Τα ψυχρότερα και υψηλότερα τμήματα του στρώματος πάγου της Γροιλανδίας, σχεδόν δύο μίλια πάνω από το επίπεδο της θάλασσας σε πολλές τοποθεσίες, θερμαίνονται γρήγορα και παρουσιάζουν αλλαγές που είναι πρωτοφανείς εδώ και τουλάχιστον μια χιλιετία, ανέφεραν επιστήμονες την Τετάρτη.
Αυτό είναι το συμπέρασμα της έρευνας που εξήγαγε πολλαπλούς πυρήνες πάγου μήκους 100 μέτρων ή και περισσότερο από την κορυφή του δεύτερου μεγαλύτερου στρώματος πάγου στον κόσμο. Τα δείγματα επέτρεψαν στους ερευνητές να κατασκευάσουν ένα νέο αρχείο θερμοκρασιών με βάση τις φυσαλίδες οξυγόνου που αποθηκεύονται στο εσωτερικό τους, οι οποίες αντικατοπτρίζουν τις θερμοκρασίες κατά την αρχική τοποθέτηση του πάγου.
Η θερμότερη περίοδος της τελευταίας χιλιετίας
«Διαπιστώνουμε ότι η δεκαετία 2001-2011 είναι η θερμότερη από όλη την περίοδο των 1.000 ετών», δήλωσε η Maria Hörhold, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και επιστήμονας στο Ινστιτούτο Alfred Wegener στο Bremerhaven της Γερμανίας.
Και δεδομένου ότι η αύξηση της θερμοκρασίας συνεχίστηκε μόνο από τότε, το εύρημα αυτό είναι πιθανώς μια υποεκτίμηση του πόσο έχει αλλάξει το κλίμα στις περιοχές υψηλού υψομέτρου της βόρειας και κεντρικής Γροιλανδίας. Αυτό είναι άσχημα νέα για τις ακτές του πλανήτη, διότι υποδηλώνει ότι τίθεται σε κίνηση μια μακροχρόνια διαδικασία τήξης που θα μπορούσε τελικά να παραδώσει κάποιο σημαντικό, αν και δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί, κλάσμα της συνολικής μάζας της Γροιλανδίας στους ωκεανούς. Συνολικά, η Γροιλανδία περιέχει αρκετό πάγο για να αυξήσει τη στάθμη της θάλασσας κατά περισσότερο από 20 πόδια.
Η μελέτη συνέδεσε τα αρχεία θερμοκρασίας που αντλήθηκαν από τους πυρήνες πάγου που ανοίχτηκαν το 2011 και το 2012 με τα αρχεία που περιέχονται σε παλαιότερους και μεγαλύτερους πυρήνες που αντικατοπτρίζουν τις θερμοκρασίες πάνω από το στρώμα πάγου πριν από μια χιλιετία. Ο νεότερος πάγος που περιείχαν αυτοί οι παλαιότεροι πυρήνες ήταν από το 1995, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορούσαν να πουν πολλά για τις θερμοκρασίες σήμερα.
Άνοδος της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμούς Κελσίου
Η εργασία διαπίστωσε επίσης ότι σε σύγκριση με τον 20ό αιώνα στο σύνολό του, αυτό το τμήμα της Γροιλανδίας, η τεράστια βορειοκεντρική περιοχή, είναι τώρα 1,5 βαθμούς Κελσίου (2,7 βαθμούς Φαρενάιτ) θερμότερο και ότι ο ρυθμός τήξης και απώλειας νερού από το στρώμα πάγου – που ανεβάζει τη στάθμη της θάλασσας – έχει αυξηθεί παράλληλα με αυτές τις αλλαγές.
Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature την Τετάρτη από την Hörhold και μια ομάδα ερευνητών του Ινστιτούτου Alfred Wegner και δύο άλλων ιδρυμάτων στη Γερμανία, του Ινστιτούτου Niels Bohr και του Πανεπιστημίου της Βρέμης.
Η νέα έρευνα «σπρώχνει την καταγραφή των οργάνων 1.000 χρόνια προς τα πίσω χρησιμοποιώντας δεδομένα από το εσωτερικό της Γροιλανδίας που δείχνουν πρωτοφανή αύξηση της θερμοκρασίας κατά την πρόσφατη περίοδο», δήλωσε η Isabella Velicogna, από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, η οποία δεν συμμετείχε στην έρευνα.
«Αυτό δεν αλλάζει αυτό που ήδη γνωρίζαμε για το σήμα θέρμανσης στη Γροιλανδία, την αύξηση του λιωσίματος και την επιταχυνόμενη ροή πάγου στον ωκεανό, και ότι αυτό θα είναι δύσκολο να επιβραδυνθεί», δήλωσε η Velicogna.
«Παρόλα αυτά, προσθέτει δυναμική στη σοβαρότητα της κατάστασης. Αυτά είναι άσχημα, άσχημα νέα για τη Γροιλανδία και για όλους μας», συμπλήρωσε.
Ίσως να μην είμαστε ακόμα στο «σημείο καμπής»
Οι επιστήμονες έχουν διατυπώσει την άποψη ότι αν ο αέρας πάνω από τη Γροιλανδία θερμανθεί αρκετά, θα ακολουθήσει ένας βρόχος ανατροφοδότησης: Το λιώσιμο του στρώματος πάγου θα το έκανε να πέσει σε χαμηλότερο υψόμετρο, το οποίο φυσικά θα το εξέθετε σε θερμότερο αέρα, ο οποίος θα προκαλούσε περισσότερο λιώσιμο και πτώση, και ούτω καθεξής.
