Ο παραπάνω πατερικός λόγος του Ιωάννη του Δαμασκηνού περικλείει ολόκληρη τη διδασκαλία της ορθόδοξης ζωής και πνευματικότητας που είναι συνυφασμένες στο διάβα των αιώνων. Μας λέει ο ιερός Πατήρ πως «αν δεν υπάρχει ανάσταση, ούτε Θεός υπάρχει, ούτε πρόνοια, αλλά όλα άγονται και φέρονται κατά τύχη».
Όσα θα αναφερθούν δεν είναι πιστευτά από όλους τους ανθρώπους. Ανάσταση; Είναι δυνατόν; Μα, δεν το συλλαμβάνει ο ανθρώπινος νους. Άρα δεν το πιστεύω. Αυτός είναι ο συνήθης ισχυρισμός των ανθρώπων που εξηγούν τα πάντα γύρω τους, μέσω των αισθήσεων τους. Μα ο νους δεν τα συλλαμβάνει όλα στη ζωή μας. Παραταύτα τα πιστεύουμε. Πολλά είναι τα μυστήρια που συναντούμε και δεν δύναται να δώσουμε μία ερμηνεία σ’ αυτά. Εξ’ άλλου ο προφητάναξ Δαυίδ μας λέει πως «δεν υπάρχει εξήγηση στο μυστήριο». Η διάνοια που σύμφωνα με τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά είναι ο οφθαλμός των αισθητών και νοερών, δεν είναι εκείνη που γνωρίζει τους επουράνιους θησαυρούς, πράγμα το οποίο κάνει ο νους του ανθρώπου που είναι ο οφθαλμός της ψυχής σύμφωνα με τον ίδιο Πατέρα της Εκκλησίας μας. Επομένως απαραίτητη προϋπόθεση για να προσεγγίσουμε θέματα όπως το σημερινό είναι η πίστη. Χρειάζεται «ένδον σκάπται» όπως φιλοσοφούσαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Ακόμη και ο Δανός φιλόσοφος Soren Kirkegor θεωρεί πως η γνώση είναι ανεπαρκής από μόνη της και οδηγεί στην απόγνωση. Έτσι ο ίδιος αναδεικνύει την αξία της πίστης και τονίζει πως με τη βοήθεια της πίστης ο άνθρωπος επιτυγχάνει την υπέρβαση του τραγικού και ενώνεται με το Θείο που αποτελεί την απόλυτη αντικειμενική αλήθεια. Επομένως για να προσεγγίσουμε θέματα που υπερβαίνουν τη λογική μας, όπως η Ανάσταση χρειάζεται πίστη. Και κυρίως δεν μπορούμε να ομολογήσουμε τη θεότητα του Χριστού «αν δεν έχουμε τη χάρη του Αγίου Πνεύματος», όπως μας λέει ο Απόστολος Παύλος.
Μελετώντας κάποιος τη θρησκειολογία, μελετώντας την ιστορία από την αρχή της δημιουργίας του κόσμου, θα διαπιστώσει πως ο άνθρωπος έχει την εσωτερική τάση του φιλοσοφείν και θεολογείν. Η αναζήτηση του θείου είναι συνυφασμένη με τη ζωή του ανθρώπου από τη στιγμή της γεννήσεως του, αφού οι πρωτόπλαστοι που δημιουργήθηκαν από τον Τριαδικό Θεό είχαν ανάγκη αυτή την κοινωνία μαζί Του. Το «θείο» και το «ιερό» είναι στοιχείο της δομής της ανθρώπινης συνείδησης. Έτσι είναι γνώρισμα της πανανθρώπινης θρησκευτικής ψυχής, η αναζήτηση του Θεού και ο στεναγμός προς το άπειρο και αιώνιο. Ο γνωστός θρησκειολόγος Mircea Eliade μας λέει πως «το βασικό θρησκευτικό φαινόμενο του ιερού δεν είναι αποτέλεσμα εξέλιξης, αλλά σταθερό βασικό στοιχείο της ανθρώπινης συνείδησης». Η επανάσταση στη ζωή του ανθρώπου ήρθε με την Ανάσταση του Χριστού, αυτό το μέγα μυστήριο, το ανεξήγητο. Καμία θρησκεία δεν κατάφερε να μιλήσει γι’ αυτό το πρωτόγνωρο πράγμα. Και το σημαντικότερο; Να μυήσει τον άνθρωπο στη μυστική γεύση της ανάστασης. Ο Θεάνθρωπος έκανε την υπέρβαση, υπερπηδώντας τα στενά όρια του θανάτου.
