Ο παραπάνω τίτλος επουδενί δεν θα αποτελούσε τίτλο ενός άρθρου στο εξωτερικό. Η θεολογική πραγματικότητα εκτός Ελλάδος είναι τελείως ξένη προς τη δική μας πραγματικότητα.
Θέλω να πω πως στην Ελλάδα υπάρχουν δύο πραγματικότητες. Η εκκλησιαστική και η θεολογική. Η εκκλησιαστική πραγματικότητα είναι εκείνη που «πουλάει», που αυξάνει τα like, τις πωλήσεις.
Η θεολογική έχει άλλη φύση, ήσυχη, επιστημονική, ερευνητική, αναζήτησης. Δεν το ίδιο τα εκκλησιαστικά με τα θεολογικά. Τα εκκλησιαστικά δυστυχώς, και το λέω με πολύ μεγάλη λύπη, είναι εκείνα που πουλάνε, που δημιουργούν ντόρο όπως λέμε. Άλλοτε περιγράφουν μία πραγματικότητα εκκλησιαστική με δημοσιογραφικό τρόπο, άλλοτε παίρνουν την είδηση και την κάνουν κουτσομπολιό.
Δεν είναι τυχαίο ότι υπάρχουν εκκλησιαστικές ενημερώσεις που ανήκουν σε ανθρώπους όπου ένα μέρος εξ αυτών αγνοούν βασικές αρχές στη θεολογική σκέψη και άκαιρα, με κακότεχνο τρόπο αναλύουν ένα εκκλησιαστικό γεγονός, επιδιώκοντας, προσέξτε το αυτό, τις περισσότερες φορές να προκαλέσουν, να επηρεάσουν. Γνωριμίες γνωριμιών, έκτακτες ειδήσεις, η είδηση σε πρώτη ανάρτηση, ο τάδε εναντίον του τάδε, είδηση «βόμβα» κ.τ.λ. αποτελούν γνωστά χαρακτηριστικά. Παρασύρεται κι ο κόσμος.
Τι έκανε ο ένας, ο άλλος, με ποιον είναι, ποιον υποστηρίζει κ.ο.κ. Από την άλλη η θεολογική πραγματικότητα. Φιλοσοφημένη, ερευνητική, εστιάζοντας στην ανάγνωση, στην αναζήτηση, στην έκθεση ουσιαστικών κειμένων που απέχουν από φτηνό κουτσομπολιό. Έχει να κάνει με την αναζήτηση του Θεού, τη σχέση με το Θεό, την τοποθέτηση μου ενώπιον του Θεού και του κάθε άλλου, την εύρεση απαντήσεων στα υπαρξιακά ζητήματα, στα άλυτα της ζωής, στη σωτηρία του ανθρώπου κ.ά. Στα εκκλησιαστικά αναλώνονται οι περισσότεροι. Πουλάει το κουτσομπολιό, η ίντριγκα. Στα θεολογικά αναλώνονται όσοι βλέπουν το βάθος, την ουσία, το όφελος.
Αναφέρω τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα. Προ μηνών ένας φίλος μου Καθηγητής Φιλοσοφίας στο Καθολικό Κολλέγιο Τιμίου Σταυρού Βοστώνης ο π. Παντελεήμων Μανουσάκης με προβλημάτισε πολύ θέτοντας μου ένα ερώτημα: «Θέλεις να γράφεις εκκλησιαστικό ρεπορτάζ ή θεολογικά;». Ο ίδιος να σημειώσω πως απέχει από οποιοδήποτε εκκλησιαστικό κουτσομπολιό. Το ίδιο και ο πολύ καλός φίλος και άριστος συνομιλητής π. Ιωάννης Χρυσαυγής, Καθηγητής Θεολογίας στη Θεολογική Σχολή Τιμίου Σταυρού Βοστώνης, Δ/ντης Τύπου της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου 2016 και στενός συνεργάτης της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού μας Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου. Είναι αδιανόητο να καθίσεις να συζητήσεις μαζί του για εκκλησιαστικά θέματα που φθείρουν και υπάρχουν απλά για κατανάλωση, Αδύνατον. Οι αναζητήσεις ενός τέτοιου ανδρός είναι εντελώς ξένες προς κάθε τι που υπάρχει για να υπάρχει απλά και δεν προσφέρει κάτι. Ο ίδιος μάλιστα αρνείται κάθε ενασχόληση με τέτοια θέματα.
