ΣτέλλαΠριόβολου
Καπούτ είναι λέξη γερμανική, που σημαίνει «κατεστραμμένος, τελειωμένος», και αποτελεί παράλληλα τον τίτλο βιβλίου του Ιταλού συγγραφέα Κούρτσιο Μαλαπάρτε. Πρόκειται για ένα πικρό χρονικό της πολιτικής και ηθικής κατάρρευσης της Ευρώπης, που ο συγγραφέας έγραψε το 1945 ως αυτόπτης μάρτυρας .
Στη χώρα μας βιώνουμε μια απερίγραπτη κατάπτωση αξιών, μια tristitia temporis του σκοτεινού Μεσαίωνα. Η αποπνικτική ατμόσφαιρα της αδικίας, της ανασφάλειας, των οικονομικών αδιεξόδων και της γενικότερης κατάπτωσης των ηθών στερεί την ελπίδα και την προοπτική από τους νέους μας. Dum spiro spero, και όταν δεν ελπίζω, πνίγομαι !
Η ατιμωρησία έχει γίνει φαινόμενο διαχρονικό, και τα πάντα μπορούν να συγχωρηθούν αρκεί να ζητηθεί μια συγγνώμη και να αναγνωριστεί μια ανόσια πράξη ως mea culpa.
Το φαινόμενο της ατιμωρησίας στηλιτεύει μοναδικά ο Λατίνος σατιρικός Γιουβενάλης, που έζησε τον δεύτερο π.Χ. αιώνα, όταν η Ρώμη δέχτηκε μαζική εισροή ανθρώπων από την Ελλάδα και την ελληνόφωνη Ανατολή, όταν η στρατιωτικά υποταγμένη στη Ρώμη Ελλάδα αιχμαλώτισε με το πνεύμα, τις ανθρωπιστικές αξίες και τον πολιτισμό της τον κατακτητή. Και ενώ οι Ρωμαίοι αναγνώριζαν τη διανοητική ευστροφία των Ελλήνων, αμφισβητούσαν ιδιαίτερα την ηθική τους σοβαρότητα. Ο Γιουβενάλης, λοιπόν, σε μια σάτιρα παρηγορεί έναν φίλο του, που του έκλεψαν όσα είχε και δεν είχε, και με τρόπο χαρακτηριστικό της ποιητικής του Tέχνης, αναδεικνύει το βασανιστήριο μιας ένοχης συνείδησης. Χαρακτηριστικές για την εποχή αλλά και ιδιαίτερα επίκαιρες είναι οι παρακάτω επισημάνσεις του ποιητή : « Κάθε πράξη που δίνει το κακό παράδειγμα βασανίζει αυτόν που την έχει ήδη εκτελέσει. Αυτό ακριβώς αποτελεί την πρώτη τιμωρία, και κανένας ένοχος δεν απαλλάσσεται από το δικαστήριο της ίδιας του της συνείδησης. Είναι πράγματι ευμετάβολη η φύση των κακών ανθρώπων ! Όταν θεωρούν ότι πρέπει να κάνουν ένα έγκλημα είναι γεμάτοι από αίσθημα σταθερότητας, και όταν το έχουν ήδη κάνει τότε μόνον αρχίζουν να διακρίνουν το καλό από το κακό». Εξάλλου, ο ένοχος, στην ίδια σάτιρα του Γιουβενάλη, σκέπτεται: « Η τιμωρία από τους θεούς αργεί πολύ να έρθει, γιατί αν θελήσουν να τιμωρήσουν όλους τους ενόχους, ποιος ξέρει πότε θα φθάσουν και σε μένα! Άλλωστε, άνθρωποι που έχουν διαπράξει το ίδιο αδίκημα, έχουν στη συνέχεια τύχη εντελώς διαφορετική : άλλος πληρώνεται για το έγκλημά του με κρεμάλα και άλλος με τη βασιλική κορώνα. Σπανίζει ο έντιμος άνθρωπος!»
Δυστυχώς, και στην εποχή μας η «ηθοποιός» πολιτική εξέλιπε και το ίδιο νοσηρό φαινόμενο της ατιμωρησίας παρά τις οδυνηρές συνέπειες, που όλοι αναγνωρίζουμε, εξακολουθεί να κυριαρχεί και να αποτελεί αναμφίβολα βασική αιτία των δεινών, αλλά και της σύγχρονης οικονομικής εξαθλίωσης. Φευ!, ό,τι συνέβαινε προ Χριστού συμβαίνει και 2011 χρόνια μετά Χριστόν. Η ιστορία επαναλαμβάνεται και μικρή, δυστυχώς, ελπίδα υπάρχει για τη μεγάλη ανατροπή.
*Η Καθηγήτρια Στέλλα Πριόβολου είναι πρόεδρος στο Τμήμα Ιταλικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.