Γενικά, επιληψία είναι η χρόνια νευρολογική διαταραχή της φυσιολογικής ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου.
Επιληπτική κρίση (seizure ή epileptic seizure), είναι μια περίοδος συμπτωμάτων λόγω της ανώμαλα υπερβολικής ή σύγχρονης νευρονικής δραστηριότητας στον εγκέφαλο.
Τι προηγείται της επιληπτικής κρίσης;
Υπάρχουν κάποια προειδοποιητικά συμπτώματα (αύρα) που υπάρχουν σε ορισμένους ασθενείς. Αυτό σημαίνει ότι οι ασθενείς αυτοί αντιλαμβάνονται ότι θα ακολουθήσει η “κυρίως” κρίση. Τέτοια συμπτώματα είναι πχ στομαχικές ενοχλήσεις, περίεργες μυρωδιές, οπτικές διαταραχές, ευχάριστη ή δυσάρεστη αίσθηση, φόβος ή πανικός, ζάλη, πονοκέφαλος ή ναυτία.
*σε ορισμένες περιπτώσεις η αύρα δεν ακολουθείται από επιληπτική κρίση.
Τι ακολουθεί μια επιληπτική κρίση;
Μια επιληπτική κρίση μπορεί να σταματήσει απότομα και ο ασθενής να επανέλθει στην πρότερη κατάσταση (μπορεί και να μην έχει συνείδηση του τι συνέβη). Σε άλλες περιπτώσεις ο ασθενής “βγαίνει” σταδιακά από την κρίση με συμπτώματα όπως ζάλη, υπνηλία, πονοκέφαλο, φόβο, σύγχυση, αίσθημα ντροπής, δυσκολία στην ομιλία, μυϊκή αδυναμία, δίψα κ.ο.κ.
Τι διαφορά έχει η επιληπτική κρίση από την επιληψία;
Επιληπτική κρίση είναι ένα επεισόδιο που μπορεί να συμβεί μια φορά στη ζωή κάποιου και να μην ξανασυμβεί. Επιληψία η νόσος στην οποία κάποιος εμφανίζει συχνά επιληπτικές κρίσεις. Η σύγχρονη νευρολογική άποψη είναι ότι ο κάθε άνθρωπος «δικαιούται» να έχει ένα επεισόδιο επιληπτικής κρίσης, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι στην υπόλοιπη ζωή του θα έχει κι άλλα επεισόδια επιληπτικών κρίσεων (δηλ. επιληψία).
Πόσο διαρκεί μια επιληπτική κρίση;
Συνήθως από λίγα δευτερόλεπτα έως λίγα λεπτά. Σπάνια, μια επιληπτική κρίση μπορεί να διαρκέσει πολύ περισσότερο και να μη σταματά εύκολα με φάρμακα (Status Epilepticus).
Επιδημιολογία
Ένα 7-10% του πληθυσμού θα εμφανίσει επιληπτική κρίση σε κάποια στιγμή της ζωής του. Δηλαδή, το σύμπτωμα επιληπτική κρίση είναι αρκετά συχνό. Η επιληψία, είναι επίσης σχετικά συχνή πάθηση. 0,5-1% του πληθυσμού πάσχει από επιληψία.
Σε τι μπορεί να οφείλεται μια επιληπτική κρίση;
Μια επιληπτική κρίση μπορεί να οφείλεται σε :
- Εγκεφαλική αιμορραγία
- Όγκο εγκεφάλου
- Ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
- Μηνιγγίτιδα
- Ένα χτύπημα στο κεφάλι
- Πυρετό (πυρετικοί σπασμοί στα παιδιά)
- Υδροκέφαλο
- Μεταβολικές διαταραχές όπως υπογλυκαιμία, ουραιμία, υπονατριαιμία κλπ.
- Λήψη φαρμάκων ή ουσιών (πχ κοκαΐνη, αμφεταμίνες, ecstasy), οπιοειδή παυσίπονα (πχ προποξυφαίνη), ορισμένα αντιβιοτικά (πχ σιπροφλοξασίνη)
- Χρόνια κατάχρηση οινοπνεύματος (αλκοολικές κρίσεις)
- Απότομη διακοπή φαρμάκων ή ουσιών πχ οινόπνευμα, αντιεπιληπτικά φάρμακα, βαρβιτουρικά
- Η νόσος Alzheimer συνοδεύεται στα όψιμα στάδια από επιληπτικές κρίσεις
- Σε ένα ποσοστό ασθενών, παρά τον πλήρη έλεγχο, δεν ανευρίσκεται κάποιο αίτιο και η επιληπτική κρίση λέγεται ιδιοπαθής
*σημειώνεται η πολλαπλή επίδραση του οινοπνεύματος στο θέμα της επιληπτικής κρίσης: τόσο η χρόνια χρήση όσο και η απότομη διακοπή (στέρηση) του μπορεί να πυροδοτήσουν μια κρίση. Επίσης είναι επικίνδυνος ο συνδυασμός αλκοόλ και αντιεπιληπτικών φαρμάκων.
