Του Αποστόλη Β.Παππά Αντιδημάρχου Δήμου Τρικκαίων.
Το έτος 1945, με τη λήξη του ΒΠΠ έχουμε και τον ενταφιασμό του δόγματος Μονρόε, το οποίο διατυπώθηκε το 1823 από τον τότε Αμερικανό πρόεδρο Τζεϊμς Μονρόε. Σε πολύ απλή διάλεκτο, το δόγμα Μονρόε υπαγόρευε τα εξής: στα της Αμερικής οι Αμερικανοί, και στα της Ευρώπης οι Ευρωπαίοι. Με τη λήξη του ΒΠΠ και μπροστά στην απειλή, υποτιθέμενη ή πραγματική δεν έχει και τόση σημασία, ενός σοβιετικού επεκτατισμού στην κατεστραμμένη Ευρώπη, οι ΗΠΑ αναμειγνύονται πλέον ενεργά στις ευρωπαϊκές υποθέσεις και αναλαμβάνουν την προστασία τους. Έτσι λοιπόν το 1949 ιδρύεται το ΝΑΤΟ, μια στρατιωτική συμμαχία η οποία στο άρθρο 5 προβλέπει, ότι αν μια συμμαχική χώρα δεχθεί επίθεση από τρίτο, οι υπόλοιπες είναι υποχρεωμένες να σπεύσουν προς βοήθεια. Από εκεί και έπειτα. Η αλήθεια είναι, ότι οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης αισθανόμενες ασφαλείς υπό την αμυντική προστατευτική ομπρέλα των ΗΠΑ, αδιαφορούσαν δια την ιδίοις δυνάμοις αμυντική τους θωράκιση, πλην ίσως της Ελλάδος και της Τουρκίας για τους δικούς τους λόγους. Βέβαια, το ότι η Ευρώπη δεν ξόδευε όσα θα έπρεπε να ξοδέψει για την άμυνα της, ήτο γνωστό σε όλες τις Αμερικανικές Διοικήσεις από συστάσεως του ΝΑΤΟ μέχρι σήμερα. Όμως το δεχότανε, η έστω το ανεχότανε.
Γιατί; Υπήρχε μια άγραφη, μια άτυπη, μια σιωπηρή θα τη χαρακτήριζα συμφωνία. Οι μεν ΗΠΑ αναλαμβάνουν την υποχρέωση να προστατεύουν την Ευρώπη, με όποιο βεβαίως οικονομικό κόστος συνεπάγεται κάτι τέτοιο, η Ευρώπη όμως θα συντασσόταν με τις ΗΠΑ σε όλα τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, ακόμη και στα πλέον κρίσιμα, όπως στην περίπτωση της επέμβασης στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, στη Σερβία και όπου αλλού. Υπήρχε μία σχέση αντιπαροχής. Να το πούμε πολύ απλά. Δωρεάν προστασία από τη μια μεριά, καθολική στήριξη με απώλεια όμως της διπλωματικής αυτονομίας από την άλλη. Και επειδή, όπως ορθώς το διετύπωσε ο Πρώσος θεωρητικός του πολέμου συνταγματάρχης φον Κλαούζεβιτς, η διπλωματία είναι πόλεμος με άλλα μέσα, κατά την περίοδο του Ψυχρού πολέμου που παράλληλα διεξαγόταν και ένας ανελέητος διπλωματικός πόλεμος, οι ΗΠΑ είχαν έναν πιστό και σταθερό σύμμαχο. Έτσι το ΝΑΤΟ, πέρα από μια στρατιωτική συμμαχία, λειτουργούσε εν καιρώ ειρήνης και ως ένας διπλωματικός βραχίονας υπέρ των εκάστοτε συμφερόντων των ΗΠΑ. Κάπως ανάλογη, ήτο και η λειτουργία του Συμφώνου της Βαρσοβίας στην Ανατολική Ευρώπη. Η Ευρώπη, σε αντάλλαγμα της αμυντικής οικονομικής ‘’λούφας’’ που της παρείχαν οι ΗΠΑ, ήταν πάντα η πρόθυμη, ήταν το εξαπτέρυγο, και κάποιες φορές έπαιζε και το ρόλο της ορντινάτσας. Επρόκειτο για μια αμφίδρομη σχέση, η οποία βόλευε και τους δύο. ‘Όμως, γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά η Ευρώπη ήτο ανύπαρκτη. Αυτά όλα μέχρι χθες. Ο νέος ένοικος του Λευκού Οίκου έχει διαφορετική άποψη. Οι Ευρωπαίοι, θα πρέπει να πληρώσουν για την άμυνα τους. Λογικό ακούγεται. Ο καθένας για να ασφαλίσει το σπίτι του πληρώνει ο ίδιος. Έτσι λοιπόν και οι Ευρωπαίοι, για να διασφαλίσουν την αμυντική τους θωράκιση, θα πρέπει να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη. Όμως, ουδέν κακόν αμιγές καλού. Δεν λέω, πολλά τα λεφτά, υπάρχει όμως και μια ιστορική ευκαιρία. Ιστορικά αποδεδειγμένο είναι, ότι για να είσαι ισχυρός γεωπολιτικός και γεωστρατηγικός παίκτης, πέρα από την οικονομική ευρωστία θα πρέπει να διαθέτεις και την ανάλογη στρατιωτική ισχύ. Τότε μόνον λαμβάνεσαι σοβαρά υπόψη. Τέταρτη παγκόσμια οικονομική δύναμη η Ιαπωνία, όμως κανένας δεν τη ρωτάει. Ούτε καν στη πρώτη δεκάδα η Ρωσία, κι όμως τη ρωτάς. Η ευρωπαϊκή γεωπολιτική και γεωστρατηγική ανυποληψία οφείλεται ακριβώς εκεί. Στην ανυπαρξία στρατιωτικής ισχύος. Μόνον έτσι θα γίνεις ισότιμος και ισόκυρος συνομιλητής, και θα μπορέσεις να σταθείς ισοϋψώς, και εντός της συμμαχίας αλλά και εκτός αυτής. Λίγο μιλιταριστική αυτή η αντίληψη, αλλά καλώς ή κακώς έτσι έχουν τα πράγματα. Όταν ο άλλος κάνει λογοπαίγνιο λέγοντας, ότι σε 17 λεπτά μπορώ να κάνω σκόνη το Λονδίνο, είσαι υποχρεωμένος να απαντήσεις ανάλογα. Μόνον έτσι θα καταφέρει η Ευρώπη να απογαλακτισθεί, να αποδορυφοροποιειθεί, και να αυτονομηθεί όχι μόνον αμυντικά αλλά και πολιτικά και διπλωματικά. Να αποκτήσει τη θέση που της ταιριάζει στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, να γίνει συνδιαμορφώτρια των παγκόσμιων εξελίξεων, και όχι νάναι η μεγάλη απούσα. Δεν δένει με την ιστορία της ο ρόλος του παρατηρητή και του παρακολουθήματος. Τώρα, για να λέμε και του στραβού το δίκιο, και οι ΗΠΑ να μην μας το ζητούσαν, να αναλάβουμε δηλαδή ιδίοις εξόδοις την αμυντική μας θωράκιση, μόνη της η Ευρώπη θα έπρεπε να το είχε εφεύρει και μάλιστα προ ετών. Είπαμε όμως, για να γίνει η Ευρώπη πέρα από παγκόσμιος οικονομικός παίκτης και γεωπολιτικός, εκτός από κάποιες εκατοντάδες δις ευρώ που θα πρέπει να ξοδέψει, είναι, εκ των ων ουκ ανευ, να βρει το δρόμο της πολιτικής της ενοποίησης. Θ πρέπει να γίνει συνείδηση: Η ΕΥΡΩΠΗ, Η ΘΑ ΥΠΑΡΞΕΙ ΕΝΩΜΕΝΗ, Η ΔΕΝ ΘΑ ΥΠΑΡΞΕΙ. Εθνικιστικοί εγωισμοί τέλος. Κανένα ευρωπαϊκό μέγεθος δεν μπορεί να σταθεί μόνο του. Ούτε καν η Γερμανία. Μεγάλη για την Ευρώπη, μικρή όμως στον παγκόσμιο γεωπολιτικό χάρτη. Ελπίζω, το εξ Ουάσιγκτον ταρακούνημα, να έχει αφυπνίσει και ενεργοποιήσει τα αναγκαία ενοποιητικά αντανακλαστικά. Επειδή όμως η πολιτική ολοκλήρωση απαιτεί χρόνο, ως πρώτο βήμα επείγεται η δημιουργία ενός ισχυρού υπερεθνικού κοινοτικού οργάνου, εξουσιοδοτημένου και επιφορτισμένου για τη διαχείριση μιας κοινής εξωτερικής πολιτικής και μας επίσης κοινής αμυντικής πολιτικής. Ο νυν θεσμός του Ύπατου Εκπροσώπου της Ένωσης για θέματα εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, είναι άλλα λόγια ν΄ αγαπιόμαστε.
Προφανώς, και είχε δίκιο ο Κίσινγκερ όταν ρώταγε: κι αν χρειασθεί να μιλήσω με κάποιον από την ΕΕ για κάποιο σοβαρό ζήτημα εξωτερικής πολιτικής, σε ποιόν θα τηλεφωνήσω;
Εν πάσει όμως περιπτώσει, όπως και να εξελιχθούν τα πράγματα, οι ευρωατλαντικές σχέσεις μπορεί να περάσουν μια περίοδο δοκιμασίας, σε καμμιά όμως περίπτωση δεν πρόκειται να διαρραγούν. Τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, και κατά προέκταση βεβαίως την Αμερικανική και την Ευρωπαϊκή κοινωνία τις ενώνει μια σιαμαία σχέση, η οποία σφυρηλατήθηκε κατά την διάρκεια δύο παγκόσμιων πολέμων, καθώς βρέθηκαν στο ίδιο στρατόπεδο για την υπεράσπιση της παγκόσμιας ελευθερίας, αλλά και μιας πολύχρονης κοινής πολιτικής και πολιτιστικής πορείας. Θάλεγε κανείς, ότι οι δεσμοί είναι ακατάλυτοι.. Δεν σπάνε, και ούτε βεβαίως πρέπει να σπάσουν. Κλείνω με ένα μικρό σχόλιο για τον δασμολογικό πόλεμο . Σε έναν εμπορικό πόλεμο, η οικονομική ιστορία μας διδάσκει, ότι δεν υπάρχουν νικητές και ηττημένοι. Η μάλλον, είναι όλοι ηττημένοι. Στο ερώτημα, εάν τις ΗΠΑ τις αρμέγαμε και λίγο, ε, παχειά αγελάδα είναι, ίσως νάναι και λίγο έτσι. Τα ευρωπαϊκά εμπορικά πλεονάσματα, ίσως κάτι να λένε. Θα περάσουμε μια περίοδο αναταράξεων και εντάσεων, εκτιμώ όμως, ότι στο τέλος θα γίνουν οι αναγκαίες υποχωρήσεις, παραχωρήσεις, προσαρμογές, συμβιβασμοί, και θα βρεθεί κοινός τόπος. Εκτός, κι αν καταληφθούμε από κάποιο αυτοκτονικό σύνδρομο. Ε, τότε……..