτερά προβλήματα του δημοτικού σχολείου Κρηνίτσας. Ο μαθητικός πληθυσμός εμφανίζονταν αυξημένος στην Α΄ τάξη, όμως κατά τη διάρκεια της φοίτησης και κυρίως στις δύο τελευταίες τάξεις του δημοτικού σχολείου αρκετοί μαθητές εγκατέλειπαν το σχολείο, με αποτέλεσμα στη Δ΄ τάξη ο αριθμός των μαθητών/τριών να είναι σημαντικά περιορισμένος. Κυρίως διέκοπταν τη φοίτηση μαθητές/τριες με αγροτική καταγωγή ή ορφανοί από πατέρα και με δεδομένη την απουσία μέριμνας από την πλευρά της πολιτείας για αυτούς τους μαθητές/τριες, έτσι το ποσοστό της μαθητικής διαρροής αυξάνονταν αντί να περιορίζεται. Η κυριότερη συνέπεια της μαθητικής διαρροής υπήρξε η μη αποφοίτηση των εγγεγραμμένων μαθητών/τριών καθώς διέκοπταν τα παιδιά τη φοίτηση τους κυρίως στις δύο τελευταίες τάξεις του δημοτικού και επιδίδονταν σε χειρωνακτικές εργασίες ή ακολουθούσαν το επάγγελμα του γεωργού ή του κτηνοτρόφου.
Στο δημοτικό σχολείο φοιτούν αρχικά μαθητές και μαθήτριες, όλων των κοινωνικών και οικονομικών στρωμάτων, σταδιακά όμως ένα σημαντικό τμήμα του μαθητικού δυναμικού εγκαταλείπει τη φοίτηση για βιοποριστικούς λόγους (αγροτικές εργασίες). Χαρακτηριστικό ταξικό γνώρισμα αποτελεί και η φοίτηση μαθητριών στο δημοτικό σχολείο Κρηνίτσας διότι ακολούθησε κι εδώ όπως και σε άλλους τόπους η μη γυναικεία εκπαίδευση, αιτία που οφείλεται και στην επικρατούσα αντίληψη για το ρόλο της γυναίκας στην κοινωνική ζωή. Πρωταρχικός σκοπός της γυναίκας ήταν η δημιουργία οικογένειας, επομένως ο γάμος είχε πρωτεύοντα ρόλο και όχι η μάθηση. Οι μαθήτριες συνεπώς, οι οποίες συνέχιζαν τη φοίτηση μετά το δημοτικό σχολείο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπως αποδείχθηκε προέρχονταν από ορισμένα κοινωνικά στρώματα που δεν είχαν ως στόχο την επαγγελματική αποκατάσταση, όπως συμβαίνει στις μέρες μας, αλλά κύρια την κοινωνική καταξίωση.
Την καθαριότητα του σχολείου την αναλάμβαναν οι μαθήτριες των δυο τελευταίων τάξεων. Το πρωί οι επιμελητές/επιμελήτριες τον χειμώνα άναβαν τη σόμπα με τα ξύλα που υπήρχαν στο υπόγειο κάτω από την αίθουσα. Κάθε Σάββατο καθάριζαν τα τζάμια, ξεσκόνιζαν τα θρανία, καθάριζαν το πάτωμα και σκούπιζαν την αυλή. Όλοι οι μαθητές /τριες ασχολούνταν με τον σχολικό κήπο, μετέφεραν κοπριά, τον σκάλιζαν, τον πότιζαν, φύτευαν λουλούδια στα παρτέρια της αυλής, κλάδευαν και αναλάμβαναν το πότισμα. Για το καλοκαίρι αναλάμβαναν οι ίδιοι/ες μαθητές/τριες το πότισμα με τη σειρά. Ο μικρός κήπος του σχολείου, έδινε ομορφιά στο περιβάλλον, καθώς όλα ήταν ταξινομημένα σε παρτέρια και όταν ανοίγανε τα μανουσάκια, που στο μεθυστικό άρωμά τους και οι Θεοί υποκύπτουν!!! και οι ίριδες μοσχοβολούσε η αυλή. Το χειμώνα γύρω από την ξυλόσομπα απολαμβάναμε τη θαλπωρή της ξυλόσομπας. Όταν τέλειωναν τα ξύλα φροντίζανε οι μαθητές /τριες να κουβαλήσουν από το σπίτι τους για τις κρύες μέρες του Μάρτη.