Τέλος, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αυστρίας κ.κ. Αρσένιος με πολυσχιδές πνευματικό έργο στην Αυστρία προτιμά να απέχει από κάθε τι που φέρεται και περιφέρεται. Θυμάμαι χαρακτηριστικά να λέει πως όταν κατεβαίνει με το αεροπλάνο στην Ελλάδα, το πρώτο που θα του πουν μόλις έρθει είναι τα κουτσομπολιά του εκκλησιαστικού χώρου. Κάτι το οποίο ο ίδιος απεχθάνεται, εμμένοντας πιστά σε μία ευγενή θεολογική σκέψη που δεν αναλώνεται αλλά επικεντρώνεται στα προβλήματα της εποχής και στις θεολογικές προκλήσεις και προσκλήσεις της σύγχρονης εποχής.
Υπάρχουν αξιόλογες εκκλησιαστικές ενημερώσεις. Υπάρχουν και αξιόλογοι θεολόγοι στη χώρα μας και φυσικά στο εξωτερικό. Στη χώρα μας αναγνωσμένου κύρους είναι οι Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ.κ. Ιερόθεος, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μεσσηνίας κ.κ. Χρυσόστομος, Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Αβύδου κ.κ. Κύριλλος (Θεολογική Σχολή Ε.Κ.Π.Α.), π. Γεώργιος Μεταλληνός, Χρήστος Γιανναράς, Δημήτριος Τσελεγγίδης (Θεολογική Σχολή Α.Π.Θ.), Γεώργιος Μαρτζέλος (Θεολογική Σχολή Α.Π.Θ.), π. Νικόλαος Λουδοβίκος (Ανωτάτη Εκκλησιαστική Σχολή Θεσ/νίκης), Χρυσόστομος Σταμούλης (Καθηγητής Δογματικής Α.Π.Θ.) κ.ά. Μερικοί από τους επιφανείς θεολόγους του εξωτερικού με επίπεδο στην αναζήτηση, έρευνα, μεθοδολογία και στις πηγές είναι οι Μητροπολίτης Γέρων Περγάμου κ.κ. Ιωάννης, Επίσκοπος Αθανάσιος Γιέφτιτς, Μητροπολίτης Διοκλείας κ.κ. Κάλλιστος Wear (Oxford University), π. Ιωάννης Χρυσαυγής (Hellenic College Holy Cross), π. Andrew Louth (Dhuram University), π. Παντελεήμων Μανουσάκης (College of the Holy Cross), Σιμωνοπετρίτης μοναχός π. Μάξιμος Κώνστας (Hellenic College Holy Cross), κ.ά.
Ενώπιον μας έχουμε να ανακαλύψουμε τα σημαντικότερα ερωτήματα της ζωής και του προορισμού μας. Η Αγία Γραφή, τα πατερικά συγγράμματα και η ιερά παράδοση έχουν απίστευτο πνευματικό πλούτο. Οι λόγοι των Πατέρων απίστευτα επίκαιροι όσες εποχές κι αν περάσουν. Το βάθος και η σοφία τους μυσταγωγούν Χριστό στις ανθρώπινες πονεμένες ψυχές.
Πιστεύω πως είναι άσκοπο να ασχολούμαστε με τα εκκλησιαστικά και να παραβλέπουμε τους πατερικούς λόγους. Περισσότερο δε αποτελεί ύβρις τολμώ να πω απέναντι στο σχέδιο σωτηρίας του Θεού να ασχολούμαστε με κάθε τι που μας φθείρει. Αγνοήσαμε την ομορφιά. Αγνοήσαμε την εκστατική ερωτικότητα των πατερικών λόγων. Καιρός όμως του ποιήσαι. Ναι, φυσικά. Του ποιήσαι…
Ηρακλής Φίλιος
Βαλκανιολόγος, Θεολόγος