Η δημοκρατία δεν πεθαίνει από μόνη της – την εγκαταλείπουμε. Όταν ένας πολιτικός ηγέτης επιμένει να εμφανίζεται αγέρωχος και ανεπηρέαστος από σκάνδαλα, κοινωνική δυσαρέσκεια ή θεσμικές εκτροπές, αυτό δεν είναι τυχαίο:
· Είναι στρατηγική ισχύος. Προβάλλει την εικόνα ότι «τίποτα δεν τον αγγίζει» ότι «ό,τι κι αν συμβεί ελέγχει το παιχνίδι». Στέλνει το μήνυμα ότι η αντίσταση είναι μάταιη. Ότι ο λαός μπορεί να φωνάζει αλλά «εμείς κυβερνάμε». Αυτό λέγεται «πολιτική ψυχολογική απονέκρωση»: σταδιακά οι πολίτες εθίζονται στην ιδέα ότι η διαφθορά είναι φυσιολογική και η εναλλακτική δεν υπάρχει.
Τα παραπάνω είναι μια μορφή ψυχολογικών επιχειρήσεων, εντάσσεται σε αυτό που στη θεωρία της πολιτικής επικοινωνίας ονομάζεται: «Ήπιος αυταρχισμός μέσω ελέγχου της αφήγησης» .
Τα βασικά του χαρακτηριστικά είναι:
· Αλλαγή των ορίων της «κανονικότητας»: το αδιανόητο γίνεται συνηθισμένο.
· Απαξίωση των θεσμών: όταν η Δικαιοσύνη, το ΕΣΡ, η Βουλή παρουσιάζονται ως διακοσμητικά.
· Επικοινωνιακή κυριαρχία: ο έλεγχος των media δημιουργεί την ψευδαίσθηση της σταθερότητας.
· Ενοχοποίηση της κοινωνίας: οι πολίτες φταίνε, ο λαϊκισμός, η τοξικότητα.
Ουσιαστικά έχουμε ένα πραξικόπημα χωρίς τανκς, όπου δεν χρειάζεται το Σύνταγμα να καταλυθεί θεσμικά, γιατί ήδη έχει αδρανοποιηθεί ψυχολογικά.
Ο Μητσοτάκης -όπως και άλλοι ηγέτες του σύγχρονου «αυταρχικού φιλελευθερισμού» π.χ. Όρμπαν, Ερντογάν, Νετανιάχου – φαίνεται να χρησιμοποιεί μια τεχνική «βατραχιού σε καυτό νερό».
· Δεν επιβάλλεται απότομα η αυθαιρεσία.
· Αυξάνεται σταδιακά το «θερμόμετρο» ανοχής .
· Ο πολίτης αποκοιμιέται στον κυνισμό:
«Όλοι ίδιοι είναι»
«Και τι να κάνουμε;»
«Αστούς να κάνουν ότι θέλουν εσύ ζήσε τη ζωή σου».
Στην πατρίδα μας τα παραπάνω εδράζονται στα εξής:
· Καθεστώς παρακολουθήσεων (Predator): ουσιαστικά δεν υπήρξαν συνέπειες .
· Μέσα ενημέρωσης: απολύτως ελεγχόμενα μέσω κρατικών ενισχύσεων, η διαπλοκή.
· Δικαιοσύνη : Επιλεκτική ευαισθησία ,καθυστερήσεις σε σκάνδαλα , ταχύτητα σε «εχθρούς».
· Δημόσιος λόγος: η μετατροπή της πολιτικής σε lifestyle .
· Καταστολή διαδηλώσεων, ποινικοποίηση κοινωνικών αντιδράσεων.
Είναι αυτό το τέλος της δημοκρατίας; Όχι
Η δημοκρατία δεν πέφτει ποτέ ξαφνικά. Πρώτα συνηθίζεις να ζεις χωρίς αυτήν. Αλλά και το αντίθετο ισχύει επίσης:
Κάθε μικρή πράξη αξιοπρέπειας, κάθε δημόσιος λόγος αντίστασης, κάθε συλλογικότητα που χτίζει από τα κάτω είναι ήδη ένα δημοκρατικό ανάχωμα.
Και αυτό δεν χρειάζεται να το εγκρίνει κανένας Μητσοτάκης.
Ο ραγιαδισμός δεν επιβάλλεται, μαθαίνεται και αυτό είναι το επικίνδυνο.
Ο Κώστας Παπανώτας είναι Εκπαιδευτικός-Μέλος της Π.Ο. Θεσσαλίας του Κινήματος Δημοκρατίας