Είκοσι μήνες μετά τις εκλογές του 2019, δημοσκοπικά ο ΣΥΡΙΖΑ είναι κολλημένος στο 20%-22%. Δέκα σχεδόν μονάδες κάτω από το ποσοστό των πρόσφατων εκλογών. Για κόμμα της αξιωματικής αντιπολιτεύσεως, μεταπολιτευτικά τουλάχιστον αυτό είναι πρωτόγνωρο. Η υπόθεση γίνεται ακόμη πιο δυσοίωνη, εάν ληφθεί υπόψιν ότι και της συμπολιτεύσεως τα πράγματα δεν της πήγαν πρίμα.Έκτακτα γεγονότα την ανάγκασαν να αποκλίνει των στόχων της. Όμως, όχι μόνον αντέχει, αλλά είναι ο απόλυτος κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού. Γιατί συμβαίνει αυτό; Η εξήγηση είναι απλή. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολιτεύσεως δεν έχει εφεύρει ακόμη εκείνο το πολιτικό αφήγημα που θα συσπειρώσει, θα συγκινήσει, θα συναρπάσει.
Για να οικοδομηθείόμως ένα πολιτικό αφήγημα, θα πρέπει να υπάρχει ένα ισχυρό κοινωνικό αίτημα. Αυτό, να το πάρεις και να το επενδύσεις με μπόλικες πολιτικές πινελιές, ώστε να σαγηνεύει πολιτικά. Ας πάμε λίγο πίσω. Μετά τη λήξη του εμφυλίου, επί τρείς δεκαετίες με κάποια μικρά διαλλείματα κυβέρνησε η Δεξιά παράταξη. Η ηττημένη αριστερά δεν ξέφυγε των συνεπειών ενός πάγιου κανόνα που περιγράφεται με τρεις λέξεις: ‘’Ουαί τοις ηττημένοις’’ . Απονομιμοποιήθηκε, κυνηγήθηκε, εξορίσθηκε, φυλακίσθηκε. Το κέντρο, παρότι σύμμαχος στην προσπάθεια αποτροπής της κουμμουνιστικής επιβολής, περιθωριοποιήθηκε. Η Δεξιά τα πήρε όλα. Έτσι λοιπόν, επί τρείς και πλέον δεκαετίες η μισή και παραπάνω κοινωνία ήτο αποκλεισμένη. Προσθέστεσ’αυτό και τις παρακρατικές παραφυάδες που φυτρώνουν σε τέτοιες περιπτώσεις, και μεταφερθείτε σ’εκείνο το κλίμα. Μέσα λοιπόν σ’ αυτές τις συνθήκες εκκολάφθηκε και στη συνέχεια γιγαντώθηκε, αυτό το οποίο απεκλήθη ‘’αντιδεξιό σύνδρομο’’. Στη συνέχεια αυτό το διάχυτο και παριρρέον ‘’αντιδεξιόσυνδρομο’’ σχηματοποιήθηκε σε ένα ισχυρό κοινωνικό αίτημα που συμπυκνώθηκε στη συνθηματική λέξη ΑΛΛΑΓΗ. Αυτό λοιπόν το κοινωνικό αίτημα που διαπερνούσε την ελληνική κοινωνία από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη, το συνέλαβε ο Ανδρέας Παπανδρέου, και με την μαεστρική δυνατότητα που τον διέκρινε το μπογιάτισε και το εμπλούτισε με κάποια σοσιαλιστικά στοιχεία για να διαφοροποιηθεί πολιτικά και ιδεολογικά, του προσέδωσε και μια ισχυρή δόση αντιαμερικανισμού που τότε ήταν της μοδός.
Έτσι λοιπόν, κατασκεύασε ένα πολιτικό αφήγημα που γκρέμισε τη δεξιά από την εξουσία μετά από τρείς δεκαετίες.
Έσπασε ένα κλειστό κύκλωμα εξουσίας τριών δεκαετιών, όπως είχε πει η αείμνηστη Ελένη Βλάχου. Ο πυρήνας του πολιτικού αφηγήματος ήτο να φύγει η Δεξιά. Αυτό ακριβώς που επιζητούσε η αποκλεισμένη κοινωνία. Ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός μπορούσε να περιμένει. Την κοινωνία την αρκούσε που έφυγε η Δεξιά από την εξουσία, και δεν πολυσκοτιζόταν για την αθέτηση των σοσιαλιστικών υποσχέσεων η τα έξω από την ΕΟΚ το ΝΑΤΟ κλπ. Δεν αισθάνθηκε λοιπόν εξαπατημένη, γι’ αυτό και συμπορεύθηκε συμπαγώς μαζί του για δεκαετίες. Τρεις δεκαετίες αυτοί, τρεις και εμείς. Καλώς ή κακώς αυτό ήτο το κοινωνικό αίτημα της εποχής εκείνης. Ερχόμαστε τώρα στα μνημονιακά χρόνια. ΠΑΣΟΚ και ΝΔ πασχίζουν να κρατήσουν όρθια την χώρα. Το τίμημα όμως είναι βαρύ. Τα επώδυνα μνημόνια αρχίζουν να γονατίζουν την ελληνική κοινωνία. Μια κοινωνία καλομαθημένη από τις συνεχείς παροχές, πολλές φορές αλόγιστες και πέραν των αντοχών της οικονομίας. Κάποια στιγμή άρχισε να αντιδρά μουρμουρίζοντας. Η μουρμούρα έγινε βουητό, και το βουητό άρχισε να μετασχηματίζεται σε ένα ισχυρό πλειοψηφικό κοινωνικό αίτημα. Το σύνθημα τώρα δεν ήτο ΑΛΛΑΓΗ, αλλά ΑΠΑΛΛΑΓΗ από τα μνημόνια. Ο αρχηγός ενός μικρού κοινοβουλευτικού κόμματος, που μόλις και μετά βίας περνούσε το κατώφλι της Βουλής, διείδε, ότι στη βάση αυτού του πλειοψηφικού κοινωνικού αιτήματος μπορούσε να στήσει το δικό του πολιτικό αφήγημα. Έτσι και έγινε. Κατάργηση των μνημονίων με ένα νόμο και ένα άρθρο, ο κεντρικός πυρήνας του πολιτικού του αφηγήματος. Οι απελπισμένοι,οι θυμωμένοι και οι αγανακτισμένοι τσίμπησαν. Το τι επαγγέλονταν πολιτικά και ιδεολογικά το κόμμα αυτό, ποσώς που τους ενδιέφερε. Τους αρκούσε η υπόσχεση περί απαλλαγής από τα μνημόνια. Με εφαλτήριο αυτό το πολιτικό αφήγημα, αυτό το μικρό κόμμα άρχισε να γιγαντώνεται μέχρι που κάθισε στο θρόνο της εξουσίας. Τότε όμως ήρθε η ώρα της αλήθειας αλλά και της απογοήτευσης. Ο ένας νόμος με το ένα άρθρο που θα καταργούσε τα μνημόνια δεν ήρθε ποτέ στη Βουλή. Προσέκρουσε σε τείχος. Το δίλλημα που ετέθη από τους δανειστές κατά ένα τηλεγραφικό τρόπο ήτο. Συμβιβασμός η χάος.
Ο ΣΥΡΙΖΑ ανέκρουσε πρύμνα. Στροφή 180ο. Όχι απλώς δεν απήλλαξε την χώρα από τα μνημόνια, αλλά τη χρέωσε και με ένα τρίτο. Τις συνέπειες του ναυαγίου της τις εισέπραξε στις επόμενες κοινοβουλευτικές εκλογές. Το εκλογικό σώμα συνειδητοποίησε ότι εξαπατήθηκε. Το αίτημα του χρησιμοποιήθηκε απλώς ως αναβατήρας για να σκαρφαλώσει στην εξουσία. Θύμωσε μαζί του. Ερχόμαστε στο σήμερα.Σήμερα, δεν φαίνεται στον ορίζοντα κάποιο ιδιαίτερο κοινωνικό αίτημα, για να το αδράξει και να χτίσει το καινούργιο του αφήγημα ο ΣΥΡΙΖΑ. Εάν ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει να γίνει ένα κανονικό κόμμα με κάποια προοπτική εξουσίας, θα πρέπει να τακτοποιήσει και να ξεκαθαρίσει κάποια πράγματα. Το πρώτο που πρέπει να κάνει.