Τώρα σκεφτείτε, πως θα ήταν η ζωή αν ο Χριστός σταυρωνόταν και η ζωή του σταματούσε με τη Σταύρωση; Χάος. Μηδέν. Δεν θα υπήρχε συνέχεια σε καμία περίπτωση και η πίστη θα ήταν άδεια. Χωρίς νόημα, χωρίς ουσία, γιατί αυτό που δίνει νόημα είναι το αναστάσιμο μήνυμα. Ο Χριστός με την Ανάσταση του, που σημαίνει υπέρβαση του φυσικού θανάτου, μας δίνει την πεποίθηση, την ελπίδα, ότι αυτό το δείγμα της αληθινής ζωής και της ψεύτικης που ζούμε, θα ξεκαθαρίσει μια μέρα. Το στοιχείο του θανάτου θα φύγει και θα μείνει το στοιχείο της ζωής. Κι όμως ο Κύριος δίνει συνέχεια στη ζωή του ανθρώπου και τον καλεί ως δεύτερος Αδάμ να κερδίσει αυτό που έχασε, τον Παράδεισο. Με την Ανάσταση Του απέδειξε ότι έλαβε τέλος ο θάνατος του ανθρώπου, καθώς Εκείνος ως «πρωτότοκος τῶν νεκρῶν», νίκησε τον θάνατο και έδωσε στον άνθρωπο την δυνατότητα να μετάσχει μετά θάνατον στη Βασιλεία των Ουρανών. Συγκινητικό είναι το ποίημα του Ρωμανού του Μελωδού όπου η Παναγία απευθυνόμενη στον Υιό της, του λέει «Νεκρούς ανέστησες, μα νεκρός δεν έγινες, ούτε σου ‘γινε ταφή, γιε μου, ζωή μου, και πως λες, αν δεν πάθω, ο ταλαίπωρος Αδάμ δεν βλέπει υγεία» Ο Άγιος Επιφάνειος Κύπρου κάνοντας λόγο για την κάθοδο του Κυρίου στον Άδη, αναφέρει πως «ανασταίνεται ο Χριστός και ο ενωμένος μαζί Του Αδάμ κι ανασταίνεται μαζί και η Εύα». Τη μέθεξη αυτή, την αναστάσιμη έκσταση των μυστικών και ουράνιων εμπειριών, ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να τη βιώσει. Κι επειδή η εκκλησία «εν τοις μυστηρίοις σημαίνεται», όπως ομολογεί ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας, το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας καλεί σε βρώση του Τιμίου Σώματος και πόση του Τιμίου Αίματος «εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωή αιώνιον». Στην εκκλησία δεν υπάρχουν μαγικές τελετές μύησης των πιστών. Υπάρχουν μυστήρια, ανεξήγητα μυστήρια που εάν υπάρχει η αγαθή προαίρεση για ταπείνωση και αγάπη, τότε το Άγιο Πνεύμα ενεργεί κατάλληλα στη ζωή του ανθρώπου, μετατρέποντας την σε θεοκεντρική.
Κάποιοι νεότεροι «ιδεολόγοι», ουτοπιστές, αμοραλιστές, μηδενιστές ή εραστές της λογικοκρατίας χλεύασαν τον Χριστό. Το 2007 ορισμένοι επιστήμονες υποστήριξαν πως ανακάλυψαν στα Ιεροσόλυμα το οστεοφυλάκιο όπου φυλάσσονταν τα οστά του Χριστού. Μάλιστα το βιβλίο με τίτλο «Ο Τάφος του Ιησού» με συγγραφείς τους Simcha Jacobovici και Charles Pellegrino είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικό. Και αυτές τις άγιες ημέρες στην τηλεόραση προβλήθηκε το ντοκιμαντέρ όπου οι δύο προαναφερόμενοι μελετητές και συγγραφείς ανακάλυψαν το οστεοφυλάκιο και τα οστά του Ιησού. Θέλησαν πάλι με αυτό τον τρόπο να αμφισβητήσουν τη θεότητα του Χριστού και να Τον προβάλλουν μόνο ως άνθρωπο που σταυρώθηκε, θάφτηκε και τα οστά Του τοποθετήθηκαν σε οστεοφυλάκιο. Με άλλα λόγια πως δεν αναστήθηκε. Και αυτό το επιχειρούν γιατί αν ο Κύριος δεν είχε αναστηθεί, τότε η πίστη μας θα ήταν κενή, ένα τίποτα. Αναγνωρίζουν πως η Ανάσταση αποτελεί τη βάση στη ζωή της εκκλησίας. Εξ’ άλλου ο θείος Παύλος μας λέει πως «εάν ο Χριστός δεν αναστήθηκε, τότε είναι χωρίς νόημα το κήρυγμα μας, είναι και η πίστη σας χωρίς νόημα».
