Η Έμφυλη βία, ως πολυπαραγοντικό φαινόμενο είναι ένα από τα σημαντικότερα κοινωνικά-ψυχολογικά προβλήματα της εποχής μας. Τα περιστατικά σεξουαλικών παρενοχλήσεων που είδαν το φως της δημοσιότητας το τελευταίο διάστημα στον αθλητικό χώρο, στον Πανεπιστημιακό αλλά και στο καλλιτεχνικό στερέωμα αποτελούν επιβεβαίωση των διαστάσεων του εν θέματι προβλήματος.
Η κρυμμένη Πανδημία της έμφυλης βίας, όπως χαρακτηρίστηκε διεθνώς, αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια, αλλά εκτοξεύθηκε κατά την διάρκεια του Covid-19.O εγκλεισμός και η κοινωνική αποστασιοποίηση έχουν δημιουργήσει αδιέξοδα στα θύματα. Σύμφωνα με τους ειδικούς περιστατικά έμφυλης βίας υπήρχαν πάντα, δυστυχώς όμως με τον ερχομό του Covid-19 τα βίαια ένστικτα εντάθηκαν και διογκώθηκαν. Η βία δεν έχει ηλικία και μπορεί να πάρει πολλές μορφές, ψυχολογική, λεκτική, σωματική. Η πιο κοινή μορφή βίας είναι η σωματική βία που στις περισσότερες περιπτώσεις ασκείται μεταξύ συντρόφων. Ωστόσο παρατηρείται αύξηση της άσκησης βίας και προς ηλικιωμένους από τα μέλη της οικογένειας τους. Ακόμα και η αμέλεια είναι μορφή βίας. Μια μητέρα, ένας γονιός, που δεν παρέχει τα απαραίτητα για την επιβίωση στο ανήλικο τέκνο, είναι μια από τις σκληρότερες μορφές βίας. Η πανδημία έχει ενισχύσει τη βία συνολικά. Ο περιορισμός ζωτικών αναγκών, όπως η ελευθερία κίνησης και συνάθροισης, ο εγκλεισμός, και το αίσθημα εγκλωβισμού, όλη αυτή η συμπιεσμένη ενέργεια μπορεί να μετατραπεί σε βία. Ο Covid-19 δεν αποτελεί γενεσιουργό αιτία, αλλά φέρνει στην επιφάνεια και ενισχύει τις ήδη υπάρχουσες εδραιωμένες καταστάσεις έμφυλης βίας. Στις παρούσες συνθήκες της Πανδημίας, δυστυχώς οι πόρτες κλείνουν και φυλακίζουν μέσα, μαζί θύτες και θύματα, χωρίς να επιτρέπουν διεξόδους ούτε στους μεν ούτε στους δε. Τόσο ο θύτης δεν βρίσκει άλλο μέρος να διοχετεύσει αυτήν την ένταση, όσο και το θύμα δεν βρίσκει τους μαθημένους του τρόπους για να το κουκουλώσει. Είτε με την ολιγόωρη απουσία του από το σπίτι, είτε με το να συναντήσει και να μιλήσει σε κάποιο συγγενικό του πρόσωπο. Όλα αυτά βέβαια αποτελούν υποκατάστατα και σε καμία περίπτωση λύσεις. Βέβαια αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι θύματα βίας δεν είναι μόνο γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένοι. Η βία μπορεί να έχει αποδέκτες και άντρες, ενώ συμβαίνει ανεξαρτήτως εισοδήματος, μόρφωσης, κουλτούρας και θρησκείας.
Επίσης με την είσοδο του διαδικτύου στις ζωές μας, έχουν προκύψει νέες νεοαναδυόμενες μορφές βίας κατά των γυναικών. Αυτές σχετίζονται ειδικότερα με τη διαδικτυακή παρενόχληση (cyber-harassment), η οποία σχετίζεται με ανεπιθύμητα σεξουαλικά μηνύματα, ακατάλληλες προσβάσεις σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης. Μια άλλη μορφή έμφυλης βίας που συναντούμε είναι η εμμονική διαδικτυακή παρακολούθηση (cyberstalking), με τη αποστολή επίμονων μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Η τρίτη μορφή βίας μέσω τεχνολογίας είναι η μη συναινετική διανομή σεξουαλικού υλικού, η οποία περιλαμβάνει την δημοσίευση φωτογραφιών/βίντεο σεξουαλικού υλικού χωρίς τη συγκατάθεση του ατόμου που εμφανίζεται σε αυτό, προκαλώντας ζημιές σε πολλούς τομείς στην ζωή του θύματος.
