Δήγμα όφεως: Οι πρώτες βοήθειες στην κοινότητα και η αντιμετώπιση στο τμήμα επειγόντων περιστατικών

 Τα περισσότερα φίδια δεν είναι δηλητηριώδη και τα περισσότερα δαγκώματα από δηλητηριώδη φίδια δεν είναι θανατηφόρα. Τα δαγκώματα των φιδιών είναι πιο επικίνδυνα την άνοιξη, μετά τη χειμερία νάρκη, οπότε το δηλητήριό τους έχει μεγαλύτερη ισχύ. Ο τρόπος με τον οποίο δρουν τα δηλητήρια των φιδιών δεν είναι ίδιος για όλα τα φίδια. Κάποια δηλητήρια προκαλούν τοπικές βλάβες στο δέρμα και στους ιστούς όπου έγινε το δάγκωμα. Άλλα προσβάλλουν το κεντρικό νευρικό σύστημα και τα νεύρα, προκαλώντας τελικά καρδιοαναπνευστική ανακοπή. Επίσης, υπάρχουν δηλητήρια που προκαλούν διαταραχές της πήξης του αίματος και θάνατο από αιμορραγίες.

 Στην Ελλάδα το μόνο δηλητηριώδες φίδι είναι η οχιά. Έχει μήκος περίπου 80 εκατοστά, τριγωνικό κεφάλι και χαρακτηριστική μαύρη γραμμή ζιγκ ζαγκ στην πλάτη. Το δάγκωμά της μπορεί να είναι ανώδυνο και αφήνει δύο σημάδια σε απόσταση 1-1,5 εκατοστού. Το δηλητήριο της οχιάς χρειάζεται 4-6 ώρες για να αποβεί θανατηφόρο.

Κλινική εικόνα:

Τα συμπτώματα από δείγμα φιδιού διακρίνονται σε τοπικά και συστηματικά.

Τοπικά:

• Επώδυνη και ερυθρή περιοχή
• Οίδημα στην πάσχουσα περιοχή
• Πιθανή εμφάνιση φλυκταινών (φυσαλίδων) και εκχυμώσεων
• Μούδιασμα
• Αλλαγή χρώματος δέρματος
• Σύνδρομο διαμερίσματος (επώδυνη παθολογική κατάσταση που προκαλείται όταν η πίεση στο εσωτερικό των μυών αυξάνεται σε επικίνδυνα επίπεδα)
• Πιθανή νέκρωση του δέρματος

Συστηματικά:

• Πονοκέφαλος
• Ναυτία
• Τάση προς έμετο
• Κοιλιακό άλγος
• Διαρροϊκές κενώσεις
• Ζάλη
• Αυξημένη παραγωγή σάλιου
• Εφίδρωση
• Ταχυκαρδία
• Διαταραχές της όρασης (συνήθως διπλωπία)
• Διαταραχές της πήξης του αίματος: μέτρια ως σοβαρή διαταραχή
• Νεφρική βλάβη λόγω διαταραχής πήξης
• Δύσπνοια
• Σοκ λόγω ιστικής βλάβης, αιμορραγίας και διαταραχής του ισοζυγίου υγρών

Πρώτες βοήθειες – προνοσοκομειακή αντιμετώπιση:

1. Καθησυχάζουμε το θύμα.
2. Το προστατεύουμε από ενδεχόμενη νέα επίθεση του φιδιού.
3. Ενημερώνουμε τους παρευρισκόμενους για το συμβάν.
4. Βοηθάμε το θύμα να ξαπλώσει ή να καθίσει, έχοντας το κεφάλι του λίγο ψηλότερα από το υπόλοιπο σώμα.
5. Του συστήνουμε να αποφύγει οποιαδήποτε κίνηση.
6. Δεν αφαιρούμε τα ρούχα από την περιοχή που έγινε το δάγκωμα, διότι οι κινήσεις που θα κάνουμε ενδεχομένως να αυξήσουν την απορρόφηση και τη διασπορά του δηλητηρίου.
7. Αν δεν υπάρχει πόνος, καλύπτουμε το τραύμα με γάζα και επίδεσμο, που θα τα εφαρμόσουμε στο άκρο συνεχίζοντας όσο πιο κεντρικά είναι δυνατόν.
8. Ακινητοποιούμε το σκέλος με το δάγκωμα στο υγιές.
9. Ελέγχουμε την κυκλοφορία στο άκρο που έχουμε βάλει τον επίδεσμο.
10. Καταγράφουμε τα ζωτικά σημεία και το επίπεδο συνείδησης του θύματος.

Μετά από δάγκωμα από φίδι ΔΕΝ επιτρέπεται να:

• Χαράξουμε την περιοχή με μαχαίρι ή ξυράφι για να αιμορραγήσει.
• Ρουφήξουμε το τραύμα για να απομακρύνουμε το δηλητήριο.
• Αποκλείσουμε την κυκλοφορία του αίματος στο μέλος τοποθετώντας ίσχαιμη περίδεση.

Αντιμετώπιση βάσει πρωτοκόλλου στο τμήμα επειγόντων περιστατικών:

Ανάλογα με τη σοβαρότητα του δήγματος, ο ασθενής μεταφέρεται είτε σε θάλαμο κλινικής, είτε στη ΜΕΘ, μετά την πρώτη αντιμετώπιση στα επείγοντα.

Σοβαρότητα δήγματος – Στάδια

*Στάδιο 2: χορήγηση αντιοφικού ορού σε παιδιά και έγκυες ακόμη και όταν δεν υπάρχουν συστηματικά συμπτώματα. 

Πηγές:

https://imegsevee.gr/wp-content/uploads/2018/02/prwtes_voitheies.pdf

https://archeia.moec.gov.cy/sm/856/Deigma_ofeos_Sergjs.pdf

https://famagusta.news/wp-content/uploads/2022/06/min-kopseis-pote-to-simeio-to-ena-kai-movadiko-pragma-poy-ppepei-na-kaveis-an-se-tsimpisei-fidi-to-kalokairi-770×405.jpg?v=1656416225

Γράφει η Άννα-Μαρία Παδιού, σπουδάστρια του Δ.ΙΕΚ του Γ.Ν. Τρικάλων στην ειδικότητα του Βοηθού Νοσηλευτικής Χειρουργείου, υπό την επίβλεψη της Ειρήνης Μπορμπότη, Προϊσταμένης ΤΕΠ M.Sc Δ.Μ.Υ και εκπαιδεύτριας του Δ.ΙΕΚ του Γ.Ν. Τρικάλων.

Σας ευχαριστούμε πολύ! Καλό καλοκαίρι!