Το 2011, ο Σάιμον Άρσελ και οι άλλοι τρεις συνιδρυτές της τότε νεοσύστατης περιβαλλοντικής εταιρείας συμβούλων “Tyler Grange” στο Ηνωμένο Βασίλειο, αποφάσισαν να δώσουν σε όλους τους εργαζομένους τους από μια ημέρα ρεπό το μήνα, υπό την προϋπόθεση να κάνουν εθελοντική εργασία εκτός εταιρείας.
Είχαν διαπιστώσει ότι πολλοί από τους νέους υπαλλήλους τους αφιέρωναν ήδη ελεύθερο χρόνο σε εθελοντικές δραστηριότητες, βοηθώντας οργανισμούς για την προστασία της άγριας ζωής. «Οι οικολόγοι μας, αγαπούσαν να λειτουργούν πάντα ως οικολόγοι», περιγράφει ο Άρσελ.
Πέρυσι, η “Tyler Grange” έκανε αυτό που κάποιοι θα χαρακτήριζαν πολύ πιο ριζοσπαστικό βήμα υπέρ της ευημερίας των εργαζομένων της, καθιερώνοντας την τετραήμερη εργασία για όλους τους υπαλλήλους.
Η εταιρεία συμμετείχε στο μεγαλύτερο πείραμα «τετραήμερης εβδομάδας εργασίας» στον κόσμο, που πραγματοποιήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο από τον Ιούνιο έως τον Δεκέμβριο του 2022. Στόχος της δοκιμής ήταν να αξιολογηθεί κατά πόσον οι εταιρείες μπορούσαν να διατηρήσουν την παραγωγικότητα με μειωμένο χρόνο εργασίας – και, το σημαντικότερο, χωρίς μειώσεις στις αποδοχές των εργαζομένων
Και το κλίμα;
Διευθυντές και υπάλληλοι στην “Tyler Grange” υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό την αλλαγή, και τα αποτελέσματά τους έδειξαν ότι η ημερήσια παραγωγικότητα είχε αυξηθεί κατά 22%. Αλλά ο Άρσελ ήθελε να αξιολογήσει και ένα ακόμη στοιχείο: τον αντίκτυπο της τετραήμερης εβδομάδας στο αποτύπωμα άνθρακα της εταιρείας. Και η τετραήμερη εβδομάδα αποδείχθηκε «εντυπωσιακά καλή και σε αυτό», όπως δήλωσε στο BBC.
«Κατά μέσο όρο καταγράψαμε μείωση κατά 21% στον αριθμό των χιλιομέτρων που διανύθηκαν με αυτοκίνητο», σημειώνει χαμογελώντας. Η “Tyler Grange” σταμάτησε επίσης τις συναντήσεις και τα ταξίδια που κρίθηκαν περιττά.
Δοκιμές σε όλο τον κόσμο
Η συζήτηση γύρω από την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας κερδίζει έδαφος σε όλο τον κόσμο, σχολιάζει το BBC. Η μη κερδοσκοπική οργάνωση που συντόνισε τη δοκιμή στο Ηνωμένο Βασίλειο, η 4 Day Week Global, είχε επίσης πραγματοποιήσει πιλοτικά προγράμματα στις ΗΠΑ και την Ιρλανδία, ενώ το ισλανδικό Δημόσιο και εταιρείες στην Ισπανία, τη Σουηδία, το Βέλγιο, την Ιαπωνία και τη Νέα Ζηλανδία έχουν επίσης δοκιμάσει μικρότερες εβδομάδες εργασίας.
Όμως η δοκιμή στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα, καθώς συμμετείχαν πάνω από 60 επιχειρήσεις και οργανισμοί. Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στις 21 Φεβρουαρίου και ορισμένες από τις εταιρείες αρχίζουν να διατυπώνουν ανοικτά αυτό που υποδείκνυαν και παλιότερες μελέτες: μια μικρότερη εβδομάδα εργασίας θα μπορούσε να βοηθήσει τον πλανήτη.