Κατά την διάρκεια της κυβερνητικής του θητείας διέπραξε ένα μοιραίο πολιτικό λάθος. Στην αγωνιώδη του προσπάθεια να δημιουργήσει όχι απλώς πλεονάσματα αλλά υπερπλεονάσματα, μαστίγωσε μέχρις αποκαλύψεως των οστών τη μεσαία τάξη. Αυτό είχε ως συνέπεια να πάρει διαζύγιο μαζίτης. Η μεσαία τάξη όμως είναι η δεξαμενή από την οποία αντλείς όχι απλώς ψηφοφόρους, αλλά την κρίσιμη μάζα του ανώτερου αλλά και μεσαίου στελεχιακού δυναμικού. Μια από τις αδυναμίες του ΣΥΡΙΖΑ σήμερα είναι ακριβώς αυτή. Η στελεχιακή ένδεια. Το ΠΑΣΟΚ κατάφερε να ηγεμονεύσει επί δεκαετίες, επειδή πέτυχε να την προσεταιρισθεί. Όσον λοιπόν θα βρίσκεται σε διάσταση μ’ αυτήν, δύσκολο θα ανακάμψει. Βέβαια, η επανασύνδεση είναι μία δύσκολη εξίσωση, μετά την πρόσφατη συμπεριφορά του. Το δεύτερο που πρέπει να κάνει, είναι να ξεκαθαρίσει τι πολιτικά και ιδεολογικά θέλει. Όταν εκπέμπεις σε πολλές και διαφορετικές πολτικοϊδεολογικές συχνότητες προκαλείς σύγχυση και αποθαρρύνεις. Έτσι σήμερα κάποιοι εκπέμπουν σε αριστερό μήκος κύματος, άλλοι σε κεντροαριστερό, και μερικοί σε κεντρώο. Βαβέλ. Πολιτικός και ιδεολογικός αχταρμάς. Απ’ όλα έχει ο μπαχτσές. Πρέπει να αποφασίσει με ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει. Μια τρίτη κίνηση είναι, να απαλλαγεί από τα βαρίδια. Ο χειρισμός της υπόθεσης Κουφοντίνα θα ζημιώσει πολιτικά τον ΣΥΡΙΖΑ. Την υπεράσπιση της παραβίασης των δικαιωμάτων ενός κρατούμενου, με ένδεκα δολοφονίες και ένδεκα φορές καταδικασμένου σε ισόβια κάθειρξη, η κοινωνία το εκλαμβάνει ως πρόσχημα. Αλλού πάει ο νους της. Η δήλωση Δρίτσα, απλώς ήρθε να επιβεβαιώσει αυτό που σκέπτεται η κοινωνία, ότι δηλαδή, για κάποιους ακραίους του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει ένας υπόγειος ιδεολογικός ομφάλιος λώρος με την άκρα αριστερά.Τόσο δύσκολο είναι να το κατανοήσετε;
Τα καμώματα αυτά μπορεί να ικανοποιούν ένα κομμάτι του 3%, όμως φοβίζουν, θυμώνουν, και απωθούν την κρίσιμη μάζα του κέντρου.
Όταν ιδρύθηκε το ΠΑΣΟΚ βρήκαν στέγη σ’ αυτό και κάποια ακραία στοιχεία, ακόμη και τροτσκιστικά. Ο Ανδρέας Παπανδρέου κατακεραύνωνε τα πρώτα χρόνια τη σοσιαλδημοκρατία ως δεκανίκι του καπιταλισμού. Όταν όμως αντελήφθη , ότι για να γίνει κόμμα εξουσίας πρέπει να κάνει τις αναγκαίες προσαρμογές, δεν δίστασε να εκπαραθυρώσει τα ακραία στοιχεία και να εντάξει το ΠΑΣΟΚ στο Ευρωπαϊκό σοσιαλδημοκρατικό μπλοκ. Η νεοδεξιά απέκοψε τον ομφάλιο λώρο από τις πρακτικές τις μετεμφυλιοπολεμικής δεξιάς. Πήρε οριστικό διαζύγιο με την παρακρατική άκρα δεξιά που τα πρώτα μετεμφυλιοπολεμικάχρόνια ήταν κρυφός συνομιλητής της. Δεν δίστασε να τη διαλύσει και να την φυλακίσει. Η μήπως αμφιβάλει κανείς, ότι εάν η ΝΔ δεν επεδείκνυε τόσο αποφασιστική στάση σήμερα η ΧΑ δεν θα είχε εκπροσώπηση στη Βουλή; Κατά βάση, η ΝΔ ήταν αυτή που την ενταφίασε. Ανταμείφθηκε όμως γι’ αυτό. Αυτό το αποδεικνύει η μεγάλη διεισδυτικότητα της στο χώρο του κέντρου. Πέτυχε και κάτι άλλο. Η αντιδεξιά ρητορεία δεν γοητεύει πλέον . Το ακροατήριο του έχει συρρικνωθεί. Τους μόνους που μπορεί να διεγείρει, είναι κάποιοι 70δες και 80δες που έχουν κάποια προσωπική τραυματική εμπειρία από τις δεκαετίες του 50 και του 60.
Έχει πολλές δύσκολες εξισώσεις να επιλύσει ο ΣΥΡΙΖΑ για να βρει τα πατήματα του, αν τα βρει. Όσο όμως θα παραμένει αγκυρωμένος στις αγκυλώσεις του παρελθόντος και θα δυναστεύεται από παρωχημένα ιδεολογήματα, μέλλον γιοκ.
Απ’ ότι βλέπω όμως, το 3% αποδεικνύεται πολύ σκληρό για να πεθάνει, με ό,τι
κάτι τέτοιο συνέπεται. Τισυνέπεται; Μάλλον προτιμά να παραμείνει ένα minimarket της γειτονιάς. Συνεπής για άλλη μια φορά με τα ιδεολογήματα του, καθώς πολιτικά και ιδεοληπτικά αντιμάχεται τα supermarket.