Τα τσιμπήματα των εντόμων δεν έχουν σοβαρές συνέπειες στον ανθρώπινο οργανισμό, εκτός αν το άτομο είναι αλλεργικό. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να προκαλέσουν αναφυλακτική αντίδραση ή σοκ και να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή του θύματος. Αυτό που χρειάζεται να γνωρίζουμε είναι ότι τα πολλαπλά και ταυτόχρονα τσιμπήματα έχουν σωρευτική τοξική επίπτωση και χρειάζονται απαραιτήτως ιατρική φροντίδα, ενώ τα συχνά επαναλαμβανόμενα τσιμπήματα είναι πιθανό να ενεργοποιήσουν – σε σπάνιες περιπτώσεις- αλλεργικούς μηχανισμούς εξαιρετικής βαρύτητας.
Από υμενόπτερα (σφήκα/μέλισσα)
Αν το άτομο είναι αλλεργικό στο τσίμπημα σφήκας ή μέλισσας, τα συμπτώματα εκδηλώνονται ραγδαία και με συγκεκριμένη σειρά. Τα τσιμπήματα από υμενόπτερα που οδηγούν σε θάνατο, οφείλονται στην αναφυλακτική αντίδραση του δηλητηρίου.
Τοπικά συμπτώματα
- Έντονος πόνος
- Οίδημα
- Ερυθρότητα (κοκκινίλα)
- Κάψιμο
- Αίσθημα θερμότητας στην περιοχή
- Έντονη φαγούρα
Τα τοπικά συμπτώματα υποχωρούν από λίγες ώρες μέχρι λίγες μέρες.
Γενικευμένα συμπτώματα
- Ναυτία
- Κοιλιακά άλγη
- Αναφυλαξία
Πρώτες βοήθειες
- Το κεντρί της μέλισσας είναι αγκαθωτό και παραμένει στο σημείο κεντρίσματος μετά το τσίμπημα μαζί με το σάκο με το δηλητήριο. Αντίθετα, το κεντρί της σφήκας δεν είναι αγκαθωτό και συνήθως αυτό απομακρύνεται με τη σφήκα μετά το τσίμπημα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, η σφήκα να μπορεί να τσιμπήσει παραπάνω από μία φορές. Σε κάθε περίπτωση μπορεί το κεντρί να βρίσκεται ακόμα στο δέρμα. Αν είναι ορατό, βγάλτε το προσεκτικά χρησιμοποιώντας μία καθαρή καρφίτσα ή ένα τσιμπιδάκι.
- Πλύνετε πολύ καλά με σαπούνι και νερό την περιοχή με το τσίμπημα.
- Για τη μείωση του οιδήματος, βάλτε στο τσίμπημα πάγο, τον οποίο θα έχετε τυλίξει μέσα σε ένα κομμάτι ύφασμα ή μία πετσέτα.
- Εφαρμόζετε αντιισταμινική αλοιφή.
- Ανακουφίστε τον πόνο με αμμωνία.
- Σε περίπτωση αναφυλακτικής αντίδρασης, άμεση αναζήτηση ιατρικής βοήθειας.
Εάν έχετε αυτό το είδος της αλλεργικής αντίδρασης, που ονομάζεται αναφυλαξία, να ξέρετε ότι πρόκειται για μια επείγουσα ιατρική κατάσταση που χρειάζεται άμεση θεραπεία. Τα συμπτώματα της σοβαρής αλλεργίας σε ένα τσίμπημα μέλισσας περιλαμβάνουν κνίδωση, οίδημα, δυσκολία στην αναπνοή, ζάλη, κράμπες, ναυτία, διάρροια, ακόμη και καρδιακή ανακοπή.
ΠΡΟΣΟΧΗ:
- Προσέξτε μην πιέσετε το κεντρί. Έτσι, θα ελευθερωθεί περισσότερο δηλητήριο στην πληγή.
- Μην προσπαθήσετε να αντιμετωπίσετε τον πόνο με γιατροσόφια (π.χ. με «γάλα» συκιάς ή ούρα).
- Αν το τσίμπημα πραγματοποιηθεί στο στόμα ή στη μύτη, είναι σημαντικό να αναζητήσετε ιατρική περίθαλψη, ακόμη κι αν δεν έχετε ιστορικό αλλεργικών αντιδράσεων στο τσίμπημα μέλισσας ή σφήκας. Αυτό γιατί το τσίμπημα μπορεί να οδηγήσει σε οίδημα και λόγω της ιδιαιτερότητας των παραπάνω περιοχών, να προκαλέσουν προβλήματα στην αναπνοή.