Ποια είναι η ταξινόμηση των επιληπτικών κρίσεων;
Υπάρχουν τρεις τύποι διαγνώσεων που μπορεί να κάνει ένας γιατρός κατά τη θεραπεία ενός ασθενούς με επιληψία:
- Ιδιοπαθής – αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει προφανής αιτία επιληψίας.
- Κρυπτογενής – αυτό σημαίνει ότι ο γιατρός πιστεύει ότι υπάρχει πιθανότατα μία αιτία επιληψίας, αλλά δε μπορεί να το εντοπίσει.
- Συμπτωματική – αυτό σημαίνει ότι ο γιατρός γνωρίζει ποια είναι η αιτία της επιληψίας.
Επίσης, υπάρχουν τρεις περιγραφές των επιληπτικών κρίσεων, ανάλογα με το μέρος του εγκεφάλου από το οποίο ξεκίνησε η επιληπτική δραστηριότητα:
1.Μερική ή εστιακή επιληπτική κρίση
Απλή: η ηλεκτρική διαταραχή δεν εξαπλώνεται, ο ασθενής δεν παρουσιάζει απώλεια συνείδησης, παρατηρείται σε οποιαδήποτε ηλικία.
Σύνθετη: ο ασθενής εμφανίζει σύνθετες ψευδαισθήσεις, νοητικές διαταραχές, απώλεια συνείδησης, κινητική δυσλειτουργία, παρατηρείται σε οποιαδήποτε ηλικία.
2.Γενικευμένη επιληπτική κρίση
Μία γενικευμένη επιληπτική κρίση συμβαίνει όταν τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου έχουν επιληπτική δραστηριότητα. Η συνείδηση του ασθενούς χάνεται όσο η κρίση είναι σε εξέλιξη. Η γενικευμένη επιληπτική κρίση έχει την ακόλουθη κατηγοριοποίηση:
Τονικοκλονική (grand mal): η πιο συχνή και δραματική επιληπτική κρίση που συνοδεύεται από απώλεια συνείδησης, τονικές και κλονικές φάσεις. Μετά τον παροξυσμό ακολουθεί περίοδος σύγχυσης και εξάντλησης.
Αφαίρεση (petit mal): σύντομη, απότομη και αυτοπεριοριζόμενη απώλεια συνείδησης, εμφανίζεται σε ηλικίες 3-5 ετών μέχρι την εφηβεία.
Μυοκλονική: σύντομα επεισόδια σύσπασης των μυών ως αποτέλεσμα νευρολογικής βλάβης. Είναι σπάνια.
Πυρετικοί σπασμοί: σε ηλικίες 3-5 μηνών, μικρά παιδιά εμφανίζουν σπασμούς σε ασθένειες που συνοδεύονται από υψηλό πυρετό, εντελώς καλοήθεις.
Επιληπτική κατάσταση (status epilepticus): οι παροξυσμοί επανέρχονται κατά σύντομα χρονικά διαστήματα.
3.Δευτεροβάθμια γενικευμένη επιληπτική κρίση
Μία δευτερεύουσα γενικευμένη επιληπτική κρίση συμβαίνει όταν η επιληπτική δραστηριότητα ξεκινά ως μερική κρίση, αλλά στη συνέχεια εξαπλώνεται και στα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου. Καθώς η εξέλιξη αυτή θα συμβεί, ο ασθενής χάνει τις αισθήσεις του.
Ποια είναι η κλινική εικόνα της επιληψίας;
Τα κύρια συμπτώματα της επιληψίας είναι οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια συμπτώματα που μπορεί να υποδηλώνουν ότι ένα άτομο έχει επιληψία.
Εάν εμφανιστούν ένα ή περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα τότε συνιστάται ιατρική εξέταση, ειδικά εάν επαναλαμβάνονται:
- Σύγχυση
- Ακινησία για περίπου 20’’
- Σπασμοί (στα άκρα και στο σώμα)
- Απώλεια αισθήσεων
Κατά την επιληπτική κρίση παρατηρείται επίσης:
- Ζάλη
- Σύσπαση λάρυγγα
- Αποβολή αφρών από το στόμα
- Ενδεχόμενο ακράτειας ούρων
Η επιληψία είναι κληρονομική νόσος ;
Δεν υπάρχει μια γενική απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Έχουν βρεθεί πολλά γονίδια που σχετίζονται με την επιληπτογένεση (δηλ. τη δημιουργία της επιληψίας). Αυτό που μεταβιβάζουν αυτά τα γονίδια είναι η αυξημένη προδιάθεση για επιληψία. Ειδικά σε ορισμένες μορφές όπως η πρωτοπαθώς γενικευμένη επιληψία (όπου οι κρίσεις ξεκινούν και στα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια ταυτοχρόνως), η κληρονομικότητα υπάρχει, αν και όχι σε μεγάλο βαθμό. Πιο πρακτικά :
- αν ένας πατέρας έχει επιληψία, η πιθανότητα να νοσήσουν τα παιδιά του είναι περίπου η ίδια με τον γενικό πληθυσμό (ή λίγο πιο υψηλή), δηλαδή περίπου 1-2%.
