Η Ιωάννα Χαρμπέα δεν γράφει απλώς ιστορίες· αγγίζει ψυχές. Με τη βαθιά, εσωτερική της γραφή και με λόγια που ακουμπούν τον αναγνώστη σαν ψίθυρος αλήθειας, μας μιλά για το βιβλίο της «Το κόστος του λευκού ονείρου» και για τη ζωή πίσω από τις σελίδες.
– Ιωάννα, πότε ξεκίνησε η σχέση σου με τη συγγραφή;
Ι.Χ.: Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, κρατούσα ένα τετράδιο και έγραφα. Δεν ήξερα ακριβώς γιατί, αλλά ένιωθα πως μόνο έτσι μπορούσα να καταλάβω τον κόσμο γύρω μου. Η γραφή ήταν πάντα ένα καταφύγιο – ένας τρόπος να βάζω τάξη στα συναισθήματα, να δίνω φωνή σε ό,τι δεν μπορούσα να πω δυνατά.
– Τι σε ενέπνευσε να γράψεις Το κόστος του λευκού ονείρου;
Ι.Χ.: Με ενέπνευσαν οι άνθρωποι που ζουν σιωπηλά, εκείνοι που κουβαλούν μέσα τους όνειρα και φόβους, χωρίς πάντα να μπορούν να τα εκφράσουν. Ήθελα να γράψω για τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι – για το τίμημα που πληρώνουμε όταν κυνηγάμε την τελειότητα ή μια ψευδαίσθηση ευτυχίας.
– Ο τίτλος του βιβλίου είναι πολύ ιδιαίτερος. Τι σημαίνει για εσένα;
Ι.Χ.: Το «λευκό όνειρο» είναι αυτό που όλοι αναζητούμε – μια καθαρή, όμορφη εκδοχή της ζωής. Όμως το «κόστος» του, συχνά, είναι η απώλεια της αλήθειας μας. Μερικές φορές, για να αγγίξουμε το όνειρο, χάνουμε κομμάτια του εαυτού μας.
– Υπάρχουν προσωπικά βιώματα μέσα στο βιβλίο;
Ι.Χ.: Ίσως όχι άμεσα, αλλά συναισθηματικά, ναι. Κάθε συγγραφέας αφήνει ίχνη από τη δική του ψυχή. Στις λέξεις μου υπάρχουν οι φόβοι, οι ελπίδες και οι σιωπές μου. Δεν είναι αυτοβιογραφία, είναι όμως μια βαθιά προσωπική κατάθεση.
– Πιστεύεις ότι η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε την κοινωνία;
Ι.Χ.: Απόλυτα. Ένα βιβλίο μπορεί να σε κάνει να σταθείς μπροστά στον καθρέφτη και να δεις τον εαυτό σου διαφορετικά. Η λογοτεχνία δεν κουνά το δάχτυλο· φωτίζει. Και όταν φωτίζεται μέσα μας κάτι που πριν ήταν σκοτεινό, τότε αλλάζει και ο τρόπος που βλέπουμε τον κόσμο.
– Στα έργα σου συχνά μιλάς για τη θέση της γυναίκας. Είναι κάτι που σε απασχολεί ιδιαίτερα;
Ι.Χ.: Ναι, γιατί ακόμα και σήμερα πολλές γυναίκες κουβαλούν σιωπές που δεν τους ανήκουν. Δεν γράφω για να καταγγείλω, αλλά για να θυμίσω ότι καθεμιά αξίζει να υπάρξει όπως είναι — χωρίς φόβο, χωρίς ενοχές.
– Πώς βιώνεις τη διαδικασία της γραφής; Είναι εύκολη ή επώδυνη;
Ι.Χ.: Είναι και τα δύο. Υπάρχουν μέρες που οι λέξεις ρέουν σαν ποτάμι, κι άλλες που πρέπει να τις ξεριζώσεις μέσα από τη σιωπή. Όμως πάντα υπάρχει εκείνη η στιγμή της λύτρωσης, όταν καταλαβαίνεις ότι κάτι αληθινό ειπώθηκε.
– Τι είναι για σένα η μεγαλύτερη ανταμοιβή ως συγγραφέας;
Ι.Χ.: Όταν ένας αναγνώστης μου γράψει “ένιωσα ότι μιλούσες για μένα”. Εκείνη η φράση είναι τα πάντα. Γιατί η γραφή αποκτά νόημα μόνο όταν αγγίζει κάποιον άλλον.
– Και ο ρόλος του συγγραφέα; Πώς τον βλέπεις στη σημερινή εποχή;
Ι.Χ.: Ο συγγραφέας δεν είναι δάσκαλος ούτε κριτής. Είναι συνοδοιπόρος. Παρατηρεί, νιώθει, καταγράφει, αλλά πάνω απ’ όλα — ακούει. Οφείλει να έχει την ευαισθησία να βλέπει πίσω από τις λέξεις, πίσω από τα βλέμματα.
– Τι ετοιμάζεις αυτή την περίοδο;
Ι.Χ.: Ένα νέο βιβλίο, πιο εσωτερικό. Μιλά για τη σιωπή, τη μνήμη και το πώς ο χρόνος αλλάζει τον τρόπο που αγαπάμε. Δεν θα πω περισσότερα ακόμη, αλλά είναι ένα έργο που με συγκινεί βαθιά.
– Αν έπρεπε να συνοψίσεις τη ζωή σου σε μια φράση;
Ι.Χ.: «Να αγαπάς, ακόμα κι όταν πονάς. Γιατί μόνο τότε μαθαίνεις τι σημαίνει άνθρωπος.»
Η Ιωάννα Χαρμπέα δεν γράφει απλώς ιστορίες – γράφει κομμάτια ζωής. Μέσα από το «Κόστος του λευκού ονείρου» και όσα ετοιμάζει, συνεχίζει να μας θυμίζει πως η ελπίδα γεννιέται μέσα από την αλήθεια, και πως η πιο όμορφη γραφή είναι εκείνη που βγαίνει από την καρδιά.