Από τα πρώτα κιόλας χριστιανικά χρόνια αμφισβητήθηκε η θεότητα του Χριστού. Αυτό επιχείρησε ο Άρειος, αυτό επιχειρούσαν οι διάφορες αιρέσεις, αυτό επιχειρούν οι αρνητές του Χριστού ακόμη και σήμερα. Ο Ίδιος ήρθε να καλέσει σε μετάνοια τον πεπτωκότα άνθρωπο. Έγινε άνθρωπος για να σώσει. Σταυρώθηκε για να σώσει. Με το αίμα Του δίνει την ευκαιρία στον άνθρωπο να «πλύνει» τις αμαρτίες και να σωθεί. Αναστήθηκε για να δείξει στον άνθρωπο τη συνέχεια της ζωής. Γι’ αυτό δεν Τον δέχονται και ως Θεό οι αρνητές Του. Δεν τους αφήνει ο εγωισμός τους, να δεχτούν την ύπαρξη ενός Θεού που έλαβε σάρκα και οστά, για να σώσει με τη σταυρική Του θυσία τον άνθρωπο που έχασε τον παράδεισο. Ο Κύριος ήρθε στη γη για να επιτελέσει ένα σωστικό έργο και ως νέος Αδάμ να ανασύρει τον άνθρωπο από την ανυπαρξία στην οποία τον καθήλωνε η αμαρτία. Ο Γάλλος φιλόσοφος Ernest Renan, ένας από τους κορυφαίους αρνητές του Χριστού έλεγε για το Χριστό: «Για δεκάδες χιλιάδες χρόνια ο κόσμος θα ανυψώνεται δια σου. Οι αιώνες θα διακηρύσσουν ότι μεταξύ των υιών των ανθρώπων δεν γεννήθηκε κανένας υπέρτερος σου. Θεός όμως δεν είσαι». Βλέπετε λοιπόν πως ενοχλεί η θεότητα του Θεού; Δεν προτιμούνε ένα Θεό ενανθρωπίσαντα, αλλά έναν άνθρωπο Θεοποιημένο. Αλλά ο εκατόνταρχος και οι Ρωμαίοι στρατιώτες όταν έφριξε η γη τη στιγμή και ο Χριστός παρέδωσε το Πνεύμα του ομολόγησαν πως «αληθώς Θεού Υιός ην ούτος».
Αξίζει αυτές τις άγιες ημέρες ο πιστός, ακόμη κι αυτός που αμφισβητεί σκεπτόμενος μόνο ορθολογιστικά τα Πάθη του Κυρίου, να βιώσει από κοντά μέσα στην εκκλησία τα όσα διαδραματίστηκαν εκείνο το Πάσχα. Δεν είναι δυνατό με βάση τη λογική και τη χρήση επιχειρημάτων, να εξηγηθούν τα όσα θαυμαστά συνέβησαν εκείνες τις άγιες μέρες. Δεν είναι όλα στη ζωή θέμα λογικής επεξεργασίας. Η πίστη μας στη Σταύρωση και Ανάσταση του Κυρίου αποτελεί ζήτημα εσωτερικής και εμπειρικής βίωσης των παθών του Κυρίου. Εκείνο που μπορούμε να πράξουμε είναι με αγαθή προαίρεση να υπομείνουμε τον καθημερινό σταυρό και η πίστη στη σωτηρία δια της οδού αυτής, θα γίνει βεβαίωση όταν η Ανάσταση αποτελέσει τον κεντρικό άξονα της ζωής μας. Γιατί αν δεν έρθει η σταύρωση στη ζωή μας, πως θα έρθει η ανάσταση; Και η ανάσταση δεν είναι βίωμα μιας στιγμής, του Μ. Σαββάτου, αλλά ολόκληρης της ζωής μας.
Χριστός Ανέστη!
Ηρακλής Φίλιος