Η ζωή μας εξαρτάται από τους χτύπους της. Όσο αυτοί είναι σταθεροί, όλα πηγαίνουν καλά. Η καρδιά, όμως, είναι ευάλωτη και είναι πολλά αυτά που μπορούν να την αποσυντονίσουν. Τα καρδιαγγειακά νοσήματα τις τελευταίες δεκαετίες αποτελούν μάστιγα στις βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες και τείνουν να μετατραπούν σε «πανδημία» για τον πλανήτη, αγγίζοντας και τους πληθυσμούς των αναπτυσσόμενων χωρών. Από την άλλη ωστόσο η έρευνα προχωρεί και οι επιστήμονες ξέρουν πια πολύ καλά όχι μόνο τι τη βλάπτει, αλλά και τι την ωφελεί. Εχουν στα χέρια τους αποτελεσματικά φάρμακα, σωτήριες επεμβάσεις και σπουδαίες εξετάσεις, με τις οποίες μπορούν να διαγνωστούν εύκολα και με ακρίβεια οι καρδιοπάθειες. Με όπλο τη γνώση, είμαστε σε θέση να προλάβουμε την ασθένεια ή να αμυνθούμε απέναντι σε αυτή.
Δεν ανεβάζουμε πίεση
Η υψηλή αρτηριακή πίεση είναι ένας από τους κύριους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα. Ονομάζεται «σιωπηλός δολοφόνος» επειδή συνήθως δεν έχει προειδοποιητικά σημάδια ή συμπτώματα και πολλοί άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν ότι το έχουν πρόβλημα. Οταν η πίεσή μας δεν ρυθμίζεται και είναι σταθερά αυξημένη πάνω από τα φυσιολογικά όρια, τότε αυξάνεται και ο κίνδυνος σοβαρού εμφράγματος. Γι’ αυτό η πίεσή μας πρέπει να είναι ρυθμισμένη. Η υιοθέτηση μιας υγιεινής διατροφής, η μείωση του αλατιού, η απώλεια βάρους (όταν χρειάζεται), η διακοπή του καπνίσματος, ο περιορισμός του αλκοόλ και η τακτική άσκηση συμβάλλουν στη διατήρηση της πίεσης σε φυσιολογικά επίπεδα. Γενικότερα, κάθε υγιής ενήλικος θα πρέπει να μετρά την πίεσή του τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο.
Ρίχνουμε τη χοληστερίνη
Ολοι γνωρίζουμε ότι όταν αυξάνονται τα επίπεδα της χοληστερίνης στο αίμα, η καρδιά μας κινδυνεύει. Οταν αυτή… περισσεύει, διεισδύει στα τοιχώματα των αρτηριών δημιουργώντας κολλώδη αποθέματα (αθηρωματικές πλάκες), που σταδιακά εμποδίζουν την ομαλή ροή του αίματος, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι πιθανότητες εμφάνισης καρδιαγγειακών επεισοδίων. Μερικές φορές φράσσει εντελώς μια αρτηρία, με αποτέλεσμα το μέρος του σώματος που αιματώνεται από την αρτηρία να μην μπορεί να προσλάβει οξυγόνο. Αν συμβεί αυτό σε μια καρδιακή αρτηρία, τότε μιλάμε για καρδιακό επεισόδιο, αν συμβεί στον εγκέφαλο, τότε μιλάμε για εγκεφαλικό επεισόδιο. Οι τιμές της χοληστερίνης διαμορφώνονται κυρίως από την ενδογενή της παραγωγή (ένα μεγάλο δηλαδή ποσοστό παράγει ο οργανισμός) και λιγότερο από τη διαιτητική πρόσληψη χοληστερίνης. Πάντως, ο κυριότερος διατροφικός παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδά της στο αίμα είναι τα κορεσμένα λιπαρά, τα οποία και πρέπει να μειωθούν. Κορεσμένα λιπαρά και χοληστερίνη προσλαμβάνουμε κυρίως από ζωικά τρόφιμα. Γι’ αυτό μειώνουμε την κατανάλωση σε εντόσθια και κόκκινα κρέατα όπως το μοσχάρι, το αρνί, το χοιρινό, το βοδινό. Επίσης, φροντίζουμε το γάλα, το γιαούρτι και τα τυριά να είναι όλα χαμηλά σε λιπαρά. Από την άλλη λέμε «ναι» στις πράσινες σαλάτες που ανεβάζουν την καλή μας χοληστερίνη, στη συστηματική άσκηση και στην κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε φυτικές ίνες.