- Αφαιρέστε κοσμήματα, κυρίως δαχτυλίδια, καθώς αν προκύψει οίδημα, θα δυσκολευτείτε να τα αφαιρέσετε.
Από θηλαστικά (σκύλος, γάτα, αλεπού, τσακάλι, λύκος, νυχτερίδα)
Τα δαγκώματα από θηλαστικά είναι σοβαρά, κυρίως γιατί μπορεί να μεταδώσουν στον άνθρωπο τα μικρόβια που υπάρχουν στη στοματική τους κοιλότητα. Τα περισσότερα δαγκώματα (99%) προέρχονται από τον σκύλο, ωστόσο, πιο επικίνδυνο θεωρείται το δάγκωμα της γάτας, διότι τα δόντια της φτάνουν σε μεγαλύτερο βάθος.
Συμπτώματα
- Οξύς πόνος
- Αιμορραγία
- Οίδημα
- Ερυθρότητα
- Πιθανός πυρετός
- Πύον που ρέει από την πληγή
Πρώτες βοήθειες
- Απομακρύνετε το ζώο ή το θύμα.
- Καθαρίστε την πληγή με σαπούνι και νερό.
- Σε περίπτωση αιμορραγίας, παίρνετε μια καθαρή πετσέτα και πιέζετε ελαφρά πάνω στην πληγή.
- Μόλις σταματήσει η ροή του αίματος, βάζετε στην πληγή αντισηπτικό και καλύπτετε με μια αποστειρωμένη γάζα.
- Καλό είναι να ανανεώνετε τη γάζα μέχρι και δύο φορές την ημέρα και να βάζετε αντισηπτικό στην πληγή. Αν σας έχει δαγκώσει γάτα, τότε τις δύο πρώτες ημέρες μην αφήνετε την πληγή να θρέψει, αλλά ανοίγετέ την και ρίχνετε αντισηπτικό.
- Σε περίπτωση που δεν έχετε κάνει τα τελευταία δέκα χρόνια αντιτετανικό εμβόλιο, κάνετε οπωσδήποτε.
- Εάν εμφανίσετε πυρετό, πρήξιμο, έντονο πόνο, πρέπει να επισκεφθείτε γιατρό.
- Αναφέρετε με λεπτομέρεια τα χαρακτηριστικά του θηλαστικού (π.χ. ανήσυχο, επιθετικό, νευρικό, ύπαρξη σιελόρροιας).
- Εάν πρόκειται για σκύλο ή γάτα που κατοικούν σε σπίτι, ζητάτε από τον ιδιοκτήτη να παρακολουθεί μήπως εμφανίσουν σημάδια λύσσας.
Από φίδια
Η βαρύτητα της δηλητηρίασης από το δάγκωμα ενός φιδιού εξαρτάται από:
- Το είδος του φιδιού και αν αυτό είναι δηλητηριώδες ή όχι.
- Το πόσο δηλητήριο έχει αποθηκευμένο (την άνοιξη είναι πιο δραστικό, γιατί τον χειμώνα δεν έχει χρησιμοποιηθεί).
- Το μέγεθος του φιδιού.
- Τον αριθμό των δαγκωμάτων.
- Τη θέση και το βάθος του δήγματος.
- Το αν μετακινήθηκε ή όχι το θύμα.
Αναγνωρίστε το φίδι
- Στην Ελλάδα το μόνο δηλητηριώδες φίδι είναι η οχιά. Υπάρχουν πολλά είδη οχιάς, αλλά τα πιο συνηθισμένα έχουν μία χαρακτηριστική σκούρα ζιγκ-ζαγκ λωρίδα στη ράχη.
- Αν δεν προλάβετε να δείτε το φίδι, τα ίχνη που έχουν αφήσει τα δόντια του στο δέρμα βοηθούν στην αναγνώρισή του. Τρυπήματα σε ημικυκλική ή πεταλοειδή διάταξη συνηγορούν για αβλαβές φίδι. Ένα ή δύο μικρά στρογγυλά τρυπήματα υποδηλώνουν συνήθως δάγκωμα από δηλητηριώδες φίδι.
Οι επιδράσεις των δηλητηρίων των φιδιών χωρίζονται σε δυο κατηγορίες:
Τοπικά συμπτώματα
- Πόνος
- Οίδημα
- Μελανιά
- Φυσαλίδες που επεκτείνονται μέσα σε μερικές ώρες. Οι φυσαλίδες μπορεί να επιμολυνθούν από μικρόβια και να εξελιχθούν σε γάγγραινα.