- αν μια μητέρα έχει επιληψία, η πιθανότητα να νοσήσουν τα παιδιά της είναι μεγαλύτερη, αλλά λιγότερο από 5%.
- αν και οι δυο γονείς έχουν επιληψία, η πιθανότητα είναι λίγο μεγαλύτερη από 5%.
Ποιες είναι οι πρώτες βοήθειες πού μπορώ να εφαρμόσω αν δω κάποιον που εμφανίζει επιληπτική κρίση;
- Τη στιγμή που ο πάσχων πέφτει, προσπαθήστε να τον στηρίξετε, κάνοντας την πτώση ελαφρότερη και ξαπλώστε τον προσεκτικά.
- Μείνετε με το άτομο και διατηρήστε την ψυχραιμία σας.
- Σημειώστε την ώρα που άρχισε η κρίση και τη διάρκειά της.
- Προστατέψτε το άτομο από τραυματισμό, απομακρύνοντας οποιαδήποτε σκληρά αντικείμενα από τον χώρο. Βάλτε κάτι μαλακό κάτω από το κεφάλι του.
- Χαλαρώστε τυχόν σφιχτά ρούχα γύρω από τον λαιμό.
- Ζητήστε από τους περίεργους παρευρισκόμενους να φύγουν, με εξαίρεση αυτούς που θέλετε να σας βοηθήσουν.
- Όταν σταματήσουν οι σπασμοί, τοποθετήστε τον πάσχοντα σε θέση ανάνηψης και παραμείνετε κοντά του μέχρι να συνέλθει εντελώς.
- Όταν ο πάσχων συνέλθει τελείως συμβουλέψτε τον να ενημερώσει τον γιατρό του για την τελευταία κρίση.
- Καλέστε ασθενοφόρο μόνο όταν ο πάσχων:
- έχει περισσότερες από μία κρίσεις.
- έχει τραυματιστεί κατά τη διάρκεια της κρίσης.
- για να ξαναβρεί τις αισθήσεις του περνούν περισσότερα από 5 λεπτά με το πέρας της κρίσης.
- έχει αποκτήσει μπλε χρώμα στο πρόσωπο ή έχει φαγητό/νερό στο στόμα κατά τη διάρκεια της κρίσης.
ΠΡΟΣΟΧΗ
- Μην μετακινήσετε το θύμα παρά μόνο αν κινδυνεύει
- Μην προσπαθήσετε να τον ακινητοποιήσετε κατά τη διάρκεια των σπασμών
- Μην προσπαθήσετε να ανοίξετε το στόμα και μην βάζετε τίποτα μέσα σ’ αυτό (π.χ., νερό, φάρμακα, τροφή), πριν ανακτήσει πλήρως τις αισθήσεις του
- Προστατέψτε τον από χτυπήματα, απομακρύνοντας επικίνδυνα αντικείμενα και πλησιάζοντας κάτι μαλακό (μαξιλάρι, κουβέρτα)
- Εάν το άτομο κάθεται σε καρέκλα, το αφήνετε σε αυτή μέχρι να ολοκληρωθεί η κρίση.
- Μην επιχειρήσετε να επαναφέρετε τις αισθήσεις με χαστούκια και τραντάγματα. Ο ασθενής θα επανέλθει μόνος του μετά το πέρας της κρίσης.
Πηγές:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/epilepsy/symptoms-causes/syc-20350093
https://www.cdc.gov/epilepsy/about/types-of-seizures.htm
https://www.iatriko.gr/el/disease/epilipsia?cl=609
https://www.neurocenter.gr/epiliptiki-krisi.html
https://www.mountsinai.org/health-library/symptoms/seizures
https://nevroxeirourgos.gr/cheirourgiki-egkefalou/epilipsia-epiliptikes-kriseis/
https://www.nhs.uk/conditions/epilepsy/
https://www.tofarmakeiomou.gr/Articles/Images/2021/02/120654512_m.jpg
ΕΝΕ, «πρώτες βοήθειες – αγωγή υγείας σε σχολεία».
Γράφει η Άννα-Μαρία Παδιού, σπουδάστρια του Δ.ΙΕΚ του Γ.Ν. Τρικάλων στην ειδικότητα του Βοηθού Νοσηλευτικής Χειρουργείου, υπό την επίβλεψη της Ειρήνης Μπορμπότη, Προϊσταμένης ΤΕΠ M.Sc Δ.Μ.Υ και εκπαιδεύτριας του Δ.ΙΕΚ του Γ.Ν. Τρικάλων.
Μείνετε συντονισμένοι στο trikalaIN.gr, καθώς ακολουθούν νέα εβδομαδιαία άρθρα.