Ρυθμίζουμε το σάκχαρο
Κάποτε όσοι είχαν λίγο τσιμπημένο σάκχαρο θεωρούνταν γλυκοαίματοι, σήμερα όμως, σύμφωνα με τους επιστήμονες, βρίσκονται στον προθάλαμο των καρδιαγγειακών παθήσεων. Ο διαβήτης, όταν είναι συστηματικά αρρύθμιστος, βλάπτει τα μικρά αγγεία της καρδιάς, τα οποία χάνουν την ελαστικότητά τους, με αποτέλεσμα η ροή του αίματος να εμποδίζεται και οι ιστοί να μην τροφοδοτούνται με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά. Υιοθετώντας έναν υγιεινό τρόπο ζωής, που θα περιλαμβάνει γυμναστική, μεσογειακή διατροφή, διατήρηση του βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα, τακτικό αιματολογικό έλεγχο, μπορούμε να προλάβουμε τον διαβήτη.
Χάνουμε βάρος
Η γενιά του καναπέ, της τηλεόρασης, του υπολογιστή, των τάμπλετ και του πρόχειρου φαγητού αντιμετωπίζει προβλήματα αυξημένου βάρους. Κάθε επιπλέον θερμίδα για το σώμα μας γίνεται λίπος. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να διατηρούμε το βάρος μας σε φυσιολογικά επίπεδα, φροντίζοντας να μην παίρνουμε παραπάνω θερμίδες από αυτές που χρειαζόμαστε καθημερινά. Χάνοντας βάρος με ένα ολιγοθερμιδικό, αλλά ισορροπημένο διαιτολόγιο που είναι φτιαγμένο στα μέτρα μας μειώνουμε και τα βάρη της καρδιάς μας.
Ελέγχουμε το ιστορικό μας
Αν ο πατέρας ή η μητέρα μας υπέστη έμφραγμα πριν από τα 55 ή 65 αντίστοιχα, τότε πρέπει να είμαστε ακόμα πιο προσεκτικοί, γιατί διατρέχουμε μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με άτομα που δεν έχουν κληρονομική επιβάρυνση. Ενημερώνουμε τον γιατρό μας για το οικογενειακό ιστορικό μας στις καρδιοπάθειες και δεν αμελούμε κάθε χρόνο να κάνουμε τσεκάπ το οποίο περιλαμβάνει βιοχημικές εξετάσεις για τον έλεγχο της χοληστερίνης και των λιπιδίων, έλεγχο της πίεσης στα διαστήματα που ορίζει ο θεράπων γιατρός και τεστ κοπώσεως.
Κόβουμε το κάπνισμα
Στη συντριπτική τους πλειονότητα οι πάσχοντες από περιφερικές αγγειοπάθειες είναι καπνιστές. Λίγα δευτερόλεπτα μετά την εισπνοή του καπνού, ο καπνιστής εμφανίζει αύξηση της πίεσης κατά 10-15 χιλιοστά της στήλης υδραργύρου (Hg) και άνοδο των σφίξεων έως και κατά 25 ανά λεπτό. Το κάπνισμα μειώνει την καλή χοληστερίνη και προκαλεί σκλήρυνση των αγγείων. Οι καπνιστές παθαίνουν 4-5 φορές συχνότερα οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου σε σχέση με τους μη καπνιστές. Ο παθητικός καπνιστής εισπνέει περίπου το 30% του καπνού των άλλων, επομένως διατρέχει επίσης μεγάλο κίνδυνο. Η διακοπή του καπνίσματος έχει άμεσα και ευεργετικά αποτελέσματα:
* Βελτιώνεται αμέσως η λειτουργικότητα των αγγείων.
* Η αρτηριακή πίεση και ο καρδιακός ρυθμός επανέρχονται στο φυσιολογικό.
