Σήμερα οι δαπάνες για την ενέργεια είναι μεγάλες και, πολλές φορές, απαγορευτικές για μεγάλη μερίδα του πληθυσμού. Τα σπίτια, τα καταστήματα και τα γραφεία ξοδεύουν πολλά χρήματα τις περισσότερες εβδομάδες του χρόνου για θέρμανση ή ψύξη. Η απάντηση στη μείωση των δαπανών είναι απλή και συνοψίζεται στην φράση “θα πρέπει να μειωθούν οι ενεργειακές απώλειες του χώρου”. Η πηγή του προβλήματος για τις αυξημένες δαπάνες, πολλές φορές εντοπίζεται στο ίδιο το οίκημα το οποίο τελικά δεν έχει την κατάλληλη μόνωση για τον περιορισμό των ενεργειακών απωλειών. Κάποιες άλλες φορές όμως το πρόβλημα δεν είναι το οίκημα, αλλά το ίδιο το σύστημα θέρμανσης ή ψύξης που υπάρχει. Κάποιες μετρήσεις είναι απαραίτητες να γίνουν, ώστε να μάς δώσουν τις απαντήσεις.
Ας τα πάρουμε όμως με την σειρά. Για αρχή θα ξεκινήσουμε με το οίκημα. Το οίκημα είναι ένα σύνολο από διάφορα υλικά τα οποία ενώθηκαν μεταξύ τους και πλέον αποτελούν έναν χώρο που μπορεί ο άνθρωπος να αναπτύξει τις δραστηριότητές του μέσα σε αυτόν. Θα πρέπει όλα τα υλικά να είναι κατάλληλα και φυσικά να εμποδίζουν τη θερμότητα να περάσει εύκολα μέσα από αυτά. Ένα απλό παράδειγμα για να γίνει κατανοητό αυτό είναι το παράδειγμα με το σίδερο και το ξύλο μέσα στη φωτιά. Αν μέσα στην φωτιά πετάξουμε ένα ξύλο και ένα σίδερο, την άκρη από το σίδερο που βρίσκεται έξω από τη φωτιά, σύντομα δεν θα μπορούμε να την πιάσουμε, ενώ του ξύλου θα μπορούμε. Τα υλικά του οικήματος θα πρέπει να είναι σαν το ξύλο. Κακός αγωγός θερμότητας. Επίσης , πολύ σημαντικά σε ένα οίκημα είναι τα ανοίγματά του, δηλαδή τα παράθυρα, οι πόρτες και οι μπαλκονόπορτες. Θα πρέπει αυτά να είναι αεροστεγανά και φυσικά να κατασκευάζονται με τέτοιο τρόπο, που θα εμποδίζουν και αυτά τη ροή της θερμότητας. Ίσως η μεγαλύτερη πληγή ενός οικήματος να είναι τα μη στεγανά ανοίγματα. Από αυτά μπορεί και περνάει ο εξωτερικός αέρας και θα μπορούσε, ίσως, ανάλογα με το μέγεθος τους, να είναι μεν κλειστά οπτικά, αλλά στην πραγματικότητα να είναι μόνιμα ανοιχτά.
Όσον αφορά τώρα τα εγκατεστημένα συστήματα θέρμανσης και ψύξης, κάποιες φορές αυτά έχουν τοποθετηθεί χωρίς να έχει γίνει μελέτη – διαστασιολόγηση και τέλος αιτιολόγηση – τεκμηρίωση για την τοποθέτησή τους. Δυστυχώς, δεν μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε αν ένα εγκατεστημένο σύστημα θέρμανσης ή ψύξης έχει τοποθετηθεί σωστά. Ένα λάθος σύστημα σίγουρα έχει κακό βαθμό απόδοσης με αποτέλεσμα αυτό να μεταφράζεται σε αυξημένες δαπάνες κατά τη χρήση του. Αν, για παράδειγμα, έχουμε ένα σύστημα θέρμανσης μικρότερο από ό,τι χρειάζεται ο χώρος για να θερμανθεί, τότε το σύστημα θέρμανσης τις ημέρες με πολύ κρύο, θα δουλεύει συνεχόμενα στη μέγιστη ισχύ, χωρίς να ζεσταίνει τον χώρο. Το αποτέλεσμα θα είναι η αυξημένη κατανάλωση σε καύσιμα χωρίς να λαμβάνουμε το αποτέλεσμα που πρέπει.
Πώς μπορούμε εμείς, τελικά, να ξέρουμε αν κάτι δεν είναι σωστό με το οίκημα ή με το σύστημα θέρμανσης – ψύξης; Η απάντηση είναι απλή και λέγεται τεχνοοικονομική μελέτη. Η τεχνοοικονομική μελέτη είναι ένα έγγραφο που συντάσσεται από αρμόδιο μηχανικό και έχει σκοπό να ενημερώσει και να δώσει την καλύτερη δυνατή λύση, ώστε με μικροπαρεμβάσεις να μειωθεί τελικά το κόστος κατανάλωσης σε ενέργεια. Πριν από τη σύνταξη της οικονομοτεχνικής μελέτης, γίνονται όλες οι απαραίτητες μετρήσεις και έλεγχοι στο οίκημα (για παράδειγμα μέτρηση για τη στεγανοποίηση των ανοιγμάτων) και στο σύστημα θέρμανσης ή ψύξης (για παράδειγμα οπτικοί έλεγχοι, έλεγχοι για την τοποθέτηση των εξαρτημάτων, σύμφωνα με τις προδιαγραφές των κατασκευαστών τους, διάφορες μετρήσεις). Όλες αυτές οι μετρήσεις θα μάς δώσουν και τις τελικές απαντήσεις εάν κάτι δεν πάει τελικά καλά, ώστε να γίνουν οι διορθώσεις και να γλιτώσουμε , έτσι , χρήματα στο τέλος.
Τα κτίρια στην Ελλάδα είναι παλιά και κατασκευασμένα χωρίς τις απαραίτητες μονώσεις. Αυτό είναι φυσιολογικό αν σκεφτεί κανείς ότι μέχρι και πριν είκοσι χρόνια, πάνω κάτω, το κόστος της ενέργειας ήταν πολύ μικρό και έτσι κανείς δεν ασχολούταν με το αν κάτι καίει περισσότερο από ό,τι θα έπρεπε να καίει. Αυτό αποδεικνύει για άλλη μια φορά την κακή νοοτροπία, του ότι “αν έρθει η ώρα θα το δούμε τότε”. Προφανώς, στις ημέρες μας, η ώρα αυτήν έχει περάσει και εμείς σε μεγάλο ποσοστό δεν έχουμε κάνει κάτι ακόμα. Ευτυχώς, η πολιτεία μερίμνησε σχετικά νωρίς και ‘’τρέχει’’ εδώ και μερικά χρόνια προγράμματα, όπως το εξοικονομώ, τα οποία αναβαθμίζουν ενεργειακά τα οικήματα. Κάποια στιγμή , όμως, όλοι μας θα πρέπει να πάρουμε στα σοβαρά την έννοια της μείωσης του ενεργειακού κόστους και να ξεκινήσουμε τις παρεμβάσεις.
Τέλος, θα πρέπει να γίνει αντιληπτό από όλους μας ότι ναι μεν μια τεχνοοικονομική μελέτη κοστίζει κάποια χρήματα για να γίνει, αλλά μας γλιτώνει από περιττές δαπάνες στο μέλλον, καθώς με τις απαραίτητες παρεμβάσεις που θα γίνουν, σύμφωνα με την οικονομοτεχνική μελέτη, το κόστος για την ενέργεια θα μειωθεί και, έτσι, θα γίνει και γρήγορα η απόσβεση για τα χρήματα που θα δώσει κάποιος για μια οικονομοτεχνική μελέτη.
Οι τεχνικοί και, γενικότερα, οι επαγγελματίες θα πρέπει από τη μεριά τους να πραγματοποιούν μετρήσεις και ελέγχους για τις νέες εγκαταστάσεις, ώστε να προτείνουν – τεκμηριωμένα, τη σωστή και ιδανική εγκατάσταση για τον κάθε πελάτη ξεχωριστά. Για τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις θα πρέπει, επίσης, να γίνονται όλες οι απαραίτητες μετρήσεις και έλεγχοι της ορθότητας της εγκατάστασης, σύμφωνα με τις αρχές τις μηχανικές και τις απαιτήσεις του κατασκευαστή, ώστε να διαπιστώνονται τυχόν λάθη και αστοχίες, για να βελτιωθεί, στη συνέχεια, προς το καλύτερο η απόδοση του συστήματος.
Οι πελάτες, από τη μεριά τους, θα πρέπει να ζητάνε τα απαραίτητα έγγραφα αιτιολόγησης των προσφερόμενων προϊόντων ή συστημάτων για τη θέρμανση ή την ψύξη. Η γραπτή τεκμηρίωση και η αιτιολόγηση από τους τεχνικούς εξασφαλίζει στους πελάτες τη σιγουριά που θέλουν για την αγορά που θα κάνουν.
Πριν, λοιπόν, ρίξουμε το φταίξιμο για τους φουσκωμένους λογαριασμούς, ας δούμε λίγο το τι γίνεται στο κτίριο. Ίσως, οι παρεμβάσεις που πρέπει να κάνουμε στο κτίριο ή στο σύστημα θέρμανσης – ψύξης, τελικά μάς μειώσουν τις δαπάνες στους λογαριασμούς πάρα πολύ. Εάν δεν είμαστε σίγουροι ότι το σύστημα θέρμανσης – ψύξης σε συνδυασμό με το κτίριο μας λειτουργούν άψογα, τότε είμαστε υπερβολικά ευάλωτοι στις αυξομειώσεις των τιμών ενέργειας.
Μπετούνης Ιωάννης
BSc Μηχανολόγος Μηχανικός
MSc Robotics