Τις τελευταίες ημέρες παρατηρείται μια «θύελλα» αποκαλύψεων σε διάφορους τομείς της κοινωνικής πραγματικότητας. Η αρχή γίνεται με την Ολυμπιονίκη Σοφία Μπεκατώρου, η οποία σπάει την σιωπή της ενάντια στην έμφυλη βία, προκειμένου να προστατεύσει τις συναθλήτριες της. Μέσω της καταγγελίας της δικής της βιωματικής εμπειρίας σεξουαλικής παρενόχλησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έδωσε το ηχηρό μήνυμα σε όλες τις γυναίκες του αθλητισμού και όχι μόνο, ότι δεν είναι πλέον μόνες τους σε αυτόν τον αγώνα κατά της κακοποίησης. Έχουν στο πλευρό τους ειδικούς που μπορούν να τις βοηθήσουν και γίνονται προσπάθειες σε επίπεδο πολιτείας για να αποκτήσουν αυτές οι γυναίκες ακόμη περισσότερα στηρίγματα.
Τα περιστατικά έμφυλης διάκρισης, και σεξουαλικής παρενόχλησης συνιστούν και για τα Πανεπιστήμια μια σκληρή πραγματικότητα. Ειδικότερα οι λεπτομέρειες ήρθαν στο φως στο πλαίσιο ανώνυμων καταγγελιών που γίνονται μέσω πλατφόρμας την οποία δημιούργησε στο Facebook η «Φοιτητική Πρωτοβουλία Καταγραφής Παρενοχλήσεων» στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Τα περιστατικά που αναφέρουν οι δυο φοιτήτριες αφορούν τον ίδιο Καθηγητή, για τον οποίο λένε ότι τις παρενοχλούσε επανειλημμένα, προσκαλώντας τις στο γραφείο του. Οι δυο φοιτήτριες αναφέρουν πως όταν ο συγκεκριμένος Καθηγητής δεν κατάφερε να πετύχει τους στόχους του, μετέτρεψε το μάθημα σε κόλαση για αυτές, με συνεχείς προσβολές, σεξουαλικά υπονοούμενα και μειωτικούς χαρακτηρισμούς.
Μετά την εξομολόγηση της Σοφίας Μπεκατώρου ξεκίνησαν οι καταγγελίες δίχως τέλος για σεξουαλική παρενόχληση στον λαμπερό –κατά τα άλλα- κόσμο του θεάτρου. Οι καταγγελίεςαπευθύνθηκαν στις αρμόδιες αρχές, συνοδευόμενες από παραιτήσεις Καλλιτεχνικών Διευθυντών και γνωστών ηθοποιών του καλλιτεχνικού γίγνεσθαι.
Τι λοιπόν οδήγησε στις αποκαλύψεις και τι στην αποσιώπηση για μεγάλο χρονικό διάστημα; Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η βία, είτε είναι σωματική, λεκτική, σεξουαλική ή ψυχική, δεν παύει να είναι μια μορφή εξουσίας που επιβάλλεται στο άτομο για τη διατήρηση του ελέγχου της σχέσης και της συμπεριφοράς του θύματος. Πρόκειται λοιπόν για παραβίαση των δικαιωμάτων του ατόμου. Σε όλες τις περιπτώσεις η προβολή ενός τέτοιου ιδιαίτερου γεγονότος μόνο εύκολη δεν είναι, εφόσον το άτομο, που έχει υποστεί μια μορφή βίας και στην προκειμένη περίπτωση αναφερόμαστε στο γυναικείο φύλο, είναι ψυχολογικά «αναστατωμένο», η ψυχική υπόσταση έχει κλονιστεί και «παγώνει» μη μπορώντας να αντιδράσει. Μέχρι που περνάει ο καιρός, αρχίζει να συνειδητοποιεί αυτό το οποίο έχει συμβεί, προσπαθεί να το αποδεχτεί με όλο της το «είναι», νιώθοντας έτοιμη να το μοιραστεί με τον κοινωνικό της περίγυρο. Είναι ιδιαίτερα ευχάριστο γεγονός ότι όλο και περισσότερες γυναίκες σπάνε την σιωπή τους, ενάντια σε κάθε είδους έμφυλης βίας, διδάσκοντας με αυτόν τον τρόπο στα μικρά κορίτσια, ότι κακοποιητικές συμπεριφορές δεν θα πρέπει να γίνονται αποδεκτές και δεν θα πρέπει να αποσιωπούνται.
Πλέον υπάρχει ελπίδα, πλέον υπάρχει γνώση και η αντίδραση έρχεται μέσω του θάρρους, μέσω της εσωτερικής δύναμης, μέσω του «γνώθι σαυτόν» και του «γνώθι μαθών». Το φως της αλήθειας λαμβάνει χώρο, γκρεμίζοντας τα τείχη της σιωπής, διεκδικώντας την ελευθερία ενάντια σε κάθε μορφή έμφυλης βίας.
Μέσω της Ατραπού της γνώσεως και της Αρετής, ας νικήσουμε όλες τις Σκιές…..!
Η Κάλλη Παπαδογιάννη είναι Αστυνομικός, Οικονομολόγος, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας