Η υπαίθρια άσκηση γνωρίζει ιδιαίτερη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια και συναντάται σε πολλές μορφές και εκφάνσεις. Ο όρος υπαίθρια άσκηση ή αλλιώς υπαίθριες δραστηριότητες περικλείει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, από ήπιες απλές μορφές άσκησης μέχρι ακραίες δραστηριότητες που ενέχουν αυξημένο ρίσκο. Στόχος του άρθρου είναι να διαχωρίσει την έννοια της πεζοπορίας από άλλες μορφές άσκησης και να αναλύσει τα οφέλη της για το άτομο.
Πεζοπορία = ορειβασία;
Η πεζοπορία αποτελεί την ασφαλέστερη δραστηριότητα υπαίθριας άσκησης και αναψυχής, αφού μιλάμε για απλό περπάτημα. Πεζοπορίες μπορεί να γίνουν σε οποιοδήποτε περιβάλλον (ακόμα και σε αστικό), παρά το γεγονός ότι στο μυαλό όλων η πεζοπορία είναι συνδεδεμένη με την ύπαιθρο και ιδιαίτερα με τα βουνά. Αυτή η σύνδεση ταυτίζει στο μυαλό μας την πεζοπορία με την ορειβασία, ταύτιση λαθεμένη, αφού η ορειβασία αποτελεί άθλημα και σε καμία περίπτωση δεν είναι το ίδιο εύκολη με την πεζοπορία. Ένας γρήγορος ορισμός για τον διαχωρισμό των δύο δράσεων είναι ο εξής: η πεζοπορία είναι η δραστηριότητα στην οποία κάποιος καλύπτει μία ορισμένη απόσταση στο ύπαιθρο περπατώντας, χωρίς απαραίτητη γνώση ιδιαίτερων δεξιοτήτων, ενώ η ορειβασία είναι η ορεινή πεζοπορία η οποία εμπεριέχει στοιχεία αναρρίχησης και ορειβατικού σκι. Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα γίνεται μια προσπάθεια ανάπτυξης της πεζοπορίας σε ορισμένα ελληνικά νησιά με αποτέλεσμα την προσέλκυση διαφορετικού τύπου τουρισμού και την ένταξη της άσκησης στην καθημερινότητα του ντόπιου πληθυσμού.
Γιατί να επιλέξω την πεζοπορία ως μορφή άσκησης;
Γενικά η πεζοπορία είναι μία ήπια μορφή άσκησης η οποία χαρακτηρίζεται από αερόβια άσκηση με χαμηλό ή μέτριο επίπεδο έντασης. Οι σφυγμοί της καρδιάς αυξάνονται σταδιακά και είναι εύκολο να διατηρηθούν σε σταθερά επίπεδα καθώς και να αυξομειωθούν ελεγχόμενα από τον εκάστοτε συμμετέχοντα. Αυτό την καθιστά κατάλληλη για όλες τις ηλικιακές ομάδες ατόμων. Η πεζοπορία ως μορφή άσκησης που δεν αφορά στην αναψυχή, ενδείκνυται για αρχάριους ασκούμενους οι οποίοι ξεκινούν την σωματική άσκηση και δεν θέλουν να ασκηθούν σε κλειστό χώρο, σε παχύσαρκους, σε άτομα με προβλήματα υγείας τα οποία δεν πρέπει να αναπτύσσουν υψηλά επίπεδα έντασης σωματικής δραστηριότητας, σε άτομα που αναρρώνουν από χειρουργεία (σε συνεννόηση με τον γιατρό και τον γυμναστή τους), σε άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας, σε άτομα με καθιστική ζωή και γενικά απευθύνεται σε ένα ευρύ φάσμα του πληθυσμού. Ως μορφή αναψυχής ενδείκνυται για όλους, από μικρά παιδιά και ηλικιωμένους έως έμπειρους αθλητές.
Από τη σκοπιά της κίνησης, η πεζοπορία σαν σωματική δραστηριότητα περιλαμβάνει την κινητοποίηση μεγάλων μυϊκών ομάδων και ιδίως των κάτω άκρων (μιας και κάνουμε λόγο για περπάτημα). Με την χρησιμοποίηση εξοπλισμού, όπως τα μπαστούνια πεζοπορίας, μπορούμε να εμπλέξουμε και τα άνω άκρα, αυξάνοντας έτσι τον αριθμό των μυών που συμμετέχουν στην κίνηση. Επίσης φέροντας μαζί μας σακίδια πλάτης, αυξάνουμε το φορτίο που κουβαλάμε προσθέτοντας επιπλέον βάρος, με αποτέλεσμα να γυμνάζουμε τον κορμό και να αυξάνουμε την επιβάρυνση στα κάτω άκρα. Το επίπεδο δυσκολίας της πεζοπορίας ποικίλει ανάλογα με τη μορφολογία του εδάφους, την υψομετρική διαφορά και την χιλιομετρική απόσταση που διανύεται. Η χρονική διάρκεια μιας πεζοπορίας διαφέρει και συχνά σχετίζεται και με το επίπεδο των συμμετεχόντων.
Εκτός από τα σωματικά υπάρχουν και τα ψυχικά οφέλη. Η πεζοπορία ως δράση δεν εμπεριέχει το στοιχείο του ανταγωνισμού, ο οποίος αυξάνει το άγχος. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς το άγχος αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα συμμετοχής σε δραστηριότητες. Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις ανθρώπων οι οποίοι δε συμμετέχουν σε ομαδικές δράσεις που απαιτούν δεξιότητες και εμπεριέχουν στοιχεία ανταγωνισμού καθώς φοβούνται την απόδοση τους και την γνώμη των άλλων. Το ίδιο ισχύει και για τα γυμναστήρια, στα οποία ορισμένα άτομα αποφεύγουν να εγγραφούν, διότι φοβούνται μήπως τους αποδοθούν αρνητικοί χαρακτηρισμοί.
Τέλος, η πεζοπορία μπορεί να αποτελέσει μέσο αντιμετώπισης της καθιστικής ζωής, χαρακτηριστικό άρρηκτα συνδεδεμένο με τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Μέσω της πεζοπορίας ερχόμαστε σε επαφή με την φύση, το φυσικό περιβάλλον κάθε έμβιου οργανισμού άρα και του ανθρώπου, κάτι το οποίο αποδεδειγμένα καθαρίζει το μυαλό από σκέψεις και συναισθήματα που απασχολούν τον σύγχρονο άνθρωπο, μειώνει το στρες και δημιουργεί αισθήματα ευφορίας, ικανοποίησης και αυτοπεποίθησης.
ΚΔΑΠ ΜΑΘΗΣΗ: Η πραγματική δημιουργική απασχόληση.
*Ο Χρήστος Μπαλάς είναι καθηγητής Φυσικής Αγωγής MSc Άσκηση & Ποιότητα Ζωής στο ΚΔΑΠ Μάθηση.