Εκατοντάδες χρόνια τώρα η Ιερά Μονή του Τιμίου Σταυρού Δολιάνων, στέκει αγέρωχα ακοίμητος φρουρός και θεματοφύλακας της θρησκευτικής μας παράδοσης στα ορεινά του νομού Τρικάλων, θυμίζοντας πως πρόκειται για ένα ολοζώντανο θρησκευτικό και ιστορικό μνημείο για την ευρύτερη περιοχή.
Ο ναός του Σταυρού χαρακτηρίζεται από την ιδιόρρυθμη αρχιτεκτονική του που τον καθιστά μοναδικό στην Ελλάδα. Αποτελείται από τον πολύτρουλο και πολύκογχο κυρίως ναό και τον γκρεμισμένο σήμερα νάρθηκα. Ο κυρίως ναός έχει κάτοψη τρίκλιτης βασιλικής με τρείς ημικυκλικές αψίδες στην ανατολική πλευρά και τρείς αψίδες, ανά μακρά πλευρά, από τις οποίες οι μεσαίες είναι χοροστάσια. Ο ναός καλύπτεται με στέγη από πλάκες σχιστόλιθου πάνω από την οποία υψώνονται 12 τρούλοι και τρουλίσκοι κτιστοί. Στο εσωτερικό του Ιερού Βήματος διαμορφώνεται σύνθρονο και επισκοπικός θρόνος. Το εσωτερικό του ναού είναι ανεπίχριστο και συνεπώς χωρίς αγιογραφίες, αναδεικνύοντας έτσι την λίθινη φυσιογνωμία του.
Κτήτορας του ναού, σύμφωνα με λιθανάγλυφη σχετική επιγραφή είναι ο Γιανούσιος Γκουγκουζής από το χωριό Βεντίστα (σημερινός Αμάραντος) Ασπροποτάμου. Ο ναός είναι αθέατος από το κεντρικό δρόμο και συνδέεται μαζί του με χωματόδρομο. Βρίσκεται σε απόσταση 1,5 χλμ από τον οικισμό Δολιανά και 2 χλμ. από την κοινότητα Κρανιά του Ασπροποτάμου.
Φωτογραφία: Γ. Πάντος