Γενικευμένα συμπτώματα (αν το φίδι ήταν δηλητηριώδες)
- Τάση προς έμετο
- Ναυτία
- Δύσπνοια
- Λιποθυμία
- Πιθανές διαταραχές στην όραση (π.χ. θολή όραση)
- Αδυναμία
- Πυρετός με ρίγος
- Εφίδρωση
- Αιμορραγικές εκδηλώσεις
- Ταχυκαρδία
- Υπόταση
- Shock
- Πνευμονικό οίδημα
- Οξεία νεφρική ανεπάρκεια
Πρώτες βοήθειες
Αν δεν το αναγνωρίσατε, προσπαθήστε από τα ίχνη του δαγκώματος να καταλάβετε αν ήταν δηλητηριώδες ή όχι. Αν δεν είστε σίγουροι, ενεργήστε θεωρώντας δεδομένο ότι ήταν δηλητηριώδες.
- Ξαπλώστε το θύμα, φροντίζοντας το δαγκωμένο μέλος να βρίσκεται χαμηλότερα από το ύψος της καρδιάς. Ταυτόχρονα, προσπαθήστε να το ηρεμήσετε για να προλάβετε το σοκ.
- Ακινητοποιήστε το μέλος με το δάγκωμα. Όσο λιγότερες κινήσεις κάνει, τόσο πιο αργά θα εξαπλωθεί το δηλητήριο, αν υπάρχει.
- Κόψτε ένα κομμάτι ύφασμα σε λωρίδα και δέστε το 10 εκατοστά πάνω από το δάγκωμα, με κατεύθυνση προς την καρδιά. Αν μεσολαβεί άρθρωση, το δέσιμο πρέπει να είναι ψηλότερα από αυτή. Το ύφασμα χρειάζεται να είναι δεμένο τόσο σφιχτά ώστε να μην επηρεάζει τον σφυγμό. (Δεν εφαρμόζουμε ίσχαιμη περίδεση).
- Στην περίπτωση που το δάγκωμα προκαλέσει οίδημα και αυτό φτάσει μέχρι το δέσιμο, κάντε ένα καινούριο δέσιμο 5-10 εκατοστά ψηλότερα και στη συνέχεια αφαιρέστε το πρώτο.
- Καθαρίστε πολύ καλά την πληγή με σαπούνι και νερό.
- Δεν βάζουμε πάγο στο τραύμα.
- Φροντίστε για τη διακομιδή του θύματος στο νοσοκομείο επειγόντως.
- Αν υπάρχει η δυνατότητα, πάρτε τηλέφωνο στο νοσοκομείο να τους ενημερώσετε για το περιστατικό και -αν ξέρετε- τι είδους φίδι ήταν, ώστε να μπορέσουν να προμηθευτούν το γρηγορότερο δυνατόν το αντίδοτο.
- Μην δώσετε στο θύμα οινοπνευματώδη, παυσίπονα ή άλλα φάρμακα.
- Αν σκοτώσατε το φίδι, πάρτε το μαζί σας στο νοσοκομείο. Θα βοηθήσει τους γιατρούς να αντιμετωπίσουν το δάγκωμα ευκολότερα.
Μετά από δήγμα φιδιού, χρειάζεται να γίνει αντιτετανικός ορός. Αντιοφικός ορός γίνεται μόνο στο νοσοκομείο και δεν είναι πάντα απαραίτητος. Η χορήγηση αντιοφικού ορού μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση ή ακόμα και αναφυλαξία σε άτομα που είναι αλλεργικά.
Από θαλάσσιους οργανισμούς
Θαλάσσιοι οργανισμοί που προκαλούν νοσηρές καταστάσεις είναι: μέδουσες, κοράλλια, αχινοί, σκυλόψαρα, γατόψαρα, δράκαινες, σκορπίνες, σαλάχια.
Τοπικά συμπτώματα (στις περισσότερες περιπτώσεις)
- Πόνος
- Κοκκινίλα
- Οίδημα
Γενικευμένα συμπτώματα
- Ναυτία
- Έμετοι
- Σπάνια αναφυλαξία
- Σπάνια shock
Πρώτες βοήθειες
- Εάν υπάρχει τμήμα του οργανισμού αφαιρείται.
- Γίνεται καθαρισμός του τραύματος.
- Εφαρμογή αντιισταμινικής αλοιφής.
- Στην περίπτωση του αναφυλακτικού shock, αναζήτηση ιατρικής βοήθειας.
Από άνθρωπο
Τα δαγκώματα από άνθρωπο μπορεί να είναι τόσο επικίνδυνα όσο τα δαγκώματα από ζώα εξαιτίας των μικροβίων που περιέχονται στη στοματική κοιλότητα. Όταν έχουμε δάγκωμα από άνθρωπο:
- Σταματάμε την αιμορραγία, εάν υπάρχει, ασκώντας πίεση.
- Καθαρίζουμε το τραύμα με σαπούνι και νερό.
- Βάζουμε αποστειρωμένη γάζα.
- Κάνουμε αντιτετανικό ορό εφόσον το θύμα δεν είναι εμβολιασμένο.
Από αράχνη ή σκορπιό
Τα δαγκώματα σκορπιού και αράχνης είναι απαραίτητο να αντιμετωπίζονται έγκαιρα και πρέπει να δέχονται ιατρική φροντίδα, γιατί μπορεί να προκαλέσουν σοκ. Λίγα είδη σκορπιών, όπως το Centoyroides Exilicanda , προκαλούν δυνητικά σοβαρή δηλητηρίαση. Μετά το αρχικό δήγμα, το οποίο γίνεται αντιληπτό σαν τσίμπημα μέλισσας έχουμε:
Τοπικά συμπτώματα
- Οξύς πόνος που αργεί να υποχωρήσει και μούδιασμα (μερικές φορές). Ο πόνος και το μούδιασμα επεκτείνονται κεντρικά.
- Οίδημα
- Έντονα κόκκινη πληγή
- Πιθανό σοκ
- Φαγούρα
Γενικευμένα συμπτώματα
- Ναυτία
- Εμετός
- Σιελόρροια
- Δυσφαγία
- Δακρύρροια
- Εφίδρωση
- Υψηλός πυρετός (μέχρι 42 βαθμούς Κελσίου)
- Ταχυκαρδία
- Υπέρταση
- Αρρυθμίες
- Σπασμοί
- Κώμα
Ο θάνατος μπορεί να προέλθει λόγω καρδιακής ή αναπνευστικής ανεπάρκειας.
Πρώτες βοήθειες
- Ξαπλώστε το θύμα, φροντίζοντας το δαγκωμένο μέλος να βρίσκεται χαμηλότερα από το ύψος της καρδιάς. Ταυτόχρονα, προσπαθήστε να το ηρεμήσετε για να προλάβετε το σοκ.
- Κόψτε ένα κομμάτι ύφασμα σε λωρίδα και δέστε το 10 εκατοστά πάνω από το δάγκωμα, με κατεύθυνση προς την καρδιά. Αν μεσολαβεί άρθρωση, το δέσιμο πρέπει να είναι ψηλότερα από αυτή. Το ύφασμα χρειάζεται να είναι δεμένο τόσο σφιχτά, ώστε να μπορεί να μπει κάτω από αυτό το δάχτυλο του χεριού σας.
- Στην περίπτωση που το δάγκωμα προκαλέσει οίδημα και αυτό φτάσει μέχρι το δέσιμο, κάντε ένα καινούριο δέσιμο 5-10 εκατοστά ψηλότερα και στη συνέχεια αφαιρέστε το πρώτο.
- Σε ήπιες περιπτώσεις, τοπικά εφαρμόζουμε ψυχρά επιθέματα και
δίνουμε αναλγητικά. Εάν εμφανιστούν συμπτώματα από την καρδιά
αναζητούμε ιατρική βοήθεια.
Πηγές:
https://www.ekab.gr/files/entypa/EKAB-protes-voithies.pdf
https://www.everydayhealth.com/skin-and-beauty-photos/how-to-identify-common-bug-bites.aspx
https://www.ofarmakopoiosmou.gr/blog/ti-kanoyme-mas-tsimpisei-sfika-i-melissa
https://wikihealth.gr/dagkoma-skyloy-pos-prepei-na-to-antimetopisete/
Μοίρα, Α. (2000). Οι πρώτες βοήθειες για την οικογένειά σας. Ειδ. Έκδ. του περιοδικού Vita.
Γράφει η Άννα-Μαρία Παδιού, σπουδάστρια του Δ.ΙΕΚ του Γ.Ν. Τρικάλων στην ειδικότητα του Βοηθού Νοσηλευτικής Χειρουργείου, υπό την επίβλεψη της Ειρήνης Μπορμπότη, Προϊσταμένης ΤΕΠ M.Sc Δ.Μ.Υ και εκπαιδεύτριας του Δ.ΙΕΚ του Γ.Ν. Τρικάλων.
Μείνετε συντονισμένοι στο trikalaIN.gr, καθώς ακολουθούν νέα εβδομαδιαία άρθρα.