Η Τζούλιετ Σορ, οικονομολόγος και κοινωνιολόγος στο Boston College και επικεφαλής ερευνήτρια της 4 Day Week Global, η οποία ασχολήθηκε με τα πειράματα τόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο και στις ΗΠΑ, υποστηρίζει ότι η μείωση της εργάσιμης εβδομάδας είναι σημαντικός παράγοντας για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.
«Αν και το όφελος για το κλίμα είναι η πιο δύσκολη παράμετρος για να υπολογιστεί, πολλές έρευνες δείχνουν ότι με την πάροδο του χρόνου, καθώς οι χώρες μειώνουν τις ώρες εργασίας, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μειώνονται», λέει. Μια μείωση των ωρών εργασίας κατά 10% συσχετίζεται με μείωση του αποτυπώματος άνθρακα κατά 8,6%, σύμφωνα με μελέτη που είχε συνυπογράψει η Σορ το 2012.
Λιγότερες ώρες στον δρόμο
Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που συμβάλλουν στα κλιματικά οφέλη της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας είναι η μείωση των απαραίτητων μετακινήσεων. Τα στοιχεία από το πείραμα στο Ηνωμένο Βασίλειο, δείχνουν μείωση κατά 10% στη διάρκεια των δοκιμών, από 3,5 ώρες σε 3,15 ώρες την εβδομάδα (δεδομένα από τις εταιρείες που κατέγραφαν τους χρόνους μετακίνησης). Στο πείραμα του 2022 στις ΗΠΑ η μείωση ήταν ακόμη μεγαλύτερη, από 3,56 σε 2,59 ώρες την εβδομάδα (πτώση 27%).
Τόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο και στις ΗΠΑ διαπιστώθηκε ότι πολλοί αφιέρωναν τον χρόνο που εξοικονομούσαν σε δραστηριότητες που συνδέονταν χαμηλές εκπομπές άνθρακα, όπως πεζοπορία ή κάποιο χόμπι στο σπίτι. Τα στοιχεία από τη Βρετανία κατέγραψαν επίσης ότι η «στροφή» στη μικρότερη εβδομάδα εργασίας οδήγησε σε περισσότερες δραστηριότητες που ήταν φιλικές προς το περιβάλλον: συμμετέχοντες αφιέρωναν περισσότερο χρόνο σε εθελοντικές δράσεις για περιβαλλοντικούς σκοπούς και ήταν πιο προσεκτικοί με την ανακύκλωση και την αγορά οικολογικών προϊόντων.
«Όταν οι άνθρωποι εργάζονται λιγότερο, έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο για βιώσιμες δραστηριότητες», παρατηρεί η Στέφανι Τζέρολντ, ερευνήτρια στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Βρανδεμβούργου στη Γερμανία, η οποία δεν συμμετείχε στις δοκιμές στο Ηνωμένο Βασίλειο ή στις ΗΠΑ, αλλά έχει αναπτύξει διάφορα μοντέλα μείωσης του χρόνου εργασίας που εφαρμόζονται από αυστριακές εταιρείες.
Πέφτει η κίνηση (και) στο Διαδίκτυο
Ένα απρόβλεπτο αποτέλεσμα που παρατήρησαν στην “Tyler Grange” ήταν πως και οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που σχετίζονται με την αποστολή και την αποθήκευση δεδομένων μειώθηκαν σημαντικά. Τα μεγάλα κέντρα αποθήκευσης δεδομένων μπορούν να καταναλώνουν το καθένα την ίδια ηλεκτρική ενέργεια με 50.000 σπίτια. «Η έλλειψη [διαδικτυακής] επαγγελματικής κίνησης τις Παρασκευές θα μπορούσε να έχει σημαντικό αντίκτυπο στις εκπομπές ρύπων, ενδεχομένως ακόμη πιο σημαντικό από τη μείωση των μετακινήσεων», λέει ο Άρσελ.