Από το 1964 στο δημοτικό μας λειτούργησε συσσίτιο, διότι το βιοτικό επίπεδο δεν ήταν υψηλό και οι κάτοικοι είχαν μέτρια εισοδήματα. Το μαγειρείο και η αίθουσα τραπεζαρίας ήταν δίπλα από το σχολείο, εκεί που βρίσκεται σήμερα η αποθήκη. Όλοι/ες οι μαθητές/τριες είχαν μια νάιλον τσάντα με το κύπελο, το πιάτο τους και το κουτάλι τους. Το πρωί πριν αρχίσουν το μάθημα, οι μαθητές/τριες, έπαιρναν το πρωινό τους, περνούσαν με τη σειρά μπροστά από την μαγείρισσα, που τους/τις έβαζε με την κουτάλα γάλα σε ένα τσίγκινο (συνήθως) κύπελλο. Ήταν σκονόγαλα με κακάο, οι πιο πολλοί/ές δεν το έπιναν, το έχυναν, δεν συγκρίνονταν με το γάλα από τις αγελάδες τις κατσίκες και τα πρόβατα που έτρωγαν στο σπίτι τους, έτρωγαν με μεγάλη ευχαρίστηση ψωμί με θρεψίνη. Ακόμα και σήμερα θυμάμαι τη μυρωδιά εκείνου του γάλακτος από σκόνη με το κακάο. Το μεσημέρι όλοι/ες στην τραπεζαρία έτρωγαν μαγειρεμένα φαγητά στο μεγάλο καζάνι, συνήθως μπλουγούρι, φασολάδα, μανέστρα ή πατάτες με κρέας, ψάρια φέτα και ψωμί αγορασμένο. Η μαγείρισσα ήταν γυναίκα του χωριού, που είχε αναλάβει αυτή την εργασία. Πολλοί/πολλές μαθητές/τριες όταν δεν έτρωγαν το φαγητό το έπαιρναν στο σπίτι, στο δρόμο η παρέα 4-5 παιδιών όπως κατηφορίζανε μόλις συναντούσανε τις γαλοπούλες έριχναν το φαγητό τους και οι γαλοπούλες το έτρωγαν με μεγάλη ευχαρίστηση.
Το 2000-01 το σχολείο λειτούργησε ως τριθέσιο όμως σιγά – σιγά οι μαθητές/τριες άρχισαν να μειώνονται. Το 2010-11 ήταν η τελευταία χρονιά που λειτούργησε το δημοτικό σχολείο της Κρηνιτσας. Στη συνέχεια οι μαθητές/τριες της Κρηνίτσας φοιτούσαν στο Δημοτικό σχολείο Παληοκάστρου που είναι το μοναδικό Δημοτικό στην Περιφερειακή Ενότητα Παληοκάστρου του Δήμου Τρικκαίων. Στην αυλή του σχολείου υπάρχει το Ηρώον Πεσόντων όπου αναγράφονται τα ονόματα των πεσόντων στη Μικρασιατική καταστροφή και στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σήμερα το Δημοτικό Σχολείο Κρηνίτσας με ενέργειες του Επιμορφωτικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Κρηνίτσας (Ε.ΠΟ.Σ.) παραχωρήθηκε στον Σύλλογο. Μετά το κλείσιμο όμως το σχολείο σιγά-σιγά υπέστη φθορές και το Δ.Σ. του Συλλόγου, μετά την παραχώρηση του, με τη συνδρομή του Δήμου Τρικκαίων προσπάθησε να τις αποκαταστήσει. Διόρθωσε τη σκεπή που έβαζε νερά με τη βροχή, καθάρισε τα λούκια, έβαψε εσωτερικά και εξωτερικά τους τοίχους και τα κάγκελα της αυλής κ.ά..
Μετά την αποκατάσταση των φθορών και με τη συνδρομή όλων των κατοίκων του χωριού το Δημοτικο Σχολείο έγινε χώρος πολιτισμού. Η μια αίθουσα έγινε Μουσείο Παιδείας και η άλλη αίθουσα στεγάζει Έκθεση Φωτογραφίας με τις «Νύφες της Κρηνίτσας» και χρησιμοποιείται για τις πρόβες του χορευτικού του Συλλόγου. Υπάρχει και μια Τρίτη αίθουσα με καρεκλάκια και θρανία για τις εκδηλώσεις, σεμινάρια κ.ά..
Η κακοκαιρία Daniel δημιούργησε πολλά προβλήματα στην αυλή και στον μαντρότοιχο του Σχολείου τα οποία χρειάζεται επειγόντως να διορθωθούν γιατί ανεβαίνουν οι μικροί «ερευνητές» και μπορεί να συμβεί κάποιο ατύχημα καθότι τα μικρά παιδιά αψηφούνε δυστυχώς τον κίνδυνο. Ευελπιστούμε ως δημότες στη συνδρομή του Δήμου Τρικκαίων για την άμεση αποκατάσταση των φθορών. Ο Ε.ΠΟ.Σ. έχει καταθέσει αίτημα πριν πολλούς μήνες λόγω της επικινδυνότητας που δημιούργησαν οι τεράστιες ζημιές για να προλάβουμε κάθε τραυματισμό ή μεγαλύτερο κακό.
Συμπερασματικά η βασική εκπαίδευση στην Κρηνίτσα ακολουθεί τα δεδομένα της ελληνικής περιφέρειας του 20ου αιώνα. Εν κατακλείδι το Δημοτικό σχολείο Κρηνίτσας από τις αρχές του 1915 και για 100 περίπου χρόνια μέχρι το 2011 έπαιξε ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στη ζωή των κατοίκων της Κρηνίτσας. Ήταν το μέρος όπου γινόταν εκδηλώσεις, γιορτές, πρόβες θεατρικών, γυμναστικές επιδείξεις, ομιλίες, σεμινάρια, κατάθεση στεφάνων. Το σχολείο ήταν και είναι ακόμα και σήμερα επίσης ο χώρος όπου διεξάγονταν οι Δημοτικές, Βουλευτικές, Περιφερειακές εκλογές και οι Ευρωεκλογές. Το Δημοτικό Σχολείο Κρηνιτσας είναι τα καλύτερά μας χρόνια, η παιδική ανεμελιά, οι σκανταλιές και οι γλυκιές αναμνήσεις. Τα σχολικά χρόνια τελειώνουν, ο καθένας ακολουθεί τη δική του πορεία. Είναι κρίμα λοιπόν εσείς που μοιραστήκατε το ίδιο θρανίο να χωρίσετε τις ζωές σας. Κι αν οι δρόμοι σας φέρουν ξανά στα παλιά λημέρια, χτυπήστε το κουδούνι για έναν καφέ στα γρήγορα. Περάστε μαζί ακόμα ένα διάλειμμα για να αναπολήσετε μερικά από τα πιο ανέμελα χρόνια της ζωής σας!
Παρακαλούνται όσοι διετέλεσαν δάσκαλοι στο Δημοτικό Σχολείο Κρηνίτσας να επικοινωνήσουν στο κινητό 6976080607, με την Πρόεδρο του Συλλόγου Μαριάννας Αποστόλου για να οργανώσουμε μια τιμητική εκδήλωση αφιερωμένη στον δάσκαλο στη Δασκάλα. Εξάλλου, αξίζει να χτίζουμε το παρόν μας πάνω σε χαρούμενες αναμνήσεις του παρελθόντος.