Κώστας Πουλιανίτης: Η αδικία της φωτογράφησης

(απόσπασμα από το βιβλίο του“Τα είδωλα ξαναστήνονται τη νύχτα”, που αποτέλεσε καιτον πρόλογο στο βιβλίο)

Πάει καιρός που οι άνθρωποι βρίσκονταν σε αρμονία με την φύση, ήξεραν τους ήχους της, τις ιδιοτροπίες της, την κατανοούσαν. Όσα τους ήταν δύσκολα να τα αντιληφθούν τα άφηναν για θεούς και δαίμονες. Η ανέχεια τρόπος ζωής και η πενία η καλύτερη σύντροφός τους, δεν την αποχωρίζονταν ποτέ , ιδιαίτερα την ώρα του φαγητού.
Από θρησκευόμενοι ως θρησκόληπτοι, γιατί αυτό τους βοηθούσε να περνούν τον πόνο και τον χρόνο που φαίνονταν ατέλειωτοι μια και η τυράγνια ήταν δεδομένη και το ψωμί έβγαινε δύσκολα. Αυτοί δεν ήξεραν από υψηλές θεωρίες, δεν διάβαζαν ψιλά γράμματα, δεν θέλαν να εξηγήσουν τα ανεξήγητα και να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα.
Οι κοινωνίες μικρές και σφικτές, αγροτικές στην πλειοψηφία τους ήταν ένας κόσμος, αυτάρκης και δωρικός, με την προίκα του και την κληρονομιά του καλά κρυμμένες, για να τις προστατεύσει από πολιτισμένους πειρατές και φωτισμένους επιδρομείς. Κόσμος μπερδεμένος ανάμεσα στην πραγματικότητα και τον μύθο, πότε Άβελ και πότε Κάιν. Αδύναμος να ξεχωρίσει το ελάττωμα από το προτέρημα, τα έθιμα από τον παγανισμό, την πίστη από την λευκή μαγεία. Παιδί μιας γης που φορούσε άρωμα ηρωικού αίματος και ξερνούσε μάρμαρα. Μα όλοι προτιμούσαν να μυρίζει ζεστό ψωμί και να τους βυζαίνει γάλα.
Και ήρθε ο καιρός αυτός, έμοιαζε ανοιξιάτικος μα δεν ήταν άνοιξη, έτσι ούτε το καλοκαίρι ήρθε, ούτε το φθινόπωρο. Και τώρα, έτσι όπως άλλαξε το κλίμα στον πλανήτη πώς να ξεχωρίσεις εποχές και μήνες. Όλα τόσο άχρωμα, στον πιο παράξενο καιρό, τον καιρό των κλιματολογικών αναστατώσεων, των μεγάλων επιστημονικών
επιτευγμάτων αλλά και της πολιτιστικής ισοπέδωσης και ομοιομορφίας.
Έτσι είναι, μεγάλη η διαφορά ενός κόσμου που έφυγε και ενός κόσμου που ήρθε.Συνήθειες και τρόποι χιλιετιών άρχισαν να αντικαθίστανται από άλλες καινοφανείς συνθήκες διαβίωσης.
Πολλοί είπαν ότι ο κόσμος άρχισε να αλλάζει μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, άλλοι όταν ο άνθρωπος πάτησε στο φεγγάρι, μερικοί όταν έπεσε το τείχος του Βερολίνου και ορισμένοι όταν χτυπήθηκαν οι δίδυμοι πύργοι της Νέας Υόρκης. Ο καθένας ορίζει ως αρχή της μεταμόρφωσης του πλανήτη το σημείο εκείνο που θεωρεί σημαντικότερο ή πιο εντυπωσιακό.
Μα για μένα ο κόσμος άλλαξε όταν οι φωτογραφίες σταμάτησαν να είναι ασπρόμαυρες κι έγιναν έγχρωμες. Κοιτώντας τις πρώτες παρατήρησα την αποτύπωση ενός έγχρωμου και ποικίλου κόσμου, βλέποντας τις δεύτερες είδα ένα κόσμο ασπρόμαυρο και μονότονο.
Στα επόμενα διηγήματα προσπάθησα να διορθώσω την αδικία της φωτογράφησης μετατρέποντας ορισμένες ασπρόμαυρες φωτογραφίες σε έγχρωμα λόγια, μα και μερικές έγχρωμες σε ασπρόμαυρα. Αν δεν τα κατάφερα ζητώ συγγνώμη για το γκρίζο αποτέλεσμα. Γράφοντας τις ιστορίες διαπίστωσα πως ο κόσμος αυτός που άλλαξε ραγδαία, σε μια φιλότιμη προσπάθεια του να γίνει πιο ρεαλιστής και λιγότερο αιθεροβάμων, κατήργησε τους μύθους και τα όνειρα. Μα δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις, ξανάστησε τα είδωλα και μάλιστα την νύχτα..