του Γιώργου Χατζηλίδη
Ο Ντομινίκ Στρος Καν το είχε πει σε ανύποπτο χρόνο, πριν καν εισέλθουμε στη δίνη της τρόικας και του μνημονίου. Μόνη σωτηρία για την Ελλάδα είναι ο αποπληθωρισμός, είχε έγκαιρα διαμηνύσει σε συνέντευξή του, τον Απρίλιο του 2010, ο τότε επικεφαλής του ΔΝΤ. Είχε εκτιμήσει μάλιστα ότι η διαδικασίαεσωτερικής υποτίμησης θα έπρεπε να οδηγήσει σε μείωση αξιών, μισθών και τιμών, grosso modo, κατά 30%.
Πού βρισκόμαστε σήμερα; Αναλυτές υπολογίζουν ότι οι Έλληνες έχουν χάσει τα τελευταία δύο χρόνια, ένα 10-15% του βιοτικού τους επιπέδου. Για όσους σπεύσουν να αναρωτηθούν «μόνο;», πρέπει να σημειωθεί ότι τέτοιου είδους εκτιμήσεις αναφέρονται, κατά μέσο όρο, στον πλούτο των πολιτών, δεν σταθμίζουν μόνο τις μειώσεις μισθών(σίγουρα μεγαλύτερες από 15%) και λαμβάνουν υπόψη την παραοικονομία, τα αποθεματικά, τα ακίνητα, τη διαρροή καταθέσεων κα.
Είμαστε λοιπόν στα μισά του ιδιαίτερα επώδυνου αυτού δρόμου που δοκιμάζει τις αντοχές της μεσαίας τάξης, η οποία, μετά από 25 χρόνια απληστίας και υπερβολής, βιώνει στιγμές αποκαθήλωσης και κινδυνεύει με αφανισμό. Βέβαια, το μισό της απόστασης έχει διανυθεί με μάλλον ελλειμματικό τρόπο, καθώς η μείωση των εισοδημάτων είναι σαφώς δυσανάλογη σε σχέση με τη μεταβολή στο κόστος ζωής: Τα είδη πρώτης ανάγκης είναι περίπου στα επίπεδα του 2009-2010(πρέπει να επισημανθεί η απαράδεκτη αύξηση των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας στα σούπερ-μάρκετ), οι τιμές των καυσίμων αυξήθηκαν(και έρχονται τα χειρότερα το 2012), ενώ οι πραγματικές μειώσεις σε ένδυση-υπόδηση είναι μεταξύ 5-10%.
Το τελευταίο πικρό ποτήρι
Με δεδομένα ότι εξαντλείται η φοροδοτική δυνατότητα των Ελλήνων, οι δημόσιοι υπάλληλοι έχουν υποστεί δραματικές περικοπές, η κατανάλωση συρρικνώνεται και τα «έτοιμα» τελειώνουν, η τελευταία φάση της εσωτερικής υποτίμησης θα επικεντρωθεί, παράλληλα με τη δραστική μείωση τους κράτους, στους μισθούς του ιδιωτικού τομέα: Στην ατζέντα της διαπραγμάτευσης με την τρόικα έχουν μπει για τα καλά δώρα/επιδόματα και κατώτατος μισθός – οι απώλειες, δυστυχώς, θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένες, ας ευχηθούμε μόνο να περιοριστούν σε λογικά επίπεδα.
Θα είναι μία πολύ σκληρή περίοδος αυτή που θα ζήσουμε τους αμέσως επόμενους μήνες, κατά την οποία η πολιτική τάξη της χώρας καλείται να ξεπεράσει τον εαυτό της, να απομακρυνθεί από τον προσφιλή για την ίδια λαϊκισμό και να δώσει στον ελληνικό λαό τις τελευταίες κουταλιές της πικρής συνταγής. Δυστυχώς, εδώ που έχουν φθάσει τα πράγματα, λόγω του μεταρρυθμιστικού φόβου της κυβέρνησης Παπανδρέου και της έλλειψης ρεαλιστικών εναλλακτικών προτάσεων, δεν υπάρχει εύκολος τρόπος για να αποφύγουμε την εφιαλτική επιστροφή στη δραχμή.
…και το ερώτημα
Το καταλυτικό ερώτημα είναι αν η ελληνική κοινωνία θα μπορέσει να αντέξει, ψυχολογικά και οικονομικά, σε αυτήν την τελευταία φάση προσαρμογής, που πιθανώς θα συνοδευτεί με ακόμα μεγαλύτερο κούρεμα στο χρέος. Το σίγουρο είναι ότι δεν θα τα καταφέρει από μόνη της, αν συνεχίσει η παραπαίουσα πολιτική τάξη της χώρας να στέλνει τα ίδια θολά μηνύματα, που δίνουν το δικαίωμα στις φωνές του λαϊκισμού να σπέρνουν το ζιζάνιο της δραχμής. «Αν είναι να εξαθλιωθούμε και να τα ξεπουλήσουμε όλα, ας γυρίσουμε στη δραχμή» είναι η μόνιμη επωδός των τελευταίων μηνών από όσους είτε αγνοούν την πραγματικότητα και τις δραματικές συνέπειες μίας τέτοιας επιλογής είτε υστερόβουλα, για να διασώσουν τα διαβρωτικά για την κοινωνία συμφέροντά τους, ποντάρουν στο σενάριο της συνολικής κατάρρευσης και της άτακτης χρεοκοπίας.
Χρειάζονται λοιπόν καθαρές κουβέντες και αποφάσεις από όλους όσοι συμμετέχουν στην κυβέρνηση συνεργασίας, πραγματική προσαρμογή των τιμών της αγοράς στα νέα δεδομένα και μία τελευταία δύσκολη προσπάθεια από τους δοκιμαζόμενους πολίτες. Η αυγή του 2012 βρίσκει τη χώρα μας αντιμέτωπη με τα ίδια διλήμματα, βασικά με το εξής: «Ευρώπη» ή «Βαλκάνια»;
Voria.gr