Ωστόσο, το γεγονός ότι αυτό το βόρειο-κεντρικό τμήμα της Γροιλανδίας είναι τώρα 1,5 βαθμό Κελσίου θερμότερο από ό,τι ήταν το 1900 δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το στρώμα πάγου έχει φτάσει σε αυτό το επίφοβο «σημείο καμπής».
Πρόσφατες έρευνες έχουν υποδείξει ότι το επικίνδυνο όριο της Γροιλανδίας βρίσκεται περίπου στους 1,5 βαθμούς Κελσίου ή υψηλότερα της πλανητικής αύξησης της θερμοκρασίας – αλλά αυτό είναι ένα διαφορετικό μέγεθος από την περιφερειακή αύξηση της θερμοκρασίας του στρώματος πάγου. Όταν ο πλανήτης φθάσει τον 1,5 βαθμούς Κελσίου θέρμανσης κατά μέσο όρο, κάτι που θα μπορούσε να συμβεί ήδη από τη δεκαετία του 2030, η θέρμανση της Γροιλανδίας θα είναι πιθανότατα ακόμη υψηλότερη από αυτή – και υψηλότερη από ό,τι είναι τώρα.
Ανησυχία για τους «κοιμώμενους γίγαντες»
Οι ερευνητές που συμβουλεύτηκε η Washington Post τόνισαν επίσης ότι η βόρεια περιοχή της Γροιλανδίας, όπου καταγράφηκαν αυτές οι θερμοκρασίες, είναι γνωστό ότι για άλλους λόγους μπορεί να προκαλέσει μεγάλη άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
«Θα πρέπει να ανησυχούμε για την αύξηση της θερμοκρασίας της βόρειας Γροιλανδίας επειδή η περιοχή αυτή έχει δώδεκα κοιμώμενους γίγαντες με τη μορφή ευρέων παγετώνων παγετώνων και ενός ρεύματος πάγου … που αφυπνισμένοι θα αυξήσουν τη συμβολή της Γροιλανδίας στη στάθμη της θάλασσας», δήλωσε ο Jason Box, επιστήμονας της Γεωλογικής Υπηρεσίας της Δανίας και της Γροιλανδίας.
Ο Jason Box δημοσίευσε πέρυσι μια έρευνα που υποδηλώνει ότι στο σημερινό κλίμα, η Γροιλανδία προορίζεται ήδη να χάσει μια ποσότητα πάγου που ισοδυναμεί με αύξηση της στάθμης της θάλασσας κατά σχεδόν ένα μέτρο. Αυτή η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα επιδεινωθεί καθώς οι θερμοκρασίες θα συνεχίσουν να θερμαίνονται.
Η ανησυχία επικεντρώνεται στο παγωμένο ρεύμα της βορειοανατολικής Γροιλανδίας, το οποίο διοχετεύει ένα σημαντικό τμήμα -12%- του στρώματος πάγου προς τη θάλασσα. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα τεράστιο ποτάμι που κινείται αργά και καταλήγει σε αρκετούς πολύ μεγάλους παγετώνες που εκβάλλουν στη θάλασσα της Γροιλανδίας. Έχει ήδη αραιώσει και οι παγετώνες στο τέρμα του έχουν χάσει μάζα – ένας από αυτούς, ο Zachariae Isstrom, έχει επίσης χάσει την παγωμένη ράχη του που κάποτε εκτεινόταν πάνω από τον ωκεανό.
Πρόσφατες έρευνες έδειξαν επίσης ότι σε προηγούμενες θερμές περιόδους της σχετικά πρόσφατης ιστορίας της Γης (δηλαδή τα τελευταία 50.000 χρόνια περίπου), αυτό το τμήμα της Γροιλανδίας συγκρατούσε συχνά λιγότερους πάγους από ό,τι σήμερα. Με άλλα λόγια, το ρεύμα πάγου μπορεί να εκτείνεται πιο μακριά προς τα έξω από το κέντρο της Γροιλανδίας από ό,τι μπορεί να διατηρηθεί στις σημερινές θερμοκρασίες και να είναι έντονα επιρρεπές στο να κινείται προς τα πίσω και να εγκαταλείπει πολύ πάγο.
Ιδιαίτερα ευάλωτη περιοχή
«Μελέτες παλαιοκλίματος και μοντελοποίησης υποδεικνύουν ότι η βορειοανατολική Γροιλανδία είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στην αύξηση της θερμοκρασίας του κλίματος», δήλωσε η Beata Csatho, ειδική σε θέματα παγοκάλυψης στο Πανεπιστήμιο του Μπάφαλο.
Την ίδια χρονιά που οι ερευνητές έκαναν τις γεωτρήσεις των πυρήνων πάγου στις οποίες βασίζεται η παρούσα εργασία – το 2012 – συνέβη κάτι εντυπωσιακό στη Γροιλανδία. Εκείνο το καλοκαίρι, τον Ιούλιο, σε μεγάλα τμήματα του στρώματος πάγου παρατηρήθηκαν συνθήκες τήξης της επιφάνειας, μεταξύ άλλων και στις ψυχρές και πολύ ψηλές περιοχές όπου πραγματοποιήθηκε η έρευνα.
«Ήταν η πρώτη χρονιά που παρατηρήθηκε ότι είχατε τήξη σε αυτά τα υψόμετρα», δήλωσε η Hörhold. «Και τώρα αυτό συνεχίζεται».