Η ανησυχία
Μεταξύ σχεδόν όλων των εταιρειών που συμμετείχαν στο βρετανικό πείραμα, η «ετυμηγορία» ήταν θετική: η μικρότερη εβδομάδα εργασίας ωφελεί τις επιχειρήσεις και το περιβάλλον. Όμως ορισμένοι ειδικοί παρατηρούν ότι η μείωση των ωρών εργασίας μπορεί να συνοδεύεται από άλλους, έμμεσους κινδύνους για το περιβάλλον.
Στην επιπλέον ελεύθερη ημέρα τους, οι εργαζόμενοι δεν είναι απαραίτητο ότι θα έχουν «πράσινη» συμπεριφορά. Κάποιοι θα μπορούσαν να επιβιβαστούν σε ένα αεροπλάνο για να γιορτάσουν το πληρωμένο ρεπό της Παρασκευής τους στο εξωτερικό. «Ένα τριήμερο Σαββατοκύριακο θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών» με έντονο αποτύπωμα άνθρακα, λέει ο Ανουπάμ Νάντα, καθηγητής αστικής οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. «Αν καταλήξετε να ταξιδεύετε αεροπλάνο ή να οδηγείτε εκατό μίλια για αναψυχή» αυτό δεν πρόκειται να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Ούτε στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά ούτε και στις ΗΠΑ δεν υπολογίστηκε πλήρως το αποτύπωμα άνθρακα από τις πιθανές επιπλέον δραστηριότητες στο έξτρα ρεπό. Ο Φίλιπ Φρέι, ερευνητής στο Ινστιτούτο Αξιολόγησης Τεχνολογίας και Ανάλυσης Συστημάτων στην Καρλσρούη της Γερμανίας και συγγραφέας του βιβλίου «Τα οικολογικά όρια της εργασίας», λέει ότι κατανοεί την ανησυχία για τις πιθανές, επιπρόσθετες εκπομπές ρύπων από δραστηριότητες στον επιπλέον ελεύθερο χρόνο, αλλά σημειώνει ότι η υπόθεση αυτή δεν φαίνεται να επικυρώνεται προς το παρόν.
Ο Φρέι παραπέμπει μάλιστα σε μία μελέτη που έδειξε ότι οι άνθρωποι στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη αφήνουν μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα τις ημέρες του Σαββατοκύριακου (οι εκπομπές του Σαββατοκύριακου δεν είναι μειωμένες στην Ανατολική Ασία).
Συνολικά, διαπιστώθηκε ότι οι εκπομπές της Κυριακής στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη ήταν 40% χαμηλότερες από τον μέσο όρο, ενώ οι εκπομπές τις καθημερινές ήταν σχεδόν 20% υψηλότερες από τον μέσο όρο.
Στοιχεία από τη Διοίκηση Πληροφοριών για την Ενέργεια στις ΗΠΑ δείχνουν επίσης ότι οι άνθρωποι στις Ηνωμένες Πολιτείες καίνε σχεδόν 10% λιγότερα ορυκτά καύσιμα τα Σαββατοκύριακα από ό,τι τις καθημερινές. Για αυτό τον λόγο, ο Φρέι εκτιμά ότι μία επιπλέον ημέρα αργίας μέσα στην εβδομάδα, θα μπορούσε μειώσει τις εκπομπές από καύση ορυκτών καυσίμων.
Επιπλέον δεδομένα φαίνονται επίσης σχετικά καθησυχαστικά. Ο αριθμός των εγχώριων ταξιδιών αναψυχής που έκαναν οι εργαζόμενοι που συμμετείχαν στο βρετανικό πιλοτικό πρόγραμμα μειώθηκε κατά 5,5%, ενώ δεν υπήρξε σχεδόν καμία μεταβολή στον αριθμό των διεθνών πτήσεων που πραγματοποιήθηκαν για αναψυχή. Ωστόσο μία αμερικανική μελέτη δεν διαπίστωσε καμία αλλαγή στα εγχώρια ταξίδια αναψυχής, ενώ τα διεθνή ταξίδια αναψυχής υπερδιπλασιάστηκαν μεν, αλλά η συχνότητά τους πριν το «πείραμα» ήταν χαμηλή.
Πηγή: BBC /kathimerini.gr