O Όζι Όσμπορν ήταν δυσλεκτικός. Πολλοί διάσημοι του στερεώματος των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών εμφάνιζαν συμπτώματα παραπλήσιων αναπτυξιακών διαταραχών, όπως το φάσμα του αυτισμού, στο οποίο δύναται να ταξινομηθεί μεγάλο μέρος της συμπτωματολογίας που φέρεται να εκδήλωναν ο Ηans Christian Andersen των Παραμυθιών, ο Lewis Carroll της Αλίκης στη χώρα των Θαυμάτων, ο Charles Darwin της Εξέλιξης, η Emily Dickinson της Ποίησης, ο Albert Einstein της Σχετικότητας, ο Bobby Fischer της Σκακιέρας, ο Bill Gates της Microsoft, η Daryl Hannah και ο Stanley Kubrick του Cinema, ο Thomas Jefferson της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ, ο Steve Jobs της Apple, o James Joyce της Οδύσσειας, ο Michelangelo της Αναγέννησης, ο Wolfgang Amadeus Mozart της Μουσικής Μεγαλοφυίας και ο Isaac Newton της Βαρύτητας. Τον Όζι και τους Black Sabbath τους ακούγανε στο Λύκειο πολλοί από τους συμμαθητές μου, όπως μαρτυρούν τα μακριά μαλλιά και τα heavy metal μπλουζάκια από τη διήμερη εκδρομή μας το 1995, από όπου και η συνοδευτική φωτογραφία.
Ακόμη και στο πιο δύσκολο πλέγμα συμπτωμάτων το οποίο εγκλωβίζει την κοινωνική ζωή, την καθημερινότητα, τη συμπεριφορά, την ίδια την επικοινωνία και τα ενδιαφέροντα, πολλών από τους συνανθρώπους μας που διαγιγνώσκονται με ανάλογες διαταραχές, μπορεί να ανθίζουν οι καρποί μιας ξεχωριστής δημιουργικότητας αυτού του «όσο θαυμασιότατου, άλλο τόσο ακροσφαλέστατου κόσμου της των θνητών διανοίας», όπως έλεγε ο χαρισματικός λογοτέχνης αλλά και βαρέως ψυχικώς πάσχων Γ. Βιζυηνός .
Ο Γκαρίντσα, ένας μεγάλος Βραζιλιάνος ποδοσφαιριστής που μεσουρανούσε τη δεκαετία του ’60 και οδήγησε την Βραζιλία στην κατάκτηση δύο παγκοσμίων κυπέλλων, έμεινε στην ποδοσφαιρική ιστορία ως ο παίκτης με την καλύτερη ντρίπλα όλων των εποχών. Το αξιοσημείωτο είναι ότι ο παίκτης αυτός είχε προσβληθεί μικρός από πολυομυελίτιδα με αποτέλεσμα να εμφανίζει σοβαρό κινητικό ελάττωμα στα πόδια. Αυτή του όμως η φυσική «ελαττωματικότητα» ήταν η πηγή της ποδοσφαιρικής του ικανότητας. Το ημιπαράλυτο από την αρρώστια πόδι του γλιστρούσε απρόβλεπτα πάνω από την μπάλα, τη χάιδευε απαλά, την κλώτσαγε σπασμωδικά, γεννώντας την πιο μαγική ντρίπλα που είδαμε ποτέ σε γήπεδο.
Τις περισσότερες φορές, όμως, η συλλογική ή η ατομική διαφορετικότητα δεν είναι ένα ιδιότυπο πολιτισμικό χαρακτηριστικό αλλά μια φυσική ιδιαιτερότητα, ένα σωματικό ή ψυχικό (γενετικό ή επίκτητο) «ελάττωμα», οπότε η άρνηση και η περιθωριοποίηση αυξάνονται, ενώ πίσω από την επιστρωμένη με συμπόνια ασυνείδητη φοβία μας διαγράφεται η απαίτηση της κοινωνίας για ομοιογένεια, για ομοιογενοποίηση των αναγκών, των ικανοτήτων και των εκφράσεων.
Από τους τυφλούς μάντεις της αρχαιότητας, που οι θεοί τους τύφλωναν, ανταμείβοντας τους με το χάρισμα της αυξημένης μαντικής διαίσθησης, ως τις τραυλές αγγελικές ψαλμωδίες εκείνου του βραδύγλωσσου βυζαντινού Πρωτοψάλτη του Όρους και το μακρύ ζεϊμπέκικο των πασχόντων από τη νόσο του Πάρκινσον, προβάλλει ανάγλυφα η διαχρονική ανάγκη να επαναδιαπραγματευτούμε τον τρόπο προσδιορισμού του (ομοιόμορφου) «φυσιολογικού» και του (διαφορετικού) «ελαττωματικού», εγκαταλείποντας την αντίληψη της «ελαττωματικότητας του διαφορετικού» και υιοθετώντας μια νέα κοσμοθεωρία που αναδεικνύει τη «διαφορετικότητα του ελαττώματος» σε παράγοντα εμπνευσμένης πολιτιστικής προόδου και δημιουργικής έκφρασης.
Χρίστος Χ. Λιάπης MD, MSc, PhD
Eπικ. Καθηγητής Ψυχιατρικής Δ.Π.Θ.
Αναπλ. Πρόεδρος Επιστημονικού
Συμβουλίου ΕΟΠΑΕ