* Ελαττώνεται η «κακή» LDL χοληστερίνη και αυξάνεται η «καλή» HDL.
* Μέσα σε 2 χρόνια μετά τη διακοπή του τσιγάρου ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου μειώνεται σημαντικά.
Αποφορτιζόμαστε
Σύμφωνα με έρευνα, στρες διάρκειας 3 λεπτών μπορεί να σκληρύνει για τουλάχιστον μισή ώρα τις αρτηρίες. Αντίθετα, το γέλιο κάνει τις αρτηρίες πιο ελαστικές. Η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε στρες προκαλεί δυσλειτουργία των αγγείων. Επιπλέον, αυξάνει την αρτηριακή πίεση, την καρδιακή συχνότητα και προδιαθέτει για την εμφάνιση επικίνδυνων αρρυθμιών. Η μουσική, ο διαλογισμός, η γιόγκα, το γέλιο και γενικά ό,τι μας κάνει να χαλαρώνουμε διαστέλλει τα αγγεία μας. Το αγαπημένο μας τραγούδι, λοιπόν, ή η αγαπημένη μας στάση στη γιόγκα μπορούν να λειτουργήσουν σαν καρδιοτονωτικά. Μισή ώρα την ημέρα μουσικής ακρόασης, για παράδειγμα, μεγαλώνει τη διάμετρο των αρτηριών μας, με αποτέλεσμα να διευκολύνεται η ροή του αίματος και να αποτρέπεται η δημιουργία θρόμβων. Ερευνητές, μάλιστα, του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ των ΗΠΑ παρατήρησαν ότι η διάμετρος των αρτηριών γυναικών και ανδρών που άκουγαν επί 30′ κάθε μέρα την αγαπημένη τους μουσική μεγάλωσε 26% κατά μέσο όρο. Ακόμη, όταν γελάμε με την καρδιά μας, αυξάνονται οι παλμοί της καρδιάς και εκκρίνονται ενδορφίνες, ορμόνες που σχετίζονται με το αίσθημα της ευχαρίστησης.
Γυμναζόμαστε περισσότερο
Οταν κάνουμε αεροβική άσκηση, οι διάφοροι μύες μας χρειάζονται οξυγόνο, που είναι το καύσιμό τους ουσιαστικά. Ετσι η καρδιά αναγκάζεται να δουλεύει πιο εντατικά ώστε να φτάσει το οξυγόνο μέσω της κυκλοφορίας του αίματος στους μυς που το έχουν ανάγκη. Αν ασκούμαστε συχνά, η καρδιά «γυμνάζεται» και κατ’ επέκταση μειώνεται ο καρδιακός ρυθμός σε ηρεμία. Η καρδιά θα λέγαμε ότι ξεκουράζεται έτσι περισσότερο.
5 πράγματα που κάνουν καλό στην καρδιά μας
Οι αγκαλιές
Ερευνες δείχνουν ότι όσοι περιβάλλονται από καλούς φίλους, από καλό σύντροφο και γενικότερα από ανθρώπους που αγαπούν και απολαμβάνουν… τις αγκαλιές τους έχουν χαμηλότερη αρτηριακή πίεση, λιγότερη χοληστερίνη και μικρότερο δείκτη μάζας σώματος, επομένως είναι λιγότερο ευάλωτοι σε καρδιαγγειακά προβλήματα. Οι εξηγήσεις είναι πολλές. Οι παρέες και η εξωστρέφεια αποκλείουν την κοινωνική απομόνωση και το άγχος της μοναξιάς που θεωρείται παράγοντας κινδύνου για την καρδιά.
Ο καλός ύπνος
Ερευνες δείχνουν ότι η αρτηριοσκλήρυνση εμφανίζεται συχνότερα σε ανθρώπους που κοιμούνται συστηματικά λιγότερο από 5 ώρες την ημέρα. Μην ξεχνάμε επίσης και τη σημασία του μεσημεριανού ύπνου. Οποτε έχουμε την ευκαιρία, καλό είναι να ξεκλέβουμε μια ωρίτσα για να κοιμηθούμε το μεσημέρι, γιατί αυτή η ξεκούραση στη μέση της ημέρας διώχνει το άγχος και δίνει τη δυνατότητα στην καρδιά να επανακτήσει τις δυνάμεις της. Φυσικά ρόλο σε όλα αυτά παίζει και η ποιότητα του ύπνου. Ο κακός ύπνος που συνοδεύεται από άπνοιες λόγω ροχαλητού προκαλεί αύξηση της αρτηριακής πίεσης και εμφάνιση αρρυθμιών που μπορεί να αποβούν επικίνδυνες.
Ο καλός καιρός
Αν ήταν πάντα καλοκαίρι και κάθε μέρα Κυριακή, χωρίς υγρασία, ίσως κανείς να μην πάθαινε έμφραγμα του μυοκαρδίου. Επιδημιολογικές παρατηρήσεις δείχνουν ότι κάθε χειμώνα, μήνα Δεκέμβρη, ημέρα Δευτέρα και ώρα νωρίς το πρωί με πολύ κρύο και υγρασία, συμβαίνουν τα περισσότερα εμφράγματα. Αντίθετα, κάθε καλοκαίρι, Ιούνιο μήνα και ημέρες Τρίτη και Κυριακή καταγράφονται τα λιγότερα καρδιακά επεισόδια. Γιατί χειμώνα, λοιπόν, και γιατί Δευτέρα; Δεν υπάρχει επιστημονική εξήγηση, ωστόσο οι ειδικοί εικάζουν ότι αυτό συμβαίνει λόγω της αυξημένης υγρασίας και του κρύου, καθώς και του έντονου άγχους στην αρχή της εβδομάδας.
Τα καρύδια
Κάνουν καλό στο καρδιαγγειακό μας σύστημα και αυτό οφείλεται στο ότι αποτελούν μια από τις πλουσιότερες πηγές απαραίτητων ω-3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων, καθώς επίσης και καρδιοπροστατευτικών αντιοξειδωτικών στοιχείων (ελλαγικό και γαλλικό οξύ). Σύμφωνα με διεθνείς επιστημονικούς φορείς, 1½ χούφτα καρύδια την ημέρα στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής συμβάλλει στη βελτίωση της λειτουργίας του ενδοθηλίου των αγγείων.
Τα λιπαρά ψάρια
Τα λιπαρά κυρίως ψάρια όπως οι σαρδέλες αυξάνουν την «καλή» χοληστερίνη και χάρη στα ω-3 λιπαρά οξέα που περιέχουν ασκούν ευεργετική δράση στα τοιχώματα των αγγείων.
Το ελαιόλαδο
Το εκθειάζουν όλοι όσοι το έχουν μελετήσει και αναλύσει. Πρόκειται για λίπος φυτικής προέλευσης, συνεπώς δεν έχει χοληστερίνη, γι’ αυτό ενδείκνυται ως κύρια λιπαρή ουσία για μαγείρεμα. Επιπλέον, είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά (τυροσόλη, ελαιουροπεΐνη) και σε μονοακόρεστα λιπαρά, που σύμφωνα με μελέτες αυξάνουν ελαφρώς τα επίπεδα της «καλής» χοληστερίνης.
Η μουσική
Η μουσική επηρεάζει την καρδιά, το πιο ευάλωτο από όλα τα όργανα του σώματός μας στο στρες. Μειώνει τους παλμούς της, ελαττώνει την πίεση του αίματος και εξασφαλίζει την πιο ομαλή ροή του.
SOS
Αν έχετε έντονο πόνο στο στήθος, που επεκτείνεται στον λαιμό ή τον αριστερό βραχίονα, διακεκομμένο ύπνο, αν νιώθετε σφίξιμο στον λαιμό, δύσπνοια, δυσφορία, αίσθημα βάρους, πίεση στο στήθος, ενόχληση στην πλάτη, στον αυχένα, ανησυχία και κόπωση, τότε πρέπει να επισκεφτείτε αμέσως έναν καρδιολόγο ή να σπεύσετε στο νοσοκομείο. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να παρουσιαστούν το καθένα μόνο του ή σε συνδυασμό ορισμένων από αυτά.