Ορισμός και ταξινόμηση αρτηριακής πίεσης:
Αρτηριακή πίεση είναι η πίεση των αγγειακών τοιχωμάτων λόγω της ροής του αίματος μέσα απο αυτά. Υπάρχουν 2 μορφές αρτηριακής πίεσης, η συστολική οταν εξωθείται το αίμα απο την καρδιά καθώς αυτή συστέλλεται (αλλιώς μεγάλη πίεση), και η διαστολική όταν δηλαδή διαστέλλεται η καρδιά και γίνεται αιμάτωση των στεφανιαίων αγγείων (αλλιώς μικρή πίεση).
Υπάρχουν 2 περιπτώσεις η πρώτη όταν η αρτηριακή πίεση είναι αυξημένη και χαρακτηρίζεται ως υπέρταση (μεγαλύτερη απο 140/90mmHg), και δεύτερον όταν η αρτηριακή πίεση είναι μειωμένη και ονομάζεται υπόταση(μικρότερη απο 90/70mmHg).
Υπόταση:
Είναι πιο σπάνια η εμφάνισή της συνήθως παρατηρείται σε νεαρά άτομα ή σε ηλικιωμένους, ως κύριο σύμπτωμα είναι η ζάλη, η κεφαλαλγία και η ατονία. Καλείται ορθοστατική υπόταση, ενώ αιτία εμφάνισής της πιθανότατα να είναι κάποιο πρόβλημα στο νευρικό σύστημα.
Υπέρταση:
Συνήθως για να διαγνωστούμε ως υπερτασικοί πρέπει να γίνουν επαναλαμβανόμενες μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης σε τακτά χρονικά διαστήματα και να είναι πάνω απο 140/90 mmHg. Η υπέρταση χωρίζεται σε 2 τύπους την πρωτοπαθή η οποία εμφανίζεται σε μεγαλύτερης ηλικίας άτομα και η αιτιολογία της δεν έχει εξακριβωθεί ακόμα, και η δευτεροπαθής η οποία προκύπτει ως επακόλουθο κάποιας άλλης ασθένειας, συνήθως είναι αναστρέψιμη όταν εξαληφθεί το υπάρχον παθολογικό αίτιο.
Υπέρταση και διατροφή:
Η υπέρταση κυριώς η πρωτοπαθής συνδέεται άμεσα με τη διατροφή, καθώς οι λάθος διατροφικές συνήθειες μπορεί να πυροδοτήσουν την εμφάνισή της. Ως αρχική αντιμετώπιση της υπερτασης συστήνεται η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών και του τρόπου ζωής και στη συνέχεια σε δεύτερο χρόνο αν δεν υπάρχει βελτίωση συστήνεται φαρμακευτική αγωγή πάλι σε συνδιασμό με διατροφή για την αντιμετώπισή της.
Όσο αφορά τη διατροφή συστήνεται ένα πρόγραμμα διατροφής με βάση τη Μεσογειακή διατροφή.
Μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ: Ενδεχεται να αυξήσει την αντίσταση του πάσχοντος στην αντιυπερτασική αγωγή, συστήνουμε την κατανάλωση 1 ποτηριού κόκκινου κρασιού αντι για οπιοδήποτε άλλο ποτό.
Μείωση του σωματικού βάρους με ταυτόχρονη αύξηση της αερόβιας φυσικής δραστηριότητας (π.χ περπάτημα, ελαφρύ κολύμπι και όχι τρέξιμο ή ασκήσεις που περιλαμβάνουν βάρη), επίσης όσο αφορά το σωματικό βάρος και την παχυσαρκία φαίνεται πως ένα απο τα αίτια της υπέρτασης είναι η παχυσαρκία επομένως συνδέονται σε μεγάλο βαθμό καθώς το 60% των υπερτασικών ανθρώπων είναι και υπέρβαροι. Παράλληλα πιο αυξημένες τιμές αρτηριακής πίεσης παρατηρούμε σε παχύσαρκα άτομα τα οποία έχουν αυξημένο σπλαχνικό λίπος, ενώ ταυτόχρονα εμφανίζεται συχνότερα σε παχύσαρκους άντρες και γυναίκες μετα την εμμυνόπαυση.
Διακοπή καπνίσματος: Πέρα απο το γεγονός ότι αυξάνει την αρτηριακή πίεση μπορεί να προκαλέσει και άλλα προβλήματα υγείας τόσο στο καρδειαγγειακό σύστημα (π.χ εγκεφαλικό εεισόδιο) όσο και στους πνεύμονες. Τέλος φαίνεται να επηρρεάζει τις ευεργετικές επιδράσεις των αντιυπερτασικών φαρμάκων.
Μείωση κατανάλωσης αλατιού: Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας(ΠΟΥ) και τις αρχές της Μεσογειακής διατροφής συστήνεται η μειωμένη κατανάλωση νατρίου τόσο σε υπερτασικούς όσο και στον υγιή πληθυσμό. Συνήθως συστήνεται ο περιορισμός του σε 1 κουταλάκι του γλυκού την ημέρα για το επιτραπέζιο αλάτι (6γρ). Ακόμη πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στο «κρυφό» αλάτι διαφόρων τροφίμων, όπως διαφόρων ειδών αρτοσκευάσματα, διάφορα τυριά τυπού φέτα ή κίτρινα τυριά, παστά τρόφιμα, κονσερβοποιημένα τρόφιμα και τουρσί, όπως επίσης και κάποια γλυκά και τέλος τα αναψυκτικά.
Ακόμη συστήνεται η αύξηση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών καθώς περιέχουν φυτικές ίνες (οι οποίες ασκούν προστατευτική δράση στην υγεία της καρδιάς) και περιέχουν πλήθος βιταμινών, μετάλλων και αντιοξειδωτικών τα οποία είναι οφέλημα για τον οργανισμό μας. Ακόμη συστήνεται αύξηση των καλών πηγών λίπους (όπως Ω3 λιπαρά οξέα) όπως ψάρια, ξηροί καρποί ανάλατοι και φυσικά ελαιόλαδο. Ωστόσο τα λίπη γενικότερα έχουν μελετηθεί αρκετά όσο αφορά τη σχέση τους με την αρτηριακή πίεση και γενικότερα με τον καρδειαγγειακό κίνδυνο, φαίνεται λοιπόν πως δεν έχουν κάποια συσχέτιση άμεσα με την αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Κάποιες απο αυτές τις μελέτες όμως υποστηρίζουν πως το είδος των λιπαρών μπορεί να συσχετίζεται με ασθένεις του καρδειαγγειακού συστήματος. Κάτι επίσης πολύ σημαντικό είναι πέρα απο τη κατανάλωση νατρίου ο λόγος νατρίου καλίου καθώς παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Εχει βρεθεί πως η κατανάλωση νατρίου καλίου με λόγο 1 συσχετίζεται με μείωση της συστολικής πίεσης. Συνήθως πιο οφέλιμη είναι η πρόσληψη καλίου απο τη διατροφή (φρούτα και λαχανικά) και όχι απο συμπλήρωμα διατροφής καθώς δεν έχει το ίδιο ευεργετικό αποτέλεσμα. Παράλληλα η πρόσληψη ασβεστίου και μαγνησίου στις επιτρεπόμενες ποσότητες καθημερινά απο τα τρόφιμα φαίνεται να συμβάλει θετικά στη μείωση της υπέρτασης.
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Ζαμπέλας Α. (2007), «Κλινική Διατροφή & Διαιτολογιά με στοιχεία παθολογίας», Αθήνα 2007, Κεφάλαιο 13 (σελ 315)
European Society of Hypertension (2003)- European society of cardiology «guidelines for the management of arterial hypertension» , 2003;21(6):1011-53
Hermansen K. (2000), «Diet, blood pressure and hypertension», B J Nutr, 2000;83(suppl1):S113-S119
Williams B et al. (2004) «Guidelines for the management of hypertension: report of the fourth working party ogf the British Hypertension Society», 2004-BHS IV, Journal og human hypertension, 